Rama po i vjedh zgjedhjet çdo ditë

Transcript

1 C M Y K E PËRDITSHME E PAVARUR Drejtor: FAHRI BALLIU Kryeredaktor: ILIR NIKOLLA Nr Viti XXI i botimit (numri i parë doli më ) E hënë, 16 janar 2017 Adresa: Rruga Medar Shtylla, qendra e biznesit Tel: 04/ , Tel: 04/ , Fax:04/ , Tiranë info@55.net, 55mail@ yahoo.com, Internet: Çmimi 30 lekë Greqi 1,5 EURO FRAGMENT NGA LIBRI I SIMON SEBAG MONTEFIORES, MONSTRAT, BOTIM I 55, Nikolae dhe Elena Çaushesku, makbethët e Ballkanit Rama po i vjedh zgjedhjet çdo ditë Përpara strukturave partiake paraushtarake apo përpara nëpunësve të tulatur të administratës, Edi Rama s'ka skrupuj e s'ndalet; ai po i vjedh zgjedhjet çdo ditë. Kriminalizimi i politikës dhe kthimi i vendit në hambar droge po e vendos të ardhmen e vendit në rrezik. Kur na ndajnë më pak se 5 muaj nga zgjedhjet parlamentare, qeveria duket e vendosur për t'i vendosur bllokadë mbajtjes së zgjedhjeve të lira në vend dhe deputetët, zyrtarët dhe mediatmercenare janë urdhëruar të përcjellin shantazhin: "Ligj të ri për zgjedhjet s'ka" Dita/Opozita, sot në parlament për të njoftuar rezistencën për votën e lirë NË BRENDËSI Zgjedhja e Avokatit të Popullit/ Paloka: Rama ka shkelur marrëveshjen për Avokatit të Popullit-i takon PD-së të vendos Parulla e re e Edvinit: "Ta kthejmë edhe 2017-ën në vitin e kanabisit" 1951/Si e humbi Enver Hoxha valixhen me misrin e Stalinit Dossier/ Diktatori sovjetik urdhëroi që populli shqiptar të hante bukë misri Nga Kastriot Dervishi Socializmi në Shqipëri ka qenë një eksperiment tragjik. Një proces i gjatë që nisi e mbaroi me shkatërrimin e shtetit dhe të njeriut. Shqipëria la pas një përvojë... Basha: T'i besosh Ramës për zgjedhje të lira, njësoj si ta besosh për Elvis Roshin Kreu i PD riapelon edhe njëherë nevojën jetike që ka vendi për zgjedhje të lira e të ndershme, ndërsa thekson se çelësi mbetet votimi e numërimi elektronik. Ai deklaron se vetëm kështu Shqipëria mund të mbajë zgjedhje të lira dhe me një kosto më të ulët se sistemi i pabesueshëm zgjedhor që kemi DITA Provat me trena e gjejnë frymëzimin vetëm tek Hitleri dhe nazizmi Nga Asllan Bushati Treni shovinist ruso-serb dhe politika e shteteve perëndimore Nga Skënder Mulliqi FORUM Në gjuhën tonë të bukur: shqip KUR PRARON DIELLI! Nga Mehmet Elezi Me penë dhe me gjak / Dom Anton Zogaj Nga Nikolin Sh. Lëmezhi Dedë Gajtani - Njeriu fisnik, poeti i talentuar dhe përkthyesi i rrallë Nga Anton Çefa

2 POLITIKE 55 Rama po i vjedh zgjedhjet çdo ditë Përpara strukturave partiake paraushtarake apo përpara nëpunësve të tulatur të administratës, Edi Rama s ka skrupuj e s ndalet; ai po i vjedh zgjedhjet çdo ditë. Kriminalizimi i politikës dhe kthimi i vendit në hambar droge po e vendos të ardhmen e vendit në rrezik. Kur na ndajnë më pak se 5 muaj nga zgjedhjet parlamentare, qeveria duket e vendosur për t i vendosur bllokadë mbajtjes së zgjedhjeve të lira në vend dhe deputetët, zyrtarët dhe mediat-mercenare janë urdhëruar të përcjellin shantazhin: Ligj të ri për zgjedhjet s ka Dita/Opozita, sot në parlament për të njoftuar rezistencën për votën e lirë Kriminalizimi i politikës dhe kthimi i Shqipërisë në hambar droge nga Edvin Rama, po vendos të ardhmen e vendit në rrezik. Kur na ndajnë më pak se 5 muaj nga zgjedhjet parlamentare, mazhoranca duket e vendosur për t i vendosur bllokadë mbajtjes së zgjedhjeve të lira në vend. Pas vendosjes së vetos nga anëtarët e mazhorancës në komisionin për Reformën Zgjedhore, Rama përmes Taulantit të partisë po shpërndan nëpër mediat e kapura, refrenin se është opozita që nuk do zgjedhje të lira duke nxjerrë në skenë edhe aktorët ndërkombëtarë. Me bllokadën që i bëri reformës zgjedhore, Rama kërkon që të marr peng zgjedhjet e Qershorit, pasi edhe vet është koshient për mjerimin dhe varfërinë që ka mbjellë tek shqiptarët. Rama erdhi në pushtet dhe u mbajt po në pushtet prej krimit dhe bandave dhe është pikërisht kjo lidhje e fortë që ka me botën e krimit që i siguron të ardhurat për llogari personale. Dalja kundër platformës së opozitës për votim dhe numërim elektronik si kushtin themelor për të zhvilluar zgjedhje të lira e tërbon Ramën, pasi shqiptarët nuk e duan më këtë qeveri bandë mbi krye. Opozita përmes platformës zgjedhore kërkon me ngulm identifikim biometrik, votim dhe numërim elektronik. Përmes kësaj platforme do i mbyllen dyert kriminelëve që të bëjnë pazare vote, pra u garantohet e drejta çdo qytetari për të votuar atë çka dëshiron, duke garantuar që askush nuk voton në emër të dikujt tjetër. Gjithashtu garantohet që nuk ka mundësi të ndërhyhet në numërim. Të gjitha këto e trembin Ramën. Duke e dashur me çdo kusht mandatin si kryeministër, në krye të një vendi që sot është më keq sesa ishte tre vite më parë; Rama ka shtrirë tentakulat e krimit edhe tek media, si pjesë e një skeme për të diktuar një rezultat në tavolinë i cili nuk i përgjigjet vullnetit dhe votës së qytetarëve. Në të gjitha aspektet vendi ynë vuan sot dështimin e Ramës. Rama nuk ka një ofertë për shqiptarët, ndaj kërkon që përmes bllokimit të mbajtjes së zgjedhjeve të lira të përdor kriminelët si ortakun më të mirë. Këtë e nisi me Dibrën dhe tashmë dëshiron ta shtrij në të gjithë vendin. Por, ç mund t i ndodh vendit nëse Rama nuk lejon qytetarët të zgjedhin sipas vullnetit të tyre? Pasi sot ne kemi një sistem që nuk vendos qytetari, por vendos krimineli. Kjo vendosmëri e sëmurë e Ramës për të marr peng zgjedhjet është e pakapërcyeshme për Shqipërinë. Kreu Basha duket i vendosur. Pas betejës me dekriminalizimin, reformën në Drejtësi, zgjedhjet mbeten sfida e radhës. Por, kjo çështje në fakt e tejkalon PD-në, pasi është çështje e të ardhmes së shqiptarëve, e lirisë personale, e mirëqenies së tyre. Dita/Opozita, sot në parlament për të njoftuar rezistencën për votën e lirë Pasditja e të hënës rikthen debatin parlamentar. Në bazë të Kushtetutës dhe Rregullores së Kuvendit, kryetari Ilir Meta ka urdhëruar mbledhjen e sesionit të VIII të punimeve të Kuvendit, në një seancë plenare të thirrur për në orën 17:00 të 16 janarit. Duke qenë edhe seanca e parë, pas pauzës së ndërrimit të viteve, rendi i ditës prej 6 pikash ka një natyrë procedurale. Përveç hapjes së punimeve, do të njoftohen edhe aktet normative të depozituara në Kuvend, ndërkohë që pritet të miratohet edhe programi i punës së Kuvendit për periudhën 16 janar-24 shkurt Deri në shpërndarjen e tij, para zgjedhjeve parlamentare të 18 qershorit, deputetët do të duhet të marrin të paktën dy vendime të rëndësishme: një ka të bëjë me kreun e ardhshëm të shtetit dhe tjetri me reformën zgjedhore. Ndërkohë që për pasardhësin e Bujar Nishanit të gjitha palët janë shprehur të një mendjeje se i takon këtij Parlamenti ta zgjedhë atë, debati pritet të jetë më i ashpër për sa i përket reformës zgjedhore, për të cilën është ngritur edhe një komision i posaçëm. Listat e hapura për kandidatët ndajnë në qëndrime dy aleatët kryesorë të koalicionit qeverisës, ndërsa përdorimi i elektronikës ndan mazhorancën me demokratët në opozitë. Këta të fundit kanë paralajmëruar se mund të shkojnë deri në bojkot, duke e konsideruar elektronikën si kusht thelbësor për besueshmërinë e zgjedhjeve. Por të paktën në seancën e të hënës që do të çelë këtë sesion parlamentar, ABC News konfirmoi se demokratët do të marrin pjesë në të. Basha: T i besosh Ramës për zgjedhje të lira, njësoj si ta besosh për Elvis Roshin Kreu i PD riapelon edhe njëherë nevojën jetike që ka vendi për zgjedhje të lira e të ndershme, ndërsa thekson se çelësi mbetet votimi e numërimi elektronik. Ai deklaron se vetëm kështu Shqipëria mund të mbajë zgjedhje të lira dhe me një kosto më të ulët se sistemi i pabesueshëm zgjedhor që kemi Kryetari i Partisë Demokratike, Lulzim Basha ka reaguar pas dështimit të komisionit për reformën zgjedhore. Në një status në Facebook, kreu i demokratëve ka përsëritur edhe njëherë kërkesën që të aplikohet votimi dhe numërimi elektronik në zgjedhjet e 18 qershorit. Sipas Bashës, kjo skemë garanton zgjedhje të lira dhe të ndershme dhe ka kosto më të ulët ekonomike. Kryetari i PD ka bërë edhe një paralelizëm se të besosh Edi Ramën që do garantojë zgjedhje të lira është njësoj ta besosh kur thotë se Elvis Roshi është i ndershëm. Elvis Roshi u shkarkua nga posti i kryebashkiakut të Kavajës pasi rezulton me të kaluar kriminale në bazë të ligjit të dekriminalizimit. Ka një mënyrë qe të mos vidhen zgjedhjet dhe të respektohet vota e qytetarëve: Votimi dhe numërimi elektronik. Është i thjeshtë, i pa manipulueshëm, i provuar dhe plotësisht i realizueshëm dhe me kosto më të ulët se sistemi që kemi. Votimi elektronik zgjidh shumicën e problemeve që kemi pasur përherë me zgjedhjet. Zgjedhje të ndershme pa votim elektronik mund të ketë aq sa ka sot shëndetësi falas. Të besosh tek Edi Rama për zgjedhje të ndershme pa votim elektronik është njësoj sikur t i besosh fjalëve të Edi Ramës se Elvis Rroshi është i pastër dhe i ndershëm. Kjo është deklarata e kreut të PD për zgjedhjet e ardhshme dhe për mundësinë që në 18 qershor të votohet dhe numërohet elektronikisht. Në fakt PD-ja prej muajsh ka bërë publike platformën zgjedhore, në të cilën parashtron 12 pika që i cilëson jetike për mbarëvajtjen e zgjedhje të lira e të ndershme. PD thekson se ajo çka kërkon është që zgjedhjet e ardhshme t i vendosin qytetarët, jo kriminelët. Zgjedhja e Avokatit të Popullit/Paloka: Rama ka shkelur marrëveshjen për Avokatit të Popullit-i takon PD-së të vendos Partia Demokratike ka akuzuar Edi Rama se ka shkelur marrëveshjen për zgjedhjen e Avokatit të Popullit pas përfundimit të mandatit të Igli Totozanit. Kreu i grupit parlamentar të Partisë Demokratike, Edi Paloka thotë se kësaj radhe i takon PD-së që të zgjedhë Avokatin e Popullit, pasi mandatin e kaluar e zgjodhi Partia Socialiste edhe pse ishte në opozitë. Kur ishte Edi Rama në opozitë pati një marrëveshje dhe Avokati i Popullit u zgjodh në selinë e Partisë Socialiste. Kjo marrëveshje duhet respektuar dhe propozimi i kandidaturës për Avokatin e Popullit i takon Partisë Demokratike, thekson Edi Paloka duke folur në emër të selisë blu.

3 POLITIKE 3 Analiza/Rama që mori peng demokracinë mashtron rininë me leksione për votën e lirë Pasionin e sëmurë të Edi Ramës për të shfrytëzuar çdo eveniment dhe takim në përmbushje të dëshirës së tij për pushtim të ekraneve të mediave të kazanit, me krerët e të cilave luan lojëra tenderash dhe koncesionesh, tashmë e njohim të gjithë dhe realisht duhet të kemi frikë prej saj. Ky pasion i sëmurë i Ramës na u shfaq pa rezerva gjatë ditës së djeshme kur krye dështaku i qeverisë së rrënimit u shfaq në kongresin e organizuar nga FRESSH për të bilbilosur vargje mashtrimi dhe morali prej mashtruesi për të rinjtë e Shqipërisë, të cilëve iu mohoi të drejtën e arsimit dhe nuk iu dha asnjë zgjidhje për punësim. Rama në evenimentin e zhvilluar gjatë ditës së djeshme u shpreh para të rinjve se shumë shqiptarë deklarojnë se nuk dua të merren me politikë dhe nuk iu intereson politika sepse është një punë e pistë, por e kanë gabim. Sipas kryeministrit më të dështuar në historinë e shqiptarëve padyshim që ngre krye bindja se politika nuk është punë e pisët sepse për të dhe klasën e oligarkëve të rinj që ai ka ndërruar ajo ka gjeneruar miliarda dollarë fitime duke vjedhur shqiptarët dhe i plotëson komoditetin e ëndrrave të tyre. Ndërsa problemi që Rama dhe establishmenti hajdut që ai ka krijuar nuk kuptojnë është fakti se shqiptarët nuk duan të përfshihen në politikë dhe as të votojnë, sepse ata e kanë humbur besimin tek qenie të pështira e të korruptuara si Edi Rama, që kujtohen për të popullin e thjeshtë, të varfër e të papunë sa herë i ngushtohet laku rreth fytit. Rama deklaroi se të merresh me politikë nuk do të thotë të bëhesh politikan, por të japësh kontributin qytetar që politika të bëhet më e mirë për ty dhe për njerëzit që janë rreth teje, por harroi t i thoshte shqiptarëve se Shqiparia dhe politika nuk do të bëhen më të mira derisa në krye të qeverisë të jetë klika e tij e opërbërë nga kriminelë dhe hajdutë që mbushin xhepat e zhysin vendin në mjerim total. Rama vijoi të bënte propagandë të dështuar duke u kapur fort pas vlerës së kontributit qytetar, por realisht politikanë të korruptuar dhe mashtrues si ai nuk ia dinë vlerën termave me të cilët përpiqen të mashtrojnë popullin, sepse Edvini e ka bërë të qartë se për të politika bëhet më e mirë me paratë e pista që burojnë nga krimi dhe droga dhe jo nga kontributi i shqiptarëve të ndershëm e punëtorë. Por shqiptarët e dinë shprehjen e të famshme të Edvinit se askush nuk mund të zgjidhë i vetëm probleme që nuk mbarojnë me të, ndaj e kuptojnë dëshirën dhe nevojën e tij për të rreshtuar në frontin e Rilindjes fytyrat e krimit dhe drogës, nga Elvis Roshi e deri tek Armando Prenga, sepse me ta pushteti i tij është i sigurt dhe i paprekur nga forca e demokracisë dhe ndëshkimi me votë popullore. Krye mashtruesi i afirmuar në radhët e socialistëve tha se PS-ja ndërmori për arsimin një reformë që nuk ishte ndërmarrë për 20 vite, por as vetë nuk e besoi këtë gënjeshtër të shkëputur nga vargjet e propagandës që përgatiten në zyrat e kryeministrisë. Nuk e besoi Edi Rama faktin se reforma ishte tregues progresi në arsim, sepse ai e di se reforma ishte e pjellë e klientelizmit dhe plotësuese e dëshirave të miqve të tij pronarë të universiteteve private dhe në thelb është krijuar për të vjedhur sa më shumë prindërit e varfër shqiptarë me tarifa më të larta arsimi. Ai foli edhe për votën si simbol të demokracisë, por harroi se ishte vetë ai që shkatërroi demokracinë e brendshme të partisë së tij duke pasur frikë të përballet me kundërshtarët e duke urdhëruar shpalljen e referendumit si në kohët e etërve të tij komunistë. Po çfarë mund të sjellë vota e 18 qershorit në qoftë se ajo do të hidhet për deputetët e zgjedhur nga kryetari autokrat Edi Rama, që po heziton të hapë një garë të ndershme zgjedhore me lista të hapura, ku nuk merren parasysh dëshirat e kryetarit pasi ka frikë të luajë lojën me një opozitë të fortë pa praninë e të korruptuarve që ka një dekadë që i mban pas vetes. Rama foli ditën e djeshme për votën dhe i tregoi shqiptarëve dhe të rinjve të këtij vendi më konkretisht se ata fillojnë të marrin vlerë për të sa herë që përpara ka zgjedhje dhe sa herë që zgjedhjet nuk e favorizojnë aspak, por e frikësojnë sepse e di që në tërësi besimi i shqiptarëve ka ndryshuar në raport me atë rebelim të 2013-ës dhe realisht diktatori aktual i PS-së ndihet i dobët dhe i tmerruar nga efekti që kanë sjellë ndër shqiptarë reformat e tij klienteliste dhe të dështuara. Përkeqësimi i nivelit të jetesës së shqiptarëve në katër vite qeverisje dhe shtimi i ritmeve, me të cilat ecin përpara varfëria dhe papunësia në vend, e kanë vendosur Edvinin me shpatulla pas muri dhe tashmë fillon jep leksione demokracie dhe votimi para 18 vjeçarëve, me shpresën se ata do të gënjehen e mashtrohen me sinqeritetin e tij të shtirur. Skandali i pasurisë së deputetit Alfred Peza tregon pellgun e korrupsionit të maxhorancës PD: Kur Alfred Peza ka arritur në pak vite të shumëfishojë pasurinë e tij, përfytyroni sa miliarda ka bërë Ilir Beqaj, Damian Gjinknuri, Saimir Tahiri, Arben Ahmetaj, Erjon Veliaj, e më tej, Edi Rama vetë Partia Demokratike e cilësoi skandal dhe kërkoi një hetim serioz për pasurinë e deputetit socialist, Alfred Peza, i cili rezulton të ketë 1 miliard e 100 milion lekë aksione në një bankë private. Zëdhënësja e Partisë Demokratike, Ina Zhupa, tha se ky është një skandal dhe tregues i pellgut të madh të korrupsionit të kësaj mazhorance. PD thotë se ndërsa deputetët dhe ministrat e mazhorancës bëjnë miliona, populli zhytet në varfërinë më të skajshme dhe njerëzit braktisin vendin çdo ditë. Në të vërtetë, skandali i pasurisë 1 miliardë e 100 milionë lekë të deputetit Alfred Pezës, tregon pellgun e madh të korrupsionit të kësaj maxhorance. Miliardat e Pezës janë vetëm pjesa e dukshme e miliardave që kanë përfituar deputetë, ministra e njerëz të afërt me Edi Ramës qysh ditën e parë që erdhën në pushtet. Kur Alfred Peza ka arritur në pak vite të shumëfishojë pasurinë e tij, përfytyroni sa miliarda ka bërë Ilir Beqaj, Damian Gjinknuri, Saimir Tahiri, Arben Ahmetaj, Erjon Veliaj, e më tej, Edi Rama vetë. Peza nuk ka firmosur vetë tendera e koncesione dhe ka bërë 1 miliardë e 100 milionë. Po beqaj e koncesioneve, po Tahiri i mijëra parcelave me drogë, po Ahmetaj i carterave, tatimeve e doganave, po gjiknuri i energjisë e aferës CEZ, po Veliaj i pallateve e industrisë së mbetjeve. Po Edi Rama, tek i cili dorëzohet haraci më i madh? Miliardi i Pezës meriton hetim të shpejtë e serioz, po përveç kësaj është dëshmia më e pastër se sa dhjetëra miliardë kanë vjedhur Edi Rama e të tijtë në këto 3 vite e gjysmë. Ndërkohë që ata bëjnë miliardat, populli zhytet në varfërinë më të skajshme dhe njerëzit braktisin vendin çdo ditë. Këta hajdutë duhen ndalur. Shqiptarët meritojnë një qeveri për shqiptarët, një qeveri për njerëzit, që ta kontrollojnë e ta kenë në dorën e tyre, tha Zhupa. Ish kryeministri Berisha: Peza me përulësi ndoqi shembullin e Edvinit/ Ish kryeministri Sali Berisha ka komentuar pasurimin në mënyrë të rrufeshme të deputetit socialist Alfred Peza, ndërsa me ironi thekson se ai ka ndjekur shembullin e Edvinit. Të dashur miq, lajmi i ditës ishte për deputetin miliardier Alfred Peza, pasi shoqëria civile njoftoi se zotëria që në vitin 2013 kishte të deklaruara dy apartamente banimi dhe 120 milionë lekë kursime me familjen, pas dy vitesh shtohet dhe lumturohet me 1 miliardë lekë aksione të blera në një bankë private. Pra ai ka fituar në 1200 ditë për punën që ka bërë në parlament çdo ditë rreth 1000 dollar! Por duhet të mos i hymë në hak deputetit Peza pasi ai nuk ka bërë asgjë tjetër veçse ka ndjekur besnikërisht shembullin e Edvin Kristaq Ramës, i cili në vitin 2011 deklaroi veten të pastrehë dhe vetëm me 3 mijë euro kursime të jetës së tij, ndërsa sot ai jeton në Sarajet e Surrelit me gjatësi trualli 57 m të ndërtuara me materialet më të kushtueshme, ku dhe plisat e livadhit përreth sarajeve janë të importuara nga Zvicra. Vetëm trualli i sarajeve, oborri i tyre, livadhi përreth me një sipërfaqe rreth 8500 m katror kushton më së paku mbi 220 mijë euro, kurse sarajet në tërësi kalojnë vlerat 1.7 miliardë lekë. Ndaj dhe Alfredi sot i qëndronte në krah Ramës tek inauguronin zyrat e bukura të Linditës, shkruan Berisha. Deputeti i Rilindjes në një periudhë të shkurtër nga një r kthehet në një njeri që ble aksione me qindra miliona lekë. Në vetëm 18 muaj 4 apo 5 fishon pasuritë e tij. Por nga vijnë këto qindra milionë lekë që e bëjnë Pezën aksioner Banke? Kronika: Peza ble 1.1 miliard lekë, 1% aksione në një bankë private/sipas të dhënave të siguruara nga OpenData Albania rezulton se deputeti Peza ka dy apartamente, në Tiranë dhe Durrës. Ai sipas deklarimit fillestar të pasurisë kur ka marr detyrën e deputetit rezulton të ketë 95 milionë lekë (të vjetra) kursime dhe disa kredi apo detyrime në vlerën 40 mijë euro. Më tej ai deklaron një tjetër llogari bankare sërish në emrin e bashkëshortes këtë herë në vlerën 130 milionë lekë të vjetra. Këto janë të dhënat e publikuara nga OpenData Albania për deputetin Alfred Peza dhe bashkëshorten e tij Mirela Ndini (Peza). Sipas të dhënave të publikuara rezulton se Alfred Peza dhe bashkëshortja e tij nuk kanë pasur 1.1 miliard lekë (të vjetra) pasuri apo të ardhura monetare. Nga vetë deklarimi apo mbledhja e të gjithë të ardhurave apo detyrimeve sipas OpenData Albania rezulton se çifti Peza mund të kenë pasur të rreth 230 milionë lekë të vjetra të deklaruara në vitin 2013 kur ri Peza u bë deputeti Peza. Ky deklarim pasurie bëhet një muaj pasi merr detyrën apo bën betimin si deputet. Pra pasuria e Alfred Pezës është deklaruar në muajin shtator 2013, si deklarim fillestar dhe më pas në janar të Blerja e aksioneve të Credins Banks që është sa 4 herë pasuria e deklaruar e Pezës dhe ngre shumë pikëpyetje për të ardhurat e siguruara nga si deputet i Rilindjes. Në një vit e gjashtë muaj Alfred Peza ka katërfishuar pasurinë e tij. Vetë kontrata e blerjes të aksioneve tek noteri flet për 1.13 miliardë lekë të vjetra, ndërsa pasuria e deklaruar vetëm 18 muaj më pas është 4 herë më pak.

4 FORUM 55 Provat me trena e gjejnë frymëzimin vetëm tek Hitleri dhe nazizmi Nga Asllan Bushati Treni i palicensuar serb, i nisur nga Beogradi për në Kosovë (Mitrovicë) më 14 Janar 2017, por që nuk arriti në destinacion për arsye se në Rashkë u kthye andej nga erdhi, më kujtoi një ngjarje nga historia e luftrave. Shtabi i Përgjithshëm gjerman i kohës së Hitlerit, po bënte një stërvitje komando-shtabi me idenë se si mund të pushtohej Austria pa paralajmërim, pa i shpallur luftë dhe pa bërë bujë në botë. Kjo gjë sipas tyre mund të bëhej duke nisur natën para agresionit, me avionet e linjave dhe me automjete private, komandantët e njesive e reparteve ushtarake të veshur civilë, por që në valixhet e tyre të kishin uniformat ushtarake të luftës dhe kodet sekret të drejtimit. Pas sistemimit të tyre në hotele të nisej me tren një divizion tankist dhe një i blinduar për ta rrethuar Vjenën natën dhe në orët e para të mëngjesit pushtimi të bëhej fakt i kryer. Kur stërvitja komando-shtabi mbaroi, oficerët shkuan në shtëpitë e tyre. Në këtë moment Hitleri urdhëroi që ky plan stërvitor të kthehej në plan luftarak dhe ashtu u bë. Të nesermen institucionet kryesore qeveritare të Vjenës u gdhinë të rrethuara nga tanket e autoblindat gjermane dhe pushtimi u bë fakt i kryer. Për të mos i dhënë shumë rëndësi këtij fakti, Fyhreri mbajti në qendër të Vjenës një fjalim për zhvillimin e demakracisë në botë. E solla këtë shembull në fokus,si një paralele me trenin serb, por aspak për të fyer austriakët, për të cilët kam një respekt të pakufishëm në cdo drejtim. Ata bënë gjithcka për krijimin dhe mbrojtjen e shtetit shqiptar, ashtu sic kanë bërë e bëjnë edhe për miqësinë që ata kanë treguar e vazhdojnë të tregojnë në vijimsi për shqiptarët. Por shembullin e solla për të vënë në dukje se historia përsëritet në një formë a në një tjetër, në një kohë a hapësirë tjetër dhe kush i neglizhon mesimet e saj duke vetëfshirë kujtesën, është në radhë të parë viktimë e vetvehtes. Ka më shumë se një shekull që ne shqiptarët jemi në luftë me Serbinë dhe herë- herë në paqe shumë të pjesshme me të. Provokimet e saj nuk kanë të ndalur e të sosur dhe prapa cdo provokimi qëndron një makineri e tërë propagande se shqiptarët janë të këqinj, të paemancipuar si komb, me prirje kriminale, terrorista dhe se ajo në të gjitha rastet është viktima. Kujtoni për një moment fjalimet e Cubrilovicit e të Milloshevicit për shqiptarët dhe hiqni paralele me ato të Nikoliqit, Vucicit dhe Dacicit. Për kujtesë, po rendis katër ngjarje të kohëve të fundit që janë provokime të hapura të Serbisë si: Muri ndarës në Mitrovicë, vizita dhe lutjet fetare të një peshkopi ortodokës serb para universitetit, arrestimi i Zotit Ramush Haradinaj në Francë me urdhër-arresti të lëshuar nga Serbia që në 2004-ën dhe nisja e trenit të palicensuar për në teritorin e Kosovës pa përfillur autoritetet e Shtetit të Kosovës. Në pamje të parë këto ngjarje duket sikur nuk kanë lidhje me njera-tjetrën,por në brendi ata janë gatuar të gjitha në guzhinën e shërbimit sekret dhe miratuar nga politikanët serb. Por para se të merremi me trenin serb, le ti hedhim një shikimin të shkurtër disa ceshtjeve të gjeostrategjisë. Përfundimi i Luftës së Ftohtë e gjeti Bashkimin Sovjetik të shkërmoqur dhe Rusinë të humbur brenda shkërmoqjes. E ndodhur në një pozitë krejt të palakmueshme, Rusia u terhoq zvarrë deri sa me ndihmën e perendimit e rimori pak veten e mezi u ngrit në këmbë, por pa ndonjë proptagonizëm të madh. Gjatë kësaj periudhe më shumë se cerek shekulli, nën rrogozë e me ndihmat e lehtësitë që asaj ju ofruan dhe me neglizhencën që perendimorët treguan, ajo filloi të mendojë për rifitimin e staturës së ish Bashkimit Sovjetik. Madje pas pushtimit të Krimesë dhe barabarizmit në luftimet në Siri vecanërisht në Alepo, kërkon rindarjen e zonave të influencës. Në kuadër të kësaj strategjie të re ajo kërkon dobesimin ekonomik e zvogelimin e rolit amerikan ne bote,shpërbërjen ose zvogëlimin deri maksimum të rolit të NATO-s në Europë dhe prezencën e Rusise në Ballkan ( ose më saktë në Gadishulli Ilirik). Prezenca në këtë rajon, tashmë është krejt e dukëshme në Serbi me ndihmat morale, material e financiare që i jep asaj, me instalimet ushtarake që bën, me prezencën e skifterëve të shërbimit sekret ne udhëheqjen e bandave të drogës, prostitucionit, emigracionit etj. Po ashtu prezenca e saj tashmë është e dukëshme në Bosnje-Hercegovinë, në Maqedoni e në Mal të Zi, por reminishenca influence duken edhe në disa vende të NATO-s si në Greqi, Bullgari e Turqi. Një tjetër problem madhor, vecanërisht në Gadishullin Ilirik, është fakti se strategjia perendimore e mos njohjes së ndryshimit të kufijëve, ka rezultuar e dështuar duke prodhuar tensione të herë pas herëshme. Po të ishte menduar rirregullimi i shteteve sipas nocionit të kombeve: Hungaria do të kishte marrë pjesë e saj nga Rumania(Vllahija) e Serbia (Vojvodina); Kroacia nga Bosnje- Hercegovina; Serbia do të merrte republikën Serbskaja; Shqipëria do të merrte Kosovën; Maqedonia do të shpërbëhej dhe ndahej midis Bullgarisë, Greqisë dhe Shqipërisë dhe mund të krijohej një federatë e vogël Malazezo-Boshnjake. Në gjykimin tim kjo do të ishte zgjidhja më e drejtë, por meqë kjo nuk ekziston qoftë edhe si opsioni më i pa përfilleshëm i zgjidhjeve të një plani afatgjatë, le të këthehemi tek realiteti ekzistues. Ku krahas Rusisë, rindarje të re të pasurisë botrore dhe të zonave të influencës po kërkojnë edhe Kina, Irani, Koreja, Indija dhe ndoshta edhe Brazili, Britania e Franca. Keto prirje për rindarje, shtoj këtu edhe problemin e rishikimit të programeve bërthamore e bëjnë situatën prag lufte. Tani le të këthehemi tek treni i pa licensuar serb, me ikonografi të skajëshme ekstremiste e ultranacionaliste, që deshi të hynte si triumfator në Shtetin e Pavarur të Kosovës me tam-tame të mëdhaja, me parrulla e thirrje shoviniste, ku thuhej se Kosova është Serbi. Tren që mbartëte një grup avanturieresh,udbashësh e paramilitarësh provokues shoqëruar me r e njerëz të medias të karikuar në kulm e stolisur me kostume, banderola e flamurë të mbretërisë jugosllave. Me këtë Serbia edhe një herë demostron para opinionit botëror se nuk e njoh Kosovën, madje sic thuhej në banderolat brenda trenit (Kosova sipas saj është Serbi). Pra ajo vazhdon të jetojë me vizionet e vteve 90-të, në një kohë që Kosova është nje realitet krejt tjeter, shtet i pavarur dhe luftën me Serbinë ajo e ka fituar. Ky është një provokim i hapur që i bëhet Kosovës në sytë e zyrtarëve të Brukselit dhe të të gjithë botës. Me këtë Serbia i coi në zero nivelin e marrdhënieve Kosovë- Serbi të udhëhequra nga Brukseli. Me këto veprime të Serbisë dualën fiasko gjithë ecejakjet e Edi Ramës me Vucicin për të ashtu quajturën klimë paqësore e bashkëpunuese me Serbinë nga një kënd shikimi i ri rajonal. Serbija nuk ka ndryshuar, ajo është një metastazë e kanserit rus në Gadishullin Ilirik. Unë pajtohem dhe i përshëndes veprimet dhe qëndrimet e matura dhe burrërore të autoriteteve të Kosovës në mbështetje të Kushtetutës dhe ligjeve të saj. Pershendes punën e strukturave të policisë e sigurisë si dhe atë të medias. Kosova ka shumë halle e problem të mëdha, të cilat me një veprimtari shumë të ulët provokuese të Serbisë u cvendosën duke dalë në plan të dytë, sepse në plan të parë tashmë kanë dalë muri në Mitrovicë, provokimet e patriarkut serb para universitetit, arrestimi i Ish Kryeministrit Ramush Haradinaj, treni Beograd- Mitrovicë etj. S kemi c bëjmë edhe me keto do të merremi. Por, unë mendoj se Kosova duhet të shikojë edhe mundësinë e ndryshimit sa më parë që të jetë e mundur, të kodit telefonik 383 i cili i mundëson Serbisë të mbajë nën vëzhdim cdo bisedë telefonike të qytetarëve të Kosovës. Lypset të jemi të vëmendëshëm që të mos biem në grackate provokimeve serbe. Ato do të shtohen në të ardhmen, (mos harroni se eshte prag lufte),por ne jemi në hapsirën tonë që na e kanë lënë të parët tanë, jemi në të drejtën tonë, jemi përkrah Amerikës dhe NATO-s, Amerika dhe NATO-ja janë të pranishme fizikisht edhe në trojet tona. E ardhja është me ne, por na duhet mencuri, durim, maturi e koshiencë për punët që duhet të bëjmë. Treni shovinist ruso-serb dhe politika e shteteve perëndimore Nga Skënder Mulliqi U kthye mbrapa treni ruso-serb me do udhëtarë që Zoti e di qka ishte puna e tyre, sigurisht njerëz të shërbimeve sekrete, të cilët morën një aventurë ndoshta më shumë mediatike e që do ta tregojë koha. Kjo aventurë e Serbisë dhe e Rusisë nuk është asgjë e re për shqiptarët e Kosovës. Tashmë jemi mësuar që shumë vite me provokimet serbe në veri për destabilizimin e Kosovës. Edhe në disa shkrime kohët e fundit e kam theksuar faktin e ofensivës politike të Putinit dhe Vuçiçit në Ballkan. Të gjitha provokimet tjera për mua kanë qenë shumë më të rrezikshme se provokimi i fundit me tren i mbuluar me ikonografinë e çetnikizmit serb në pushtet. Nëse vërtet ka pasur diçka serioze në gjithë këtë lojë të re serbo-ruse, ishte më duket mua vetëm një matje e impulsit së pari të Amerikës e cila në krye me Obamën shumë i lëshoi pe hegjemonizmit rusomadh në Lindje të Mesme (Siri) dhe i lëshoi pe me rastin e aneksimit të Krimesë dhe Gjeorgjisë. Kur në krye të Amerikës po vjen i paparashikuari në politikë, Donald Tramp, sigurisht se rusët të cilët po mundohen që ta bëjnë Trampin ashtu të them mik me zor, me duket se veç u ka hy frika në palcë. Trenin serb e ndali nese dojmë të bëhemi serioz në politikë bashkësia ndërkombëtare, duke mos e lejuar edhe njëherë tjetër talljen ruso-serbe në shpinë të BE-së dhe Amerikës. Ishte bërë mjaft më me matje të pulsit të shteteve të BE-së dhe Amerikës nga aventurat e pareshtura të diktatorit, Vladimir Putin dhe Serbisë ne veri. NATO dhe BE sigurisht se nuk janë tiger prej kartoni që të frikësohen nga një aventurë me tren të çetnikut Vuçiç. Të lejohet një aventurë e tillë e serbëve të pabesë vështirë të mendohet. Kjo aventurë ishte tepër sipërfaqësore për politikën serioze. Sido që të jetë çdo respekt për mobilizim të forcave të rendit të Kosovës. Gjithë ai investim i bërë në Kosovë nga bashkësia ndërkombëtare nuk lejohet të vihet në peshore me trena të tillë të vizatuar me ikonografi shoviniste serbe. Si duket ne shqiptarëve më shumë na udhëheqin emocionet sesa bërja e politikës serioze dhe pragmatike. Secili nga udhëheqësit shtetëror do të vrapojnë që këtë sukses tia atribuojnë në një mënyrë ose tjetër vetit, e që në fakt është krejt ndryshe. NATO ishte aty dhe nuk kishte asnjë rrezik që treni qesharak serb të futët në Kosovë. Presidenti i PDK dhe LDK-së, Hashim Thaçi doli me deklaratë se treni nuk bën të lejohet të futen në Kosovë. Unë e them sesa për Thaçin treni nuk do të ishte ndalur. Në qershor të vitit 2014, kur Hashim Thaçi ishte kryeministër, 100 forca speciale serbe ishin futur në veri të Mitrovicës. Forcat tona policore në kufi u kthyen me një polic të vrarë dhe u kthyen me bisht ndër shalë. Puna e ndalimit të trenit është punë ekskluzive nëse thirremi ne organe, e Ministrisë së Punëve të Brendshme, dmth punë e Qeverisë së Kosovës, e jo kompetencë e kryetarit. Thaçi me duket mua e shfrytëzoi rastin per të bërë më shumë fushatë elektorale karshi PDK-së në krizë të thellë. Duket ashiqare se ky koalicion është lëkundur shumë me ngjarjet jo të mira politike që ndodhën në kohën e fundit, dhe me krizën e pafundshme ekonomike. Ndalimi i trenit serb mund të shikohet edhe nga ky kënd, për tia shpëtuar sadopak fytyrën faktori ndërkombëtar kësaj qeverie të kolapsuar. Deklarata e kryeministrit serb, Vuqiq se shqiptarët mos të provojnë me i sulmuar me armë serbët në Kosovë e Metohi, sepse Serbia këtë gjë nuk do ta lejojë, është deklaratë provokuese, kur dihet se veprimet e pushtetit të Beogradit zyrtar janë duke e rrezikuar të ardhmen e minoritetit serb në Kosovë. Dhe, se provokime për luftë gjithnjë po vijnë nga Beogradi zyrtar i cili nuk po e pranon realitetin e krijuar pas luftës. Sa më parë që shovinisti Vuqiq do e pranojë pavarësinë e Kosovës aq më mirë do të jetë për minoritetin serb. Ku jemi te planet gjeostrategjike dhe gjeopolitike ne botë, edhe stacionimi i forcave ushtarake amerikane në Poloni e ka domethënien e caktuar në këtë kohë të krizës globale Nuk do të lejohet një destabilizim i ri apo aventurë ushtarake e re si duket nga Amerika në këtë pjesë të Ballkanit. Kjo u nënkuptua edhe nga deklarata e ambasadorit amerikan në Kosovë, Greg Delavi me rastin e prononcimit të tij lidhur me trenin ruso-serb Komenti/Bora, Ramushi dhe treni rus Nga Sevdail Hyseni Pa mbaruar mirë puna e borës dhe Ramushit, nga nëntoka doli treni rus, i cili deshi të hyjë në Mitrovicën e Kosovës, për të promovuar propagandën serbo - ruse në shtetin e shqiptarëve. Treni internacional, sa i përket propagandës së mbishkrimeve në më se 20 gjuhë të huaja, nuk la anësh edhe gjuhën shqipe, ku shkrihej Kosova është Serbi!. Autoritetet shqiptare i thanë Stop! një provokimi të tillë, i cili erdhi me njëherë pas provokimit me fletë-arrestin kundër Ramush Haradinajt. Treni rus u ndalë në Rashkë të Serbisë, duke alarmuar Beogradin, për një gjendje pasigurie në kufirin shqiptaro - serb. Agjencitë e lajmeve serbe dhe ato ndërkombëtarë sollën reagimin e kryeministrit Aleksandër Vuçiq, në një konferencë shtypi, i cili urdhëroi që treni të ndalet në Rashkë, ngase sipas tij, shqiptarët e Kosovës po përpiqeshin ta hedhin në erë hekurudhën, ndaj një veprim i tillë shmangu konfliktet dhe shpëtoi jetën e udhëtarëve Kryeministri Vuçiq, gjithashtu, nuk e la pa thënë para rëve: «Ne dërguam një tren, jo një tank», për në Kosovë. Institucionet shtetërore të Kosovës, folën me një zë, rreth provokimit të dytë të Beogradit, që edhi në fillim të këtij viti, duke treguar elementet e shtetësisë edhe në atë pjesë të Kosovës, që i thonë Mitrovica e Veriut, me institucione paralele. Shqiptarët e Luginës së Preshevës, me shqetësim të madh i përcollën këto lëvizje, duke parë me sytë e vetë forca të shumta të kombinuara serbe, të cilat u zbarkuan në kufirin me Kosovë. Ata u patën befasuar para disa ditësh, kur ushtria serbe i pat pastruar rrugët nga stuhia e borës përgjatë vijës kufitare, duke ofruar qarkullim të lirë për qytetarët e viseve malore dhe urbane. Deri në fund të janarit kanë mbetur edhe dy javë të tjera, me shpresë se do të tejkalohen tensione, të cilat na kthejnë në kujtesë kohët e vështira, të para 18 vjetësh, ku akoma nuk janë shëruar plagët e një lufte, që nuk harrohet lehtë.

5 FORUM 5 Parulla e re e Edvinit: Ta kthejmë edhe 2017-ën në vitin e kanabisit Shteti kanabist, për ndërtimin e së cilit u investua personalisht dyshja Rama-Tahiri, sidomos në vitin 2016 është kthyer në një problem serioz jo vetëm për destabilizimin e vendit, por edhe për vendet fqinje, të cilat përballen pothuajse çdo ditë me qindra kilogramë kanabis shqiptar. Vija kufitare tokësore me Greqinë është kthyer kështu në një nga pikat kyçe ku uniformat blu të vendit fqinj vijojnë edhe në 2017-ën të sekuestrojnë kanabis, por nuk mund të ngelet aspak mbrapa kufiri detar me Italinë ku GdF-ja dhe gomonet shqiptare me tonelata droge të nisura kryesisht nga Vlora zhvillojnë beteja të ethshme. Qindra kilogramë sekuestrohen çdo ditë, por gjithsesi vrulli i trafikantëve nuk ndalet nga frika që mund të kenë nga policia infantile e vendit tonë, pasi gomonet, kafshët e punës si kuaj e gomerë, por edhe dhjetëra makina përdoren me qëllimin e vetëm që kanabisi të mbërrijë i sigurt në duart e trafikantëve që e shesin në tregjet fqinje, por që e tregtojnë edhe drejt vendeve të tjera europiane. Droga që ishte realiteti i Shqipërisë së 2016-ës duket se do të vijojë edhe këtë vit të përbëjë problemin kryesor për vendin dhe të jetë faktor shqetësues edhe për fqinjët tanë. Biznesi i narkotrafikut po vazhdon të lulëzojë edhe në këtë fillim-viti e porsi një ortek po trondit çdo ditë tregjet, por edhe autoritetet e vendeve fqinje duke treguar se paratë e pista të drogës do të jenë karta më e rëndësishme me të cilën qeveria Rama do të tentojë të blejë votën në zgjedhjet e ardhshme parlamentare që do të zhvillohen në qershor. Fakti i pakontestueshëm që heq një drejtëz, e cila lidh botën e krimit dhe drogës me qeverinë Rama, konfirmohet nga sasitë e larta të kanabisit që raportohen çdo ditë të kapura nga policia greke dhe italiane. Këto janë gjithashtu edhe elementët e duhur për të konfirmuar të vërtetën e madhe e tronditëse të kanabisit, që tregon se ku ka percepituar rendi dhe siguria në Shqipëri. Kronika/ Greqi, kapen dy makina me 392 kg kanabis, vinte nga Shqipëria Policia greke e qytetit të Janinës gjatë ditës së djeshme ka ndalur dy makina, brenda së cilave ka gjetur një sasi të madhe kanabisi. Aksioni antidrogë është zhvilluar gjatë natës dhe është arrestuar vetëm njëri prej shoferëve të mjeteve. Drejtuesi i makinës së dytë ka mundur të arratisej sapo vuri re forcat e policisë. Shoferi i arrestuar është një shtetas shqiptar, identiteti i të cilit nuk është bërë i ditur nga autoritetet e shtetit fqinj. Mësohet se pas peshimit, rezultoi se të dy automjetet së bashku kishin një sasi droge prej 392 kg kanabis sativa që po vinte nga Shqipëria. Vëzhgimi/ Monologu inkurajues i Ramës: Prisnim më shumë viktima Në video-monologun e tij në Facebook, ditën e djeshme Kryeministri Rama ka zgjedhur më në fund të flasë për motin e acartë dhe temperaturat e ulëta që kanë izoluar vendin gjatë ditëve të fundit si edhe për alibinë e epidemisë gripale që sipas tij detyroi të mbyllen shkollat, por përfitoi nga rasti për të shprehur se është edhe duke u hartuar një program për investime në shkolla, pra problemet me ngrohjen realisht ekzistojnë. Rama foli për viktimat që i ftohti shkaktoi, duke u mënjanuar nga përgjegjësia që pati direkt apo indirekt, për viktimat që humbën jetën për shkak të mungesës së një ngrohjeje, nga skamja dhe varfëria nuk guxuan të sfidojnë shtetin duke hapur ngrohjet, preferuan të humbin jetën dhe të mos përfundojnë në burg për mospagim faturash. Në fakt Rama me të drejtë priste më shumë viktima pasi gjendja e mjerueshme e varfërisë ekstreme është edhe më e thellë. Nëse vazhdon me këto hapa qeverisjeje edhe muajt e fundit, mund të shpresojë për të tjera viktima. I kujtoj Kryeministrit se portalet dhe videomesazhet në facebook nuk kryejnë të njëjtin punë dhe funksion si rrëfimi para një figure fetare, dhe të mos pretendojë se duke pranuar dështimet e qeverisë së tij, do të arrijë të ketë falje dhe paqe. Në përfundim të mandatit të tij të pare (dhe të fundit shpresojmë) Rama është ndërgjegjësuar dhe ka filluar të mendojë me seriozitet premtimet që kishte harruar, ato me të cilat premtoi, mashtroi dh ju vodhi votat qytetarëve. Rifilloi skema e premtimeve boshe dhe lotët e krokodilit se për fat të keq nuk pati kohë gjatë 4 viteve qeverisjeje, të krijonte kushtet minimale në shkollat e vendit. Harroi brezin më të rëndësishëm harroi të ardhmen, harroi fëmijët tanë dhe sigurimit të një ambjenti shkollor të përshtatshëm për të zhvilluar orët mësimore në kushte të përshtatshme dhe me ngrohje në këto ditë të ftohta dimri, dhe pranon më në fund se shkollat u mbyllën për shkak të kushteve të degraduara të pjesës më të madhe të strukturave shkollore, që detyruan edhe mbylljen e tyre për të përballuar ditët e ftohta që bllokuan për ditë të tëra vendin tonë. Është evidente propaganda partiake që përdoret pas c do premtimi dhe dështimi të kësaj qeverie, e cila nuk lë rast pa humbur për ta përdorur në dobi të saj me mashtrime dhe premtime boshe që synojnë vjedhjen edhe njëherë të pushtetit dhe të karrigeve që i përdorën për të majmur llogaritë bankare. Askush nuk u shqetësua për problemet e qytetarëve viteve të fundit, dhe menjëherë premtimet e pa mbajtura katapultohen për një tjetër mandate me gënjeshtrën kolosale se do ti realizojë. Nëse i referohemi perceptimit të përgjithshëm të qytetarëve shqiptarë, 4 vite janë shumë për të patur një bilanc konkret në raport me pritshmëritë dhe premtimet e tyre, tërësisht i dështuar në c do aspekt të tij. Meritat e saj shkojnë për goditjen e ligjit dhe lirive, reprezaljes në administratën publike, inkurajimit të krimit, kontrollit publik të institucioneve private, krijimit të imazhit më të shëmtuar që ka pasur ndonjëherë Shqipëria në sy të mediave botërore, atë të një Kolumbie të dytë. Politikat e tij stepën investitorët e huaj, i frikësuan ata dhe krijoi monopolizimin mafioz të kompanive. Të jetosh në shekullin e XXI dhe sot shkollat të ballafaqohen me problemin e mungesës së energjisë elektrike apo edhe probleme të tjera të natyrës materiale dhe si pasojë e saj të mos realizohet mësimi i rregullt, por i shkurtuar, dhe si në rastin e fundit të ndërpritet kjo nënkupton neglizhencë dhe mos përgjegjësi të të gjitha organeve kompetente, duke filluar nga drejtoritë e shkollave, komunat, bashkitë dhe deri tek përgjegjësia direkte e Ministrisë së arsimit dhe shkencës. Nuk kanë vlerë pendimet e Kryeministrit në një videomesazh i kthyer i modës për të hequr peshën e ndërgjegjes, por duhet marrje përgjegjësish të një qeverie që vodhi votat e popullit vetëm për të ngrohur karriget dhe llogaritë bankare, që flet për një mot të acartë por as terminologjinë e fjalës nuk e koncepton dot, ndërkohë që ju ka ngrirë jetët shqiptarëve gjatë mandatit të tij. Klara Bici Zhduken 200 mln lekë të stadiumit-taulant Balla mashtroi Librazhdin, Sopoti drejt shpërbërjes Ekipi i qytetit të Librazhdit, Sopoti, është në prag greminës këtë fillim viti. Lojtarët kanë muaj që s janë paguar dhe situata është katastrofike si rasti i kamerunasit që ka jetuar për plote dy jave vetëm me sanduiça. Kjo pasi presidenti de fakto i Sopotit, deputeti Taulant Balla nuk ka më lek t ju jap lojtarëve. Për këtë arsye nga ekipi ka dhënë dorëheqjen trajneri Malluta dhe administratori Andi Matraxhiu. Nuk dihet burimi i parave që Balla i jepte lojtarëve vitet e shkuara por këtë vit duket se s ka më thesare për deputetin që po fut shpirtin në gjynah dhe po merr në qaf gjithë lojtarët e ekipit të Sopotit. Kështu skuadra është drejt shpërbërjes dhe mendohet që pjesën e mbetur të kampionatit librazhdasit të mos e vazhdojnë më. Përveç shpërbërjes së ekipit, Balla i ka prerë librazhdasit në besë edhe për stadiumin e qytetit i cili është kthyer në një banjë publike për qytetaret. Qe kur erdhi ne pushtet para katër vjetësh Balla premtoi një stadium si i Liverpoolit por veçse mashtrimeve asgjë tjetër s ka bërë raportojnë mediat sportive. Fondi i rinkostruksionit të stadiumit siç erdhi, plot 200 milion leke, as që u mor vesh se nga shkoi bëjnë me dije burime nga Bashkia e Librazhdit që duan të ngelen anonim. Puka, e bllokuar prej 10 ditësh-qeveria ndihma për njerëzit e Frrokut dhe Ndreut Zonat e varfra të Pukës në mjerim të plotë nga izolimi prej motit. Sekretari për Aksionin Qytetar në PD, Ervin Salianji takohet me banorët që denoncojnë braktisjen totale nga qeveria Puka dhe fshatrat e saj janë nga zonat më të varfra e të papuna të vendit, por njëkohësisht me të goditurat nga moti i acartë i këtyre ditëve. Shumë familje në zona të thella, dhe njësi të tëra kanë mbetur të izoluara, pa drita, pa ngrohje, në krizë edhe për ushqime. Ndërhyrjet e qeverisë kanë munguar totalisht, dhe prezenca e tyre ka qenë vetëm për propagandë. Njerëzit në Pukë e dinë se edhe ato pak ndihma që janë dhënë, janë dhënë për të afërmit e deputetëve e pushtetarëve. Ervin Salianji dhe kreu i degës së PD, Pukë, ishin pranë banorëve. Kanë ditë që ngrihen shqetësimet e banorëve të Pukës dhe të rrethinave, për motin e acartë dhe bllokimin që i është bërë pothuajse të gjithë zonës së rrethit të Pukës. Siç duket qartësisht nga pamjet, këtu jemi pothuajse 30 metra nga Bashkia e Pukës dhe trashësia e borës është më shumë se një metër. Janë zona dhe lagje të qytetit të Pukës, të gjitha të bllokuara, të gjitha të pahapura, të gjitha të pa stabilizuara apo të pa ndihmuara nga ana e qeverisë apo nga ana e Bashkisë së Pukës. Ministri i Brendshëm i cili ishte dje në zonës e Pukës, ka bërë vetëm shfaqje dhe propagandë, ka vazhduar me intensitet propagandën po njësoj sa ç është intensiteti i reshjeve por asnjë ndihmë nuk ka shkuar për banorët e qytetit të Pukës as në infrastrukturë, as në ushqime, as në ushqime për bagëtitë. Ndihmat e shpërndara kanë qenë vetëm 200 pako të dhëna kushërinjve të Mark Frrokut, dhe kushërinjve të Gjonit të Bashkisë i cili po ashtu është një i emëruar i Mark Frrokut. Ndihma të dhëna nga ministri i Brendshëm dje, ishin në fshatin e Pjerin Ndreut dhe miqve e të afërmve të tij në fshatin Jakaj, u shpreh Salianji. Me këtë rast ngrice, realisht është emergjencë. Fshatrat e të gjithë rrethit të Pukës, pothuajse janë totalisht të gjitha të izoluara, duke filluar nga qafa e Mugut, njësia administrative e Çelës dhe ka telefonata prej banorëve që nuk u shkon askush në ndihmë. Edhe pse telefonojnë nuk u përgjigjet asnjë njeri, thotë kreu i PD, Pukë, Prel Gjoni. Në Luf të Pukës, gjendja është edhe më e rëndë. Këtu 70% e familjeve trajtohen me ndihmë ekonomike. Marrin më pak se 10 mijë lek të vjetra për njeri. Ujë të rrjedhshëm nuk kemi. Nuk na ka ardhur asnjë lloj ushqimi, asnjë lloj ndihme. Nuk është marrë askush me këtë punë, ankohet një banor. Pushteti qendror dhe ai vendor këtu nuk kanë ardhur. Ministrin nuk e kemi pare, denoncon një familjar. Në Gjegjan kriza thellohet. Kemi vetëm një elektriçist, është faturues dhe elektriçist. Për të marrë një asistencë mijë lek duhen 40 km për të shkuar në Pukë në bankë për të marrë asistencën, pohon një banor i zonës. Të gjitha shkollat e njësive administrative të rrethit Pukë, janë pa ngrohje zjarri, janë të gjitha me ngrohje me rezistencë, thotë një banor.

6 FORUM 55 Në gjuhën tonë të bukur: shqip KUR PRARON DIELLI! Nga Mehmet Elezi 1.Pakkush di se përveç foljes me perëndue ka edhe një tjetër në gjuhën shqipe, me të njëjtin kuptim. Është folja me prarue. A varë dielli me prarue (Eposi i Kreshnikëve, Muji e Behuri). Drita dalë, hana prarue (Eposi i Kreshnikëve, Muji e Jevrenija). Shprehja te del dielli e te praron hana: ku lind e ku perëndon, anembanë dheut. Te del dielli e te praron hana/ Zhuj Selman nuk ban ma nana... (këngë popullore). Përdoret edhe në kuptim të figurshëm. Ka prarue kjo punë, domethënë është e mbaruar. Praruem na, u plakëm, dolëm nga skena. Praj saj kanë dalë emra dhe mbiemra: Të prarúar, - it, prarim, perëndim. Në të praruem të diellit u nisëm. E prarúar, - a (emërzim i mbiemrit e prarueme). Perëndim, prarim, të praruem. Bunari e paska vrajenin prej të praruemes së diellit (Kosovë). Krahas emrit asnjanës të praruar dhe emrit femëror e praruar, ndonëse më rrallë, përdoret edhe prarim në kuptimin perëndim. Në prarim të diellit (hanës). (Sipas Fjalorit të Gjuhës Shqipe të M. Elezit, Tiranë 2006). 2.Nga e ka prejardhjen kjo folje? Nisur edhe nga afërsia fonetike, mendja të shkon menjëherë te dukuria e rotacizmit, pra shndërrimi i bashkëtingëllores n ndërmjet dy zanoreve në r. Krahaso rana rëra, bana bëra, të tanë - të tërë. Por dalin dy pikëpyetje. E para dhe kryesorja, rotacizmi është dukuri vetëm e toskërishtes, ai nuk njihet në gegnisht. Dhe toskërishtja e përdor në trajten perëndon, ndërkohë që me prarue në kuptimin e mësipërm përdoret në Shqipërinë veriore e në Kosovë. Edhe teknikisht, nga pikëpamja e ligjësive fonetike, kjo fjalë vështirë mund të jetë përftesë e rotacizmit. Te folja me perëndue bashkëtingëllorja n nuk është midis dy zanoreve. Ajo është ndërmjet një zanoreje (ë) dhe një bashkëtingëlloreje (d). Si rregull, e përforcuar me një bashkëtingëllore të dytë, bashkëtingëllorja n nuk i nënshtrohet dukurisë së rotacizmit. Duket se ftillimi gjindet te zgjerimi i kuptimit të foljes me prarue - me veshë me ar. Në perëndim dielli, si dhe qielli, duket si i artë. Perëndimi i artë, dielli i (hëna e) artë, sheh gjithandej nëpër poezi. Në fillim duhet të jetë përdorur si metaforë, praroi dielli, u vesh me ar. Më vonë ka marrë kuptim të drejtpërdrejtë, aqsa tashti përdoruesi nuk bën lidhjen e foljes me prarue (në kuptimin me perëndue) me arin. 3. Dukuri të ngjashme njihen edhe në gjuhë të tjera. Në mos tjetër, në shoqërimin e përfytyrimeve. Te ligjërata Një mijë e një net Borgesi shkruan: Fjala Orient, për një rastësi të lumtur, ka brenda fjalën or (në frengjisht ar), sepse, kur lind dielli, qielli bëhet i praruar Fjala oriental në të vërtetë ka dy kuptime: zafiri oriental, ai që vjen nga Orienti, por edhe ari i mëngjezit. Perëndoi apo praroi? Të dyja janë të bukura, shqip, e dyta më poetike. Asnjëra nuk përjashton tjetrën, të dyja vetëm e pasurojnë gjuhën. Me penë dhe me gjak /Dom Anton Zogaj Një rubrikë nga Nikolin Sh. Lëmezhi Vala e martirizimit, dihet mirë, nuk kurseu askënd, duke filluar që nga Ipeshkvijtë, meshtarët, rregulltarët e deri tek misionarët e laikët, të cilët duke brohoritur para pushkatimit Rroftë Krishti Mbret! dhe Rroftë Shqipëria!, rijetuan në shekullin XX atë çka mësuesi i tyre kishte kaluar në Golgotë, pothuajse dymijë vite më përpara. Jo të pakët ishin edhe ata që edhe pse për motive të ndryshme nuk u vranë, u kalbën gjithë jetën e tyre në punë të detyruara, internime apo burgime të përjetshme. Sot po ju sjellim jetën e don Anton Zogaj, dëshmia e të cilit u dha përfundimisht me gjak. Don Anton Zogaj lindi në Kthellë (Mirditë), më 26 korrik Në vitin 1920 filloi shkollën në Seminarin Papnor Shqiptar dhe studimet filozofike e teologjike i kreu në Austri; u diplomua në Trening në vitin U shugurua meshtar më 26 prill Qe sekretar i Arqipeshkvit të Durrësit. Ishte besnik dhe i zellshëm. Qe famullitar i Durrësit. U arrestua në Durrës më 18 maj1947 dhe u pushkatua më 9 mars 1948 në Portin Romak të Durrësit. I armatosur deri në dhëmbë me Kryq e me uratë, ishte radhitur me ushtritë e së mirës. Ishte, pra, në krye të detyrës së tij historike aty, para plotonit të ekzekutimit, i larë në gjak, duke pasur mirë parasysh se historia e njerëzimit nuk është tjetër, veçse një betejë e vazhdueshme ndërmjet mbretërisë të së mirës e mbretërisë të së keqes, mbretërisë së Zotit, themeluar nga Jezu Krishti që prej amshimit, e mbretërisë së djallit. Edhe don Antoni, si 37 shokët e tij martirë, u shpall i Lumtur nga Kisha, më 5 nëntor 2016, në sheshin Gjon Pali II në Shkodër. Përjetoi deri në fund atë Fjalë të Zotit, që thotë: Kështu, pra, të dashurit e mi, ju që ishit gjithmonë të dëgjueshëm, jini, jo vetëm në praninë time, por shumë më tepër tani që nuk jam pranë jush; punoni me frikë dhe me drojë të madhe për shëlbimin tuaj. Sepse Hyji është ai që, sipas mirësisë së vet, ndikon në ju e të doni e të veproni. Bëni gjithçka pa murmurim e pa vonesë, që të jeni pa të meta dhe të pastër, fëmijë të panjollë të Hyjit në mes të kësaj breznie të prishur e dinake, në të cilën ndriçoni porsi pishtarë në botë, duke e mbajtur lart Fjalën e Jetës që të mund të mburrem në Ditën e Krishtit se nuk kam vrapuar kot dhe nuk jam munduar kot. Mu, përkundrazi, edhe në qoftë se duhet që gjaku im të derdhet si fli njomëse e shërbesës hyjnore për fenë tuaj, jam i kënaqur dhe galdoj bashkë me ju. Po ashtu edhe ju gëzohuni dhe galdoni bashkë me mua! (Filipianëve 2, 12-18). Dedë Gajtani - Njeriu fisnik, poeti i talentuar dhe përkthyesi i rrallë Nga Anton Çefa Më së tepërmi, emri i tij lidhet me Shkodrën, ku mori mësimet e fëmijërisë dhe të rinisë në Kolegjin Saverian të jezuitëve, një Institut i njohur brezni mbas breznish, që sendërtuan vlera të larta në fushën e atdhetarisë, të kulturës, të shkencës, të arteve, etj. Shkollimin e lartë në kolegjin Propaganda fide, Romë. Shkodra ka qenë dhe është qyteti që e ka lidhur dhe e lidhë atdheun me Europën Perëndimore, duke i ushqyer breznitë e reja me kulturën e saj, arritjet e saj në zagnat e dijes, artit, shkencës. Një rol të veçantë në këtë hulli ka luajtur letërsia artistike dhe në këtë mjedis letrësia e përkthyer nga letrësia botërore, ku emri i Dedës zë një vend të çmueshëm. Ai renditet në radhën e përkthyesve shkodranë më të njohur e më të mirë si Ernest Koliqi, Pashko Gjeçi, Henrik Lacaj, Nikollë Dakaj, etj. Nata e errët, e ftohtë dhe e gjatë e periudhës së diktaturës ka errësuar dhe, më përtej, ka mohuar realizimet e niveleve të larta të krijimtarisë letrare të talenteve shkodrane; megjithëkëtë nuk ka mundur t i zhbëjë. Një disidencë e heshtur ka dhënë frytet e saj. Letërsia e shkruar në heshtje ka vlerat e saj si shfaqje e shpirtit krijues, si përmbajtje e veprës letrare dhe si formë e saj. Ajo gjalloi në Shkodër, e cila, si qendër e lashtë dhe e rëndësishme tradite e kulture, nuk mund të binte lehtë viktimë e verbër e propagandës komuniste, e gënjeshtrës dhe e mashtrimit. Disidentët shkodranë e kuptuan mirë, e gjykuan drejt, dhe e ndoqën hap pas hapi kohën që jetuam, kështu që vepra e tyre është pasqyrë shpirtërore e intelektualit të ndershëm, e hije-dritave ku luhatej ndjenja dhe mendimi, ideali dhe brenga e kohës, një pasqyrë ku vezullon ideali human, dhimbja e thellë për popullin që po vuante të zezën e ullirit, pasqyra ku flakëron dinjiteti i njeriut dhe i krijuesit. Do të mbeten në historinë e letërsisë emrat e lavdishëm të disidentëve shkodranë: Zef Zorba, Tefë Krroqi, Ernest Perdoda, Primo Shllaku, Sander Gera (pjesërisht). Këtij grupi i takon edhe Deda dhe autori i këtij shkrimi. Shkodra është qyteti që e bëri poet Gajtanin që në vitet e rinisë. Motivet, prozodia, veçoritë e stilit poetik, tërësia e mjeteve artistike, liçencat poetike, fjalori tejet i pasur i takojnë asaj. Për t u shënuar është që Deda eci në gjurmët e Mjedës, si vazhdues i denjë i rrugës që pati hapur ai. Ndjenja e dashurisë për Atdheun haset në shumë poezi dhe i takon kohëve të ndryshme. Në një poemë që i është kushtuar Kalasë së Rozafatit, Rozafa i flet të birit, piçirukut të vogël, që kërkon t ia bien me e pa për herë të fundit:... Mos harro, o bir -!/ Se nana jote njiktu asht ba fli, / Që ti të rritesh, i fortë dhe i lirë /Për Shqipëri. Si poet tejet i ndjeshëm, kur është larg, poetizon për mallin, që përbën një nga lejtmotivet e tij kryesore. Një mall i konkretizuar nga një dhimbje e thellë shpirtërore dhe një dëshirë e pamposhtur: mall për atdheun, mall për Shkodrën, mall për familjen, mall për shoqërinë, etj. Te Deda hasim të gjitha llojet e lirikës: lirikat politike, filozofike, erotike, lirikat e peisazhit, etj. Të tërheqin vërejtjen përshtatjet nga letërsia e huaj: Atdheu, simbas L. Orsinit, Kushtrimi i Kosovës dhe Lidhja e Prizrenit, simbas G. Berchet. Në poezinë e parë ushton kushtrimi i luftës për çlirim nga pushtuesi serb: Sot, ju burra, pra Atmes kreshnike, / zbardhnia faqen si në luftë a zakoni! / Sot për atme a ndezë lufta, Fitoni! / Përmbi shpata fitimi ju rrin. Në poezinë Lidhja e Prizrenit, është po ajo situatë, tashmë e konkretizueme në një organizatë politike mbarëshqiptare, e cila krijon ushtrinë e vet, dhe hidhet në luftë për çlirimin e atdheut nga sundimi shekullor turk dhe për krijimin e shtetit të pavarur shqiptar. Poeti si gjithnjë hedh kushtrimin: Në kambë, bre burra! Si burrat e motit, /Mos t korisim n ditë t sodit Malcinë! /T lshojm kushtrimin m e pshtuemun Shqypninë!/Pse Shqypnija, sot t gjithve na ftoi. Shumë motive poeti i ka kushtuar punëtorit, sidomos bujkut, duke përshkruar jetën e vështirë të tyre, punën e mundshme që të sigurojnë bukën e gojës, duke e përballuar atë me urti e me nder. Rrin tuj mihë atje/ sa ka çilë drita, nji djalë. I gëzohen punës lehtë nji kangë tue këndue nën za, dhe falënderojnë Zotin. Një mori motivesh realizohen nën dritë-hijet e kujtimeve të shumta e nga më të ndryshmet, gjithnjë të përshkuara nga një ndjenjë e fuqishme dhe një ideal i fisëm. Kujtime familjare, kujtime shkollore, kujtime të kohëve të ndryshme, kujtime të stinëve; të gjitha shoqëruar nga një përmallim i thellë. Gajtani është i njohur si një ndër përkthyesit më të mëdhenj të poetëve të huaj. Ka qenë poliglot, ka zotëruar latinishten, greqishten e vjetër, italishten, spanjishten, gjermanishten, anglishten. Deda e ka pasuruar letërsinë tonë me poezitë e poetëve të shquar: A. Rossini, A. Manzoni, A. Aleadri, G. D Annunzio, H. Heine, V. Hygo, L. Ariosto, G. Barsottini, Brunamonti, Carrer, G. Gapparozzo, D. Guerrazzi, G. Chiarini, A. G. Cesareo, T. Colonna, Chateubriand, L. Pignoti, G. Mazzoni, G. Carducci, Delille, V. Da Filicaia, G. Debato, Paul Deroulede, U. Foscolo, A. Fusinatto, Longffellow, A. Fogazzara, T. Grossi, J.W. Goethe, A. Graf, G. Giusti, I. Kasandrie, Ada Negri, G. Prati, G. Leopardi, R. Fucini, V. Maro, G. Marradi, A De Musset, B. Menzini, Mayo, A. Novaro, E. Nencioni, G. Pascoli, P. Parzaneze, B. Prina, E. Praga, E. Panzacchi, G. Pastocchi, A. Poliziano, Ruskin, Rinaldi, G. Catullus, Friedrich Schiller, Shelley, B. Sestini, T. Tasso, J. Da Todi, E. Von Bauerfeld, N. Tommaseo, Felic Uda, G. Zanella, A. Zadro, Hebel, C. Bertola, Duhet vënë në dukje se nga këto poetë, në përgjithësi, ka përkthyer disa poezi, p. sh., nga Manzoni: tetë poezi, nga Leopardi : shtatë poezi, etj. Gjithsejt ka përkthyer 130 poezi. Deda ka botuar në revista dhe të ndryshme si Kumbona e së Dieles (Shkodër), Rrezja Jonë (Shkodër), Shkëndia (Tiranë), Mbas Teje (Shkodër), Jehona e së Dielës (Shkodër), Balli i Rinisë (Tiranë), Zani i Shna Ndout (Shkodër), Aurora Consurgens (Shkodër), Bashkimi i Kombit (Tiranë), Cirka (Tiranë), Familja e Krishterë (Tiranë ). Gjatë periudhës së diktaturës nuk ka botuar. Ai ka nënshkruar me emrin e plotë, por dendur ka përdorë edhe pseudonimin Firsi. Nëse i vemë një emërues të përbashkët veprimtarisë së tij letrare si poet dhe përkëthyes do të themi: të gjitha poezitë dhe poemat i përshkon një moral i lartë kristian, një atdhetarizëm i flaktë dhe një dashuri e spikatur për Shkodrën. Marrë nga illyriapress.com

7 FORUM 7 Ekipi i Trumpit: Raporti për takimin me Putinin është gënjeshtër Sean Spicer, ndihmës i afërt i presidentit të zgjedhur amerikan, Donald Trump, e ka hedhur poshtë një raport të publikuar, se planifikohet një takim me presidentin e Rusisë, Vladimir Putin, në Islandë, që do të ishte udhëtimi i tij i parë i jashtëm si president. Zoti Spicer, i cili do të jetë zëdhënës i Shtëpisë së Bardhë, pasi Trump të inaugurohet më 20 janar, të shtunën mbrëma në rrjetin Twitter ka shkruar se raporti i gazetës londineze, Sunday Times, se Trump u ka thënë zyrtarëve britanikë se planifikon takim me Putinin, nuk është i vërtetë dhe se raporti është 100% i rrejshëm. Sunday Times ka raportuar se samiti do të mbahej në kryeqytetin Rejkjavik në Islandë. Mediet e tjera, përfshirë kompaninë Bloomberg, po ashtu, kanë shkruar për takimin Trump Putin në Islandë, bazuar në raportin e Sunday Times. Tregimi është një fantazi, i tha agjencisë Reuters një ndihmës i Donald Trumpit, duke folur në kushte të anonimitetit. Një tjetër zyrtar i ekipit të Donad Trumpit, po ashtu, tha se raporti nuk është i vërtetë. Donald Trump, që do të jetë presidenti i 45 amerikan, është shprehur se dëshiron t i përmirësoj marrëdhëniet me Rusinë dhe e ka lavdëruar Putinin duke thënë se ka cilësi të liderit. Para dy ditësh presidenti i zgjedhur amerikan, Donald Trump, i ka thënë së përditshmes, Wall Street Journal, se do t i mbajë sanksionet kundër Rusisë, së paku për një periudhë kohore. Këto sanksione janë shpallur këtë javë nga presidenti, Barack Obama, për akuzat lidhur me sulmet kibernetike ruse, për të cilat inteligjenca e Shteteve të Bashkuara thotë se ishte ndërhyrje në zgjedhjet presidenciale të mbajtura më 8 nëntor të vitit të kaluar. Nëse Rusia me të vërtetë na ndihmon neve, përse ndokush do të ketë sanksione, nëse dikush bënë me të vërtetë gjëra të mëdha?, ka pyetur Trump. Ai ka theksuar se për shkak se dëshiron t i përmirësoj marrëdhëniet me Rusinë, ai mund t i rishqyrtoj sanksionet, megjithëqë disa anëtarë të propozuar të kabinetit të tij, thanë këtë javë se e mbështesin vazhdimin e masave sanksionuese kundër Moskës. Në një lëvizje që duket se është bërë që të vështirësohet tërheqja e sanksioneve nga ana e zotit Trump, pasi presidenti Obama ta përfundoj mandatin e tij, presidenti në largim në këtë javë i ka zgjatur të gjitha sanksionet e Shteteve të Bashkuara kundër Rusisë, për shkak të aneksimit të Krimesë së Ukrainës, në mars të vitit 2014, dhe për shkak të mbështetjes së separatistëve në pjesën lindore të Ukrainës. Barack Obama tha se qeveria e Rusisë dhe njerëzit e tjerë dhe organizatat e ndryshme, që janë nën sanksione amerikane, i kanë shkatërruar proceset demokratike dhe institucionet në Ukrainë duke e përdorë forcën e tyre, dhe rrjedhimisht e kanë kërcënuar paqen, sigurinë, stabilitetin, sovranitetin dhe integritetin territorial të këtij vendi. Reagimi i Pekinit/ Politika e një Kine të vetme, e panegociueshme Ministria e jashtme e Kinës përsëri hodhi poshtë komentet e presidentit të zgjedhur Donald Trump se ai mund të përdorë politikën amerikane për Tajvanin si mjet negocimi me Kinën. Zëdhënësi i Ministrisë së Jashtme kineze, Lu Kang, tha të dielën se politika e një Kine të vetme është e panegociueshme. Që nga njohja e Pekinit në vitin 1979, Uashingtoni mban vetëm marrëdhënie jozyrtare me Tajvanin, ishullin vetëqeverisës që Kina e sheh si territor të saj. Që nga fitorja në zgjedhje, zoti Trump ka kërcënuar në mënyrë të përsëritur se do ta ndryshojë këtë statuskuo. Qeveria e Republikës Popullore të Kinës është e vetmja qeveri legjitime që përfaqëson Kinën. Ky është fakt i pranuar nga bashkësia ndërkombëtare dhe askush nuk mund të ndryshojë, tha zëdhënësi kinez në një deklaratë. Zoti Trump i tha gazetës The Wall Street Journal në një intervistë botuar të premten se çdo gjë do të negociohet, duke përfshirë politikën e një Kine të vetme. Intervista është një shenja tjetër se zoti Trump mund të trondisë lidhjet SHBA-Kinë, veçanërisht për çështjen e Tajvanit, të cilën Kina e konsideron një interes kombëtar thelbësor. Shqiptarët me letër të hapur: Mendohuni mirë kur bëni negociata me VMRO-në anti-shqiptare Në kohën kur bisedimet për Qeverinë e re të Maqedonisë duhet të zhvillohen ndërsa partitë heshtin, një letër e hapur e nënshkruar nga dhjetëra profesorë dhe persona publik shqiptarë u është drejtuar partive shqiptare të cilat mund të negociojnë me partinë e Nikolla Gruevskit, VMRO-DPMNE e cila e mori mandatin për forimimin e Qeverisë, përcjell Portalb. Në të mes tjerash theksohet se duhet pas parasysh se VMRO-DPMNE akoma udhëhiqet nga persona që kanë përgjegjësi për gjendjen katastrofale në çdo segment të jetës shoqërore e politike dhe si të tillë nuk gëzojnë kredibilitet që edhe më tej të udhëheqin me shtetin. Ne intelektualët e poshtë-nënshkruar apelojmë që gjatë procesit të zhvillimit të bisedimeve me partitë që marrin mandatin të kenë parasysh këtë elemente: Duhet pas parasysh se VMRO-DPMNE akoma udhëhiqet nga persona që kanë përgjegjësi për gjendjen katastrofale në çdo segment të jetës shoqërore e politike dhe si të tillë nuk gëzojnë kredibilitet që edhe më tej të udhëheqin me shtetin. Këtu janë dyshimet serioze për përfshirjen e tyre në megaskandale, shkatërrimin e institucioneve, shembjen e proceseve euroatlantike dhe shkeljen mbi dinjitetin njerëzor; Gjendja ekonomike dhe sociale në shtet është sjellë gjer në mjerim, me çrast nga shteti janë shpërngul afro një të tretat e rinisë, kuadro vitale për të cilat shumë janë harxhuar, kurse shtetet normale tani i marrin si prodhim të gatshëm; Pjesa dërmuese e votuesve në mbarë shtetin janë përcaktuar për ndryshime, kurse në segmentin shqiptar kemi dyfish më tepër që kanë votuar për ndryshime nga ata që kanë përkrahur gjendjen ekzistuese; Pjesa dërmuese e votave të fituara nga DPMNE janë jo-kredibile dhe jo-legjitime, pasi janë siguruar, jo me merita, por me përbuzje, mashtrim dhe frikësim të votuesve të etnive tjera nga shqiptarët, e cila thellë ka prekur shpirtin e çdo shqiptari; Borxhi i shtetit është dyfishuar kurse mirëqenia sociale është përgjysmuar. Tani çdo qytetar dhe çdo fëmijë që lindë ka borxh 2,5 mijë euro borxhe dhe 2,5 mijë euro të vjedhura. Kjo do të ketë pasoja të rënda për gjeneratat e ardhshme; Marrëveshjet me cilindo mandatar të bëhen jo me prapavijë për ruajtjen e regjimit ekzistues dhe interesave grupore, por me synim racional që vendi të orientohet drejtë demokratizimit, zhvillimit, hapjes së perspektivave, realizimit të barazisë dhe mirëqenies etnike në shtet, si dhe integrimit të vërtetë të RM në NATO dhe EU (firmosur nga mbi 50 profesorë e intelektualë të jetës shoqërore të shqiptarëve në Maqedoni). Prej sot nisin (formalisht) bisedimet Gruevski-Ahmeti/Partia e Nikolla Gruevskit pas marrjes së mandatit për formim të qeverisë nga kryetari i Maqedonisë Gjeorge Ivanov, doli me njoftim se gjatë javës së ardhshme do të fillojë bisedimet me Bashkimin Demokratik për Integrim të Ali Ahmetit, si parti fituese në bllokun politik shqiptar. VMRO-DPMNE pret që gjatë javës së ardhshme zyrtarisht t i fillojë bisedimet me BDI-në për formimin e qeverisë së re, se a do të kenë sukses do të kuptohet deri në përfundim të afati ligjor respektivisht më 29 janar, thotë Antonio Milloshovski nga VMRO-DPMNE-ja në intervistë për televizionin Kanal 5. Nuk planifikojmë që me çdo kusht të formojmë qeveri të re, veçanërisht jo në rast të ndryshimit të Kushtetutës për futjen e dygjuhësisë në territorin e vendit, për atë nuk kemi mandat nga qytetarët tanë. Në periudhën paraprake pamë se sa PSP-ja është e politizuar. Mandati dhe kompetenca e PSP-së do të respektohet por nuk do të bëhet pjesë e politikës. Këto pozitat kundërthënëse me BDI-në presim të bëhen faktor gjatë bisedimeve për formim të qeverisë, tha Milloshevski. Milloshevski shprehi habi se pse përgjatë dy javëve të kaluara LSDMja nuk kishte qëndrim për Platformën e përbashkët të partive shqiptare. Sipas Milloshovskit ajo nënkupton se për ata çdo gjë është e pranueshme vetëm që të jenë në pushtet. Përbërja e nëntë parlamentare të Maqedonisë, e cila ka 120 të përzgjedhur të popullit, u konstituua më 30 dhjetor të vitit të kaluar. Më së shumti deputetë ka koalicioni i kryesuar nga VMRO-DPMNE 51, Koalicioni i kryesuar nga LSDM ka 49 mandate, BDI 10, Besa 5, Aleanca e shqiptarëve 3 dhe PDSH 2. Në këtë përbërje parlamentare nuk ka të përzgjedhur të popullit nga diaspora për shkak të numrit të panevojshëm të votave të fituara. Mandatari në afat prej 20 ditësh nga dita e dorëzimit të mandatit, Kuvendit i dorëzon program dhe e propozon përbërjen e qeverisë. Qeveria, me propozim të mandatarit dhe në bazë të programit, e përzgjedh Kuvendin me shumicë votash nga numri i përgjithshëm i deputetëve. BDI, BESA dhe Aleanca për Shqiptarët, më 7 janar e publikuan platformën e përbashkët, agjenda e përbashkët politike e tre partive parasheh barazi të plotë gjuhësore, gjegjësisht përdorimin e gjuhës shqipe si gjuhë zyrtare, barazi ekonomike, zgjidhjen e kontestit për emrin me përfshirjen e shqiptarëve në grupin punues për negociata të drejtpërdrejta me Greqinë, si dhe për integrimin në NATO dhe në Bashkimin Evropian.

8 DITA C M Y K Spiro Brumbulli, kryetar i Shoqatës së Bankave: Bankat pritet të jenë më agresive këtë vit Sistemi bankar pritet të jetë më agresive këtë vit, në drejtim të kreditimit të ekonomisë. Prof. Spiro brumbulli, kryetari i Shoqatës së Bankave thotë se bankat janë të përgatitura dhe në pritje për të mbështetur një rritje më të konsiderueshme të biznesit se në këto vitet e fundit. Ai pret që normat e interesit të kenë cikël rritës, kryesisht në gjysmën e dytë të vitit, kreditë me probleme të mbahen nën kontroll, ndërsa përfitueshmëria e sistemit bankar të vijë drejt përmirësimit 55 Sistemi bankar pritet të jetë më agresive këtë vit, në drejtim të kreditimit të ekonomisë. Prof. Spiro brumbulli, kryetari i Shoqatës së Bankave thotë se bankat janë të përgatitura dhe në pritje për të mbështetur një rritje më të konsiderueshme të biznesit se në këto vitet e fundit. Ai pret që normat e interesit të kenë cikël rritës, kryesisht në gjysmën e dytë të vitit, kreditë me probleme të mbahen nën kontroll, ndërsa përfitueshmëria e sistemit bankar të vijë drejt përmirësimit. Cilat janë pritshmëritë që ka sektori bankar për vitin 2017-të? A parashikohet një rritje e aktivitetit bankar? Viti 2017 është projektuar të jetë një vit që të vazhdojë trendin rritës të ekonomisë duke ngjallur më shumë optimizëm dhe besim në konsolidimin e një ekonomie që di të prodhojë më mirë dhe të eksportojë më shumë. Institucionet përgjegjëse të hartimit të politikave buxhetore, fiskale dhe monetare kanë parashikuar një vit me një rritje rreth 3.8 për qind. Kjo do të thotë se ka hapësirë për më shumë biznes dhe për gjallërim të mëtejshëm të ekonomisë. Nëse ka zhvillim të biznesit, ka edhe mundësi për më shumë mbështetje nga ndërmjetësit financiarë. Bankat janë të përgatitura dhe në pritje për të mbështetur një rritje më të konsiderueshme të biznesit se në këto vitet e fundit. Për fat të mirë, bankat kanë likuiditet dhe në kushtet e mjedisit me interesa të ulëta huadhënia është aktiviteti që do të siguronte fitim. Këto vitet e fundit janë karakterizuar nga kërkesë e dobët e biznesit për hua. Kryerja e disa reformave në sektorë të ndryshëm të ekonomisë dhe të shtetit do të krijojë kushte më të mira për të nxitur kërkesën për kredi. Bankat kanë konsoliduar procedurat e tyre të huadhënies duke përfshirë në to edhe riskun e rritur për shkak të normës së lartë të kredive me probleme. Kujdesi i bankave është që huat e reja të mos krijojnë kredi të këqija të reja. Në këto kushte dhe në këtë mjedis ekonomik, ka optimizëm dhe gatishmëri për më shumë dhe më mirë. Mos harrojmë që jemi në një vit elektoral dhe kjo mund të shtyjë në kohë projekte qoftë të biznesit vendas, qoftë edhe të biznesit të huaj. Do të dëshironim që ky efekt të jetë sa më minimal dhe të mos shtyhet në kohë për shkak të rezultatit të zgjedhjeve. Sa i përket kredisë, mendoni se kredia e re do të ketë një zgjerim përgjatë këtij vitit? Kredia e re përafërsisht ka ruajtur të njëjtën rritje edhe këto vitet e fundit si në vitet me rritje shumë të lartë të huadhënies. Mesatarja mujore e kredisë së re luhatet te 20 miliardë lekë. Jepet kredi e re, por portofoli i huas nuk rritet më si më parë. Kjo do të thotë se kemi kredi afatshkurtra që maturohen dhe rihapen. Pra, kemi problem strukturor të portofolit të huas. Duhet që të ketë më shumë hua për periudha afatmesme dhe afatgjata dhe të zgjerohet baza e kredikërkuesve. Kjo do të rezultonte në rritje edhe të portofolit të huas. Po pritshmëritë për depozitat cilat janë? Depozitat vazhdojnë të rriten. Muaji nëntor 2016 në krahasim me vitin 2015 shënon rritje prej 3.3 për qind. Industria bankare nuk ka vuajtur nga depozitat. Edhe pse në kushtet e një ambienti me norma interesi jo tërheqëse, sërish depozitat mbeten në trend pozitiv rritës. Bankat nuk kanë qenë në kërkesë për fonde, sepse janë të furnizuara shumë mirë dhe problemi i tyre është përdorimi i këtyre fondeve. Në këto vite është konstatuar një prirje e individëve për të lëvizur drejt alternativave me norma interesi më tërheqëse. Përpjekjet kanë qenë më të larta se sa janë plotësuar në fakt, sepse kërkesa për fonde të tilla ka qenë e kufizuar dhe konkurrenca e lartë. Bëhet fjalë për investimet në letrat me vlerë të qeverisë. Në mungesë edhe të alternativave të tjera, mbajtja e kursimeve pranë bankave është alternativa më e sigurt, edhe pse jo më joshësja nga pikëpamja e fitimit të interesave siç ka qenë më parë. Bankat janë vendi më i sigurt për ruajtjen e parasë. Qytetarët nuk ndryshojnë këtë qëndrim, prandaj depozitat do të vazhdojnë të rriten. Cilat janë parashikimet për interesat e kredisë dhe depozitave gjatë 2017-ës, do të ketë një trend rritës apo rënës të tyre? Normat e interesit përcaktohen, së pari, nga norma bazë dhe, së dyti, nga kërkesa dhe oferta për një produkt të caktuar. Norma bazë është atribut i Bankës së Shqipërisë dhe nga deklaratat e tyre kuptohet se 6-muori i parë i vitit nuk pritet të ketë ndryshime. Mbetet të presim për 6-mujorin e dytë në varësi edhe të inflacionit në vend. Kërkesa dhe oferta janë përcaktuese në produkte të veçanta. Për shembull, u rritën normat e dhënshmërisë (yield-i) për letrat me vlerë të qeverisë për shkak të presionit të ofertës. Ose, nëse do të rritet kërkesa për hua dhe bankat do të duan më shumë fonde, atëherë do të rritet norma e interesit për depozitat. Në përgjithësi, nga analizat e bëra nga institucionet përgjegjëse dhe nga deklaratat e Bankës së Shqipërisë, niveli aktual konsiderohet si niveli më i ulët; vështirë të ketë ulje nga ky nivel, me përjashtim të ndonjë situate të paparashikuar. Rritja e normave të interesit është ajo që pritet, por kur do të ndodhë, mbetemi ta shohim. Më e mundshmja është nga gjysma e dytë e vitit. Cilët janë sektorët e ekonomisë që bankat kanë pritshmëri pozitive? Bankat janë të hapura kundrejt kërkesave të biznesit dhe individëve. Por sektorët që kanë përparësi nga qeveria, janë sektorë që shikohen me përparësi edhe nga bankat. Për shembull, agro-përpunimi dhe turizmi. Po kështu projekte të tjera të partneritetit privat publik, kur janë projekte me leverdishmëri ekonomike. Ndërmarrjet e vogla dhe të mesme, kudo ku ato paraqiten, janë objekt i bankave. Me përparësi gjithashtu janë prodhimi dhe shërbimet. Individët janë si gjithmonë një prioritet tjetër. Si parashikohet fitimi i bankave? Marrë shkas nga fakti që në vitin 2016 disa banka bën pastrim të librave të tyre, viti 2017 pritet të jetë më i mirë nga pikëpamja e fitimit, por sërish larg aspiratave të aksionarëve. Kthimi mbi kapitalin parashikohet të rritet në krahasim me 2016, por do të mbetet akoma në nivel të ulët. Sigurimi i fitimit është sfida kryesore e bankave. Në kushtet e mjedisit me norma interesi pothuajse zero dhe të mungesës për hua, fitimi do të vijë vetëm nga portofoli ekzistues i huas dhe nga të ardhurat e tjera jo nga interesi. Prandaj rritja e kredisë është substanciale për vetë bankat. Pa rritje të kredisë, vështirë të ketë rritje të fitimit. Sa i përket kredive me probleme, mund të presim një ulje të këtij portofoli? Kreditë me probleme janë shqetësim i industrisë bankare dhe më gjerë në këto vitet e fundit. Niveli i tyre sillet nga 18 në 24 për qind. Bankat kanë pastruar nga librat e tyre kredi me probleme dhe procesi vazhdon. Por rruga më e mirë për të ulur kreditë me probleme është rritja e portofolit të huas, pra rritja e kredive të reja. Ajo që shpresojmë të kryhet më mirë, është procesi i shqyrtimit ligjor dhe ekzekutimit të kolateralit për një kredi me probleme. Ndryshimet ligjore që u kryen gjatë vitit të kaluar, besojmë se do të rregullojnë këtë proces. Cilat janë kërkesat e bankave për autoritetet publike gjatë këtij viti? Me autoritetet publike sektori bankar ka marrëdhënie institucionale bashkëpunuese. Ajo që ne si Shoqatë kërkojmë të bëjmë në interes të industrisë bankare, por edhe të institucioneve përkatëse publike, është identifikimi i problemeve tatimore që janë të patrajtuara në legjislacionin ekzistues sipas praktikave më të mira botërore. Ne do të synojmë që të ndërmerret nisma ligjore për rregullimin e tyre në bashkëpunim me Ministrin ë Financave. Po ashtu bashkëpunime të tjera do të kemi me Ministrinë e Zhvillimit Ekonomik, Turizmit, Tregtisë dhe Sipërmarrjes për financimin e ndërmarrjeve të vogla e të mesme, për përmirësimin e klimës së biznesit, me Ministrinë e Drejtësisë për zbatimin e paketës ligjore për uljen e NPL-ve, me Bankën e Shqipërisë për rritjen e kreditimit, e kështu me radhë. Do te jetë një vit i larmishëm dhe me shpresën që bashkëpunimet të forcojnë marrëdhëniet në të mirë të zgjidhjes së problematikës dhe klimës së bërjes biznes. Monitor

9 e tregut uar nga r onomike kultura e OE: ENZABURO C M Y K 9 FRAGMENT NGA LIBRI I SIMON SEBAG MONTEFIORES, MONSTRAT, BOTIM I 55, PËRKTHEU: ETLEVA SAKAJEVA NIKOLAE DHE ELENA ÇAUSHESKU, MAKBETHËT E BALLKANIT Ai gjithnjë deklaronte se vepronte dhe fliste në emër të popullit, se qe biri i dashur i popullit, por ai vetëm tiranizonte popullin gjatë gjithë kohës. Prokurori, në fjalën e hapjes së gjyqit ndaj Nikolae dhe Elena Çaushesku, dhjetor 1989 Shumica e udhëheqësve të partive komuniste që sunduan në vendet e Europës Lindore në emër të padronëve të tyre sovjetikë, në dhjetëvjeçarët pas Luftës së Dytë Botërore, qenë lolo të epshëm. Nikolae Çaushesku i Rumanisë ishte ndryshe. Ai jo vetëm që u nda me BRSSnë, por lartësoi kultin e vet të individit, u vetëshpall Gjeniu i Karpateve, i devijoi burimet e vendit të goditur nga varfëria në monumente të shumta të glorifikimit vetjak, ndërsa shfrytëzonte policinë e fshehtë, Securitate, për vrasjen e armiqve të tij. Ai dhe gruaja e vet, Elena, sunduan si një ortakëri e shformuar. Kur komunistët e Bllokut Lindor u shembën në vitet , ata ishin të vetmit udhëheqës të rrëzuar që u pushkatuan. Lindur në familje fshatare, që në moshë të re, Çaushesku iu bashkua lëvizjes komuniste rumune, në fillim të viteve Asokohe Rumania ishte monarki konservatore, të ishe komunist konsiderohej e paligjshme. Në vitin 1936 Çaushesku u burgos për dy vjet dhe në vitin 1940 u internua në një kamp përqendrimi. Këtu u takua me George Georgiu-Dezh, udhëheqësin e Partisë Komuniste Rumune dhe bashkë me të u arratis në vitin Në të njëjtin vit, u krijua një qeveri çlirimtare antifashiste me bazë të gjerë - përfshirë edhe Dezh - me ndihmën e sovjetikëve. Në vitin 1947 Nikolae u martua me vajzën e pluguesit, Elena. Në vitin 1947 komunistët i pëzunë nga qeveria aleatët e tyre të mërparshëm dhe në vitin 1952, de facto, Dezh u bë diktator i Rumanisë. Me lartësimin e mentorit të tij, Çaushesku mundi të sigurojë pozicionin e vet dhe në vitin 1965 kur vdiq Dezh, Nikolae u bë udhëheqësi i partisë dhe kreu i shtetit. Shumë rumunë shpresuan se udhëheqësi i ri do të hapte një periudhë të shkëlqyer liberalizimi dhe reformash. Në gusht të vitit 1968 pritshmëritë u shtuan pas denoncimit nga Çaushesku të pushtimit sovjetik të Çekosllovakisë, linja e tij sfiduese e bëri thelbësisht një figurë popullore brenda Rumanisë, duke marrë lëvdata edhe nga Perëndimi. Megjithatë, i siguroi menjëherë sovjetikët se vendi i tij do të mbetej anëtar besnik i Bllokut Lindor. Optimizmi i hershëm nisi të davaritej, Çaushesku fantazonte për kthimin e Rumanisë në një central elektrik industrial botëror, dhe ndërsa vepronte kështu, e ardhmja për liberalizim zmbrapsej. Në vend të tij, Nikolae u mbërthye pas shtimit të monopolit të fuqisë së vet dhe për këtë bëri të njohur procesin e rotacionit të vazhdueshëm në punë, përmes së cilës funksionarët e çdo niveli urdhëroheshin të ndërronin post rregullisht, me qëllim që askush të mos mundej të ndërtonte një bazë të fuqishme që ta sfidonte atë. Fakti që sistemi çoi edhe në një kaos administrativ, nuk dukej se e shqetësonte Çausheskun, i cili në mars të vitit 1974 mori kompetencat të drejtonte vetëm me urdhër. Gruaja e tij, Elena, u bë gjithnjë e më e fuqishme si zëvendëskryeministre, anëtare e byrosë politike dhe e vetëdeklaruara Nëna e Kombit : Çausheskët sundonin si një ortakëri e frikshme dhe historitë mbi lakminë, pamëshirën dhe famëdashjen gëluan ngado. Roli i policisë së fshehtë ogurzezës, Securitate ose Departamenti i Sigurimit të Shtetit, u zgjerua gjithashtu. Nga viti 1989 përllogaritej se kishte anëtarë dhe klima e frikës qe ngulitur thellë, anembanë shoqërisë, sa çdokush nxitej të spiunonte tjetrin. Nëse dështoje në kryerjen e kësaj detyre, përfundimi qe burgim ose kamp pune. Në të njëjtën kohë, Çaushesku u trullos me nocionin se Rumanisë i duhej të ndërtonte imazhin e shtetit modern socialist utopik, që kulmoi në vitet 1980-të me ndërtimin e pallatit gjigand në zemër të Bukureshtit. Kjo copëz arkitekture e stërmadhe u ngrit mbi kurrizin e asaj që quhej punë e efektshme skllavëruese dhe kërkoi dëbimin e njerëzve nga shtëpitë e tyre, për t i bërë vend ndërtimit. Çaushesku vendosi të përziente vlerat e socializmit me një nacionalizëm edhe më çjerrës rumun. Kjo përfundoi me një seri fushatash të çuditshme që synonin çimentimin e madhështisë kombëtare të Rumanisë. Në mars të vitit 1984, për shembull, të shqetësuar për përqindjen e ulët të lindjeve në vend, Çaushesku nxori ligjin që grave të afta për lindje u kërkohej të kryenin vizita të përmuajshme gjinekologjike, të vëzhguara nga syri i mprehtë i Securitate, dhe nëse nuk qenë shtatzëna duhet të shpejgonin arsyen pse nuk qenë. Nga vitet 1980-të, ndërsa vendi përballej me krizë borxhesh në rritje, Çaushesku vendosi të bëjë shlyerjen e kreditorëve rumunë nga fundi i dhjetëvjeçarit. Për të arritur këtë, urdhëroi eksportimin në masë të prodhimeve bujqësore dhe industriale të vendit. Rezultati qe shembja e standardit të jetesës dhe vdekja e mijëra vetëve për shkak të ushqimit të keq dhe mungesës së kujdesit modern shëndetësor. Çaushesku u përgjigj me futjen e masave më të rrepta si ajo e Programi i Racionimit të Ushqimit, që vendoste kufijtë e konsumit për individ. Populli i vuajtur për një kohë të gjatë i Rumanisë, u çlirua më në fund

10 LETRAT 55 Në përvjetorin e vdekjes së Ernest Koliqit Ai nuk lëvroi vetëm poezinë, por edhe gjininë e romanit dhe dramës. U cilësua me të drejtë themelues i novelës shqiptare. Ernest Koliqi është një ndër intelektualët më vizionarë lidhur me probleme të kulturës kombëtare e çështjes shqiptare. nga zgjedha e tiranisë kur revolucionet popullore të vitit 1989 sollën shembjen e regjimeve totalitare në Europën Lindore. Rënia e Gjeniut të Karpateve qe e përgjakshme: pas një gjyqi përmbledhës, në Ditën e Krishtlindjes të vitit 1989, ai dhe gruaja e tij, Elena, u ekzekutuan me pushkatim, ndërkohë që ai këndonte Internacionalen dhe ajo bërtiste Ju këlyshë kurvash! MAKBETHËT Çausheskët ishin, sikurse edhe çifti serb Millosheviç, versioni modern i ortakërisë së turpshme të vrasjes dhe ambicies të Shekspirit - Makbethët, çifti më i përkryer mizor. Joshja gjakësore e tyre për pushtet i shpuri drejt vrasjes dhe tradhëtisë, të cilat u rikthyen t u faniteshin dhe më në fund t i zhbënin. Secili ka vërtetuar se është po aq i lig sa edhe tjetri, dinakja Ledi Makbeth, fillimisht më e pashpirta - nxit bashkëshortin e saj ngurrues të vrasë Dunkanin që fle ( vidhos kurajën m u në vend ku ngjitet dhe s na del keq. Po sa ta zërë gjumi) - ndërsa ai më vonë vërteton se është po aq i përllogaritur, duke urdhëruar fshehtësisht vrasjen e Bankos ( Dhe ca më tepër burrë do të jesh, kur të guxosh ta bësh me të vërtetë ). Shekspiri ka qenë bashkëudhëtari Nicolae Ceauşescu (sq: Nikolai Çaushesku) u lind më 26 Janar 1918 në Skorniçesti, një vendbanim në jug të Rumanisë dhe vdiq 22 Dhjetor 1989 në Targoviste të Rumanisë. Ishte lideri komunist i Rumanisë dhe gjeneral dhe sekretar i Shtetit gjatë viteve VDEKJA Çaushesku dhe Elena gruaja e tij u larguan nga kryeqyteti me Emil Bobu dhe Manea Mănescu dhe kryesuar, me helikopter, për Snagov qëndrimit Çausheskut, nga ku ata u larguan përsëri, këtë herë për Târgovişte. Pranë Târgovişte ata braktisën helikopterin, pasi që është urdhëruar në tokë nga ushtria, e cila deri në atë kohë kishte kufizuar fluturuar në hapësirën ajrore të Rumanisë. Ceauşescus u mbajtën nga policia, ndërsa policët dëgjuar radio. Ata u kthyen përfundimisht mbi të ushtrisë. Në ditën e Krishtlindjeve, 25 dhjetor, të dy u gjykuan në një shfaqje gjyq-shkurtër dhe u dënua me vdekje nga një gjykatë ushtarake në akuza duke filluar nga grumbullimin e paligjshëm të pasurisë për gjenocid, dhe u ekzekutuan në Târgovişte. Gjatë gjykimit, Çaushseku përsëritur mohuar autoritetin e gjykatës për të sprovuar atë, dhe pohoi se ai ishte ende ligjërisht president i Rumanisë. Video e gjyqit tregon se, pas dënimit, ata u mbaheshin duart lidhur pas shpinës së tyre dhe u çuan jashtë ndërtesës për t u ekzekutuar. Çausheskët u ekzekutuan nga një skuadër e përbërë nga ushtarë të qitjes elitës regjimentit hedhje : kapiteni Ionel Boeru, Sergjen-major Georghin pijetar për disa nga komplotistët e Komplotit të Barutit dhe shkroi kështu Makbethin - kallëzoi mbi krimin rrëqethës të vrasjes së mbretit - si mënyrë për ta distancuar veten prej tyre. Karakteret e tij bazoheshin lirshëm mbi Makbethin, mbretin e Skocisë ( ) - i cili pretendoi fronin pas vrasjes së mbretit të padobishëm Dunkan në betejën e vitit dhe gruas së tij, Mbretëresha Gruoç. Edhe pse larg të qenit vrasës dhelparak, Makbethi fitoi respektin për drejtimin e tij të mençur dhe, megjithëse djali i Dunkanit, Malkolmi e mposhti, në të vërtetë, në Betejën e Dansinejn Hill (1054), ai e mbajti kurorën edhe për tri vjet, derisa u vra nga Malkolm në Betejën e Lamfënan. Çausheskët - në partneritet të pandashëm sikurse edhe Makbethët - kanë më shumë të përbashkëta me karakteret e trilluara sesa ato historikë: Nikolae me etjen e tij të ngulët për pushtet dhe mohimin e realitetit, dhe gruaja e tij, Elena, me ndikimin e ligë prapa skenës. Teksa jetonte në luks kur të varfërit vuanin nga uria, ajo u urrye nga populli i saj, e prapë jo si Ledi Makbeth - e cila vdiq e shkatërruar nga faji - ajo nuk dukej e aftë për pendim. Krahasuar me këta të dy, Makbethët e Shekspirit duken gati zemërmirë. Oktavian dhe Dorin-Marian Cirlan[14], ndërsa thuhet se qindra të tjerë edhe vullnetarë. Skuadrën e pushkatimit filloi të shtënat sa më shpejt që të dy ishin në pozicion kundër një mur. Qitjes ka ndodhur shumë shpejt për të ekuipazhit filmin mbulon ngjarjet për të regjistruar atë. Para se dënimi i tij është kryer, Nikolai Çaushesku këndoi Internacionale, ndërsa duke u udhëhequr kundër murit. Pas të shtënave, trupat ishin të mbuluara me kanavacë. Gjykimi i nxituar tregojnë dhe imazhet e Ceauşescus vdekurit ishin filmuar dhe pamjet lëshuar menjëherë në vende të shumta perëndimore. Më vonë atë ditë, ajo u pasqyrua edhe në televizion rumun. Varret e tyre janë të vendosura në Ghencea varrezat në Bukuresht. Ata janë varrosur në anët e kundërta e një rrugë. Varret vetë janë pa pretendime, por ato priren të jenë të mbuluar në lule dhe simbolet e regjimit. Disa pretendojnë se varret nuk e bëjnë, në realitet, të përmbajë trupat e tyre. Që nga prilli 2007, Valentin djali i tyre ka humbur një thirrje për një hetim të çështjes. Pas vdekjes së tij në vitin 1996, djali i madh, Niku, u varros afër në varrezat e njëjtë. Sipas të Jurnalul Kombëtare[19], kërkesa janë bërë nga Zoia Çaushesku vajzën dhe nga mbështetësit e pikëpamjet e tyre politike për të lëvizur mbetet e tyre për mauzoleume ose për qëllim të ndërtuar kisha. Këto kanë qenë mohuar nga qeveria. Më 21 korrik 2010, shkencëtarët e mjekësisë ligjore zhvarrosur trupat e Nikolait dhe Elenës për të kryer analizat e ADN-së. [20] [21] Më vonë është vërtetuar se ata ishin me të vërtetë eshtrat e Nikolait dhe Elenës. Më 15 janar 1975 u nda nga jeta Ernest Koliqi, shkrimtar, përkthyes, studiues i letërsisë, publicist e botues. Ernest Koliqi lindi në qytetin e Shkodrës, ku ndoqi Kolegjin Saverian të Jezuitëve dhe më pas vijoi shkollimin në Arice të Lombardisë. U kthye në Atdhe në vitin 1922, ku u integrua shpejt në jetën kulturore dhe politike të vendit, si veprimtar i shoqërive Bashkimi e Atdheu. Gjatë viteve ndoqi studimet e larta për letërsi në Universitetin e Padovas. Në vitet e pushtimit italian u emërua ministër i arsimit. Në vitin 1943 largohet nga Shqipëria për të marrë drejtimin e katedrës së gjuhës shqipe në Universitetin La Sapienza, Romë, ku qëndroi deri në fund të jetës. Ernest Koliqi është autor i mjaft veprave letrare si: Kushtrimi i Skënderbeut, Hija e Maleve, Tregtar famujsh etj. Ai nuk lëvroi vetëm poezinë, por edhe gjininë e romanit dhe dramës. U cilësua me të drejtë themelues i novelës shqiptare. Ernest Koliqi është një ndër intelektualët më vizionarë lidhur me probleme të kulturës kombëtare e çështjes shqiptare. Portret/Agatha Christie, shkrimtarja qe misterin e shndërroi në rekord shitje Një histori policeske e lexuar në një gazetë, një bashkëbisedim dëgjuar në ecje e sipër, një udhëtim jashtë vendit: këto burime, kombinuar me një imagjinatë të shfrenuar dhe me një kapacitet vëzhgimi origjinal, janë pikat bazë të lindjes së historive të shkruara nga Agatha Christie, autorja e romaneve policeske, shkrimtarja më e famshme fiction dhe më e shitura në të gjitha kohët. E shitur në 46 gjuhë të botës, fanatikët e saj sigurojnë sot se shitjet dhe shpërndarja e librave të saj, është kaluar vetëm nga Bibla dhe Shekspiri. Agatha Christie, shkroi 80 romane dhe libra me tregime, njëzet vepra teatrore, gjashtë romane romantike me pseudonimin Mary Westmacott, tregime nga udhëtimet e saj në Lindje si dhe një autobiografi. agatha_ blindi në 15 shtator 1890 në Torquay, Angli, me baba amerikan dhe nënë angleze, me emrin Agatha Miller. Në 1914 u martua me kolonelin Archibald Christie, me të cilin pati një vajzë Rosalind dhe nga i cili u nda në Punoi si infermiere vullnetare ne një spital gjatë Luftës së Parë Botërore, eksperiencë që i dha njohuri mbi ilaçet sa edhe helmet që i përdori shumë në veprat e saj. Mbas divorcit, udhëtoi në Bagdad, ku do të njihte Max Mallowan, një arkeolog 15 vjet më i vogël se ajo, me të cilin u martua dhe që e shoqëroi shumë në udhëtimet e tij. Me ironi shkrimtarja pohonte se një arkeolog është burri më i mirë që mund të ketë një grua; sa më shumë udhëtime bën, aq më shumë interesohet për të. Në romanin e saj të parë, Rasti misterioz i Styles, në 1920, Christie krijoi dedektivin eksentrik belg Hércules Poirot, që do të shfaqej më pas në 33 romane dhe 54 tregime si dhe në katër versione kinematografike. Një krijesë tjetër e saj do të ishte edhe Miss Marple, që u shfaq për herë të parë në 1930 dhe që do të vazhdonte të zgjidhte misteret më parë se sa policia në 12 romane dhe 20 tregime të shkrimtares. Veç ndërtimit të personazheve fantastikë, proza e saj u karakterizua nga të gjitha elementet e nevojshme që duhet të kishin lexuesit për të zgjidhur enigmën. Kjo ishte edhe arsyeja që tregimet e Agatha Christie frymëzuan versione kinematografike, televizive dhe teatrale. 23 nga romanet e saj janë filma, realizuar nga regjisorë të njohur si Sidney Lumet, Billy Wilder, René Clair. Agatha_Christie[1]Sipas të afërmëve të saj, shkrimtarja asnjëherë nuk ka qenë dakord plotësisht me përkthimet e veprave të saj dhe realizimet në kinema dhe aq më shumë me personazhet e saj të mishëruara në film. Në autobiografinë e saj Christie rrëfen admirimin e saj për Arthur Conan Doyle, Graham Greene, Charles Dickens dhe Alejandro Dumas. Shpesh ajo frymëzohej nga ngjarjet e zakonshme të ditës, nga udhëtimet, nga jeta e përditshme. Argumentat vijnë tek unë në momente të çuditshme kur jam duke ecur në rrugë apo edhe në një dyqan kapelesh. Papritur një ide e shkëlqyer në vjen ndër mend, shkruan. Ajo gjithnjë merrte me vete një bllok ku hidhte idetë dhe mendimet e saj. Larg nga intrigat dhe misteret që diti të krijojë si askush, Agatha Christie vdiq qetësisht në shtëpinë e saj në Oxfordshire, në 12 janar 1976, kur ishte 85 vjeç. Disa muaj më parë ajo kishte shkruar romanin Një vrasje e përgjumur.

11 LETRAT 11 Cikel me poezi nga Bajram CANAMETI Kosovë, o drita e shpirtit martir! RAMUSH HARADINAJ, YLL I LIRISË Ramush Haradinaj, o yll i lirisë, Dukagjinas me emër historik, Hero i Kosovës, luftëtar i drejtësisë Gen i ndritur me gjak fisnik Ekzemplar i provuar i pafajësisë. Ti shkamb i tokës iliro-dardane, Shkamb stuhish, gurrë stralli, Rritur në flakë tramondane, Shkamb i thinjur, prush zjarri, Ndaluar në Francën dritëmadhe. Shkamb ku gdhendet pavdekësia, O lavdimadhi i këtij dheu, Në fytyrën tënde shkëlqen pafajësia, Franca idealet e saj gënjeu, Para heroit që i lexohet ndershmëria. Franca e heronjëve, iluministe, Franca e revolucioneve dhe dishepujve, Mos u hap udhë shovinistëve, Që shkelën popujt me zjarr dhe hekur. Që vranë Kosovën mbi një shekull. Ti Francë e Balzakut, e Rusoit, Francë e De Golit dhe Hygoit, Hapja derën ti heroit... Kreshnikut madhështor, Me trupin e përgjakur gjoksdiellor. Ata që sajojnë gjyqe e pretenca, Me akuzë të kriminelit të Ballkanit, Ata që thurrin kulisa dhe intriga, Ndaj luftëtarëve të lirisë e të vatanit, Janë të mundurit nga e drejta. Pafajësia juaj, o heroi i lirisë I djeg ata, i bën shkrumb dhe hi, Me zjarrin e së drejtës e të vërtetësisë, Ti je triumfator me pafajësinë në gji! KOSOVE HYJNORE Drita e shpirtit martir Shpërthen në diell e hënë, Ulet mbi ty, Kosovë hyjnore, Të shënjtëroi tokën e qiellin tënd Stolisur me heroizma përjetësie! Me plagët e luftrave të thella sa deti Çudite planetin me forcën e qendresës, Ishujt e gjakut, që të shkaktoi serbi Dhe loti, globit ia kaloi peshën Detyroi botën, që të mos heshti! Nga varret buron himni i të rënëve I mijëra të zhdukurve pa varre, O tokë hyjnore, gjëmim i lirisë, Me eshtrat dhe gjakun e derdhur Ngrite themelet e Pavarësisë. Ti e munde kohën e rëndë tiranike, Kosovë martire, Kosovë e zjarrtë, Ti fitove mbi Serbinë vrastare Atdhe i kafshuar, mbushur me plagë Ti munde kohën e vdekjes pa varre Pritja e gjatë u ndal. Mori fund! Koha kthej udhën drejt dritës, Fillimshekulli i 21-të u shkund, Hisen e diellit i dha shqipes. Europa lan borxhin, vetveten korrigjon Kosova martire plagët mjekon! U shemb muri i vjetër i harresës, I popullit që vdiste e lindte për liri, I dheut të përgjakur, i popullit mbijetesës, I popullit që mbajti lirinë në gji. Kosova Dardane, shkëmb i qendresës, Kreshnikja mes stuhive me dritën në sy! Toka Dardane, gjoksi i truallit tim Vizatohet në hartën e re të botës, Paçka se të verbërit mendjetym Mbetur njëqind vjet pas kohës Kafshojnë gjuhën plot helm Me inatin ndërdhëmbë mbështjellë! Tashmë s mund të dënohesh në liri, Me plane djallëzore të njerzve të sëmurë, Botës i është shtuar një shtet i ri Ajo po nderon edhe një Flamur, Simbolin tënd që valvitet në qiell Kosovë martire mbushur me diell! Për hir të Paqes ti lëshove shumë, Gjaku yt i pastër s u derdh në Flamur, Ai iu dha shpirtit për jetë e shërim. Atë e mbajti toka për paqe e liri, Vetëm shtizën ke nga eshtrat martire, Sfondin e Flamurit mbush me mikro-etnishë, Këtu rrjedh drita e demokracisë, Të voglin mbështet me dorën e Perëndisë! Në luftën për çlirim ti pate aleatë Bllokun e Lirisë, të fuqishmen NATO Ajo Rezoluta dymbëdhjetë dyzet e katër, Eshtë një fjalë boshe, një kartë e djegur. Paçka se djajtë krimin nbajnë në zemër. Ti je shkëputur njëherë nga Serbia Këtë e shikon qorri, e di dhe fëmija! Ata, që akoma tundin këtë kartë Janë hasmit e tu, mëkatarët e ngratë, Janë miqtë e Sllobodanit që vdiq në Hagë, Akuzuar për krime e shfarosje të njerëzisë, Hitler i Ballkanit, vrasës i Lirisë! Kosovë e përflakur me Himnin e Lirisë, Amanetin e të rënëve kurrë mos harro, Lirinë e fituar mbro dhe respekto, Vetveten korigjo, pastro dhe reformo, Drejt Perëndimit vrapo, fluturo! Shtegto...fluturo o pjesë e trupit tim Në sfidën e madhe që koha na thërret O pjesë e kafshuar që sot u bëre shtet, Sofra Europiane me mirënjohje po na pret! Unë jam mes teje në çdo gëzim, Unë jam pranë teje në çdo udhëtim, Ti je gjaku dhe eshtra ime Kosovë, Ti je nderi, që emrin ma lartëson, Ti je shpirti, që jetën ma gjallëron Ti je zemra, që gjakun ma pulson, Ti je princesha e dhimbjes sime, Plagët do shërohen, liria çel agime. Ne jemi një, bijë të Lirisë Kosovë Dardane, gjoksi i Shqipërisë! MITROVICË, MOJ SHPATULL E THYER! Ah kjo shpatull e thyer në trupin tënd, Kosovë, që dhunohet e përgjaket çdo ditë. Legjendë Dardane Dhimbje, acar e ngricë këtu në të moçmen Mitrovicë. Aty sherri u la i ngritur Mbi lumin e Ibrit, lidhësja urë Për habitë e njerëzimit bëhet mur! Mitrovica përgjaket me dhimbjen mbërthyer Kjo pjesë shqiptare, shpatull e thyer! Kjo ngricë çdo ditë vret provokon, shkatërron e djeg; qytetin vdekja kërcënon hasmi mbi trishtimin tënd vallëzon e lashta Mitrovicë rënkon! I lëshoj një zë botës, Të ndezë semaforët e jetës për Mitrovicën që rënkon. Një klithmë për drejtësi në këtë dimër të lashtë Zëri i botës zgjon. Tashmë nata po plaket dhe pozicioni i yjeve tregon agimin, vdekja me ty ka luajtur një shekull hasmi ka mbjellë kafshimin. Presim të zbardhë dita e palindur dielli të shkrijë të egrën ngricë moj shpatull e thyer Mitrovicë! Mitrovicë më 26 qershor 2000 PRESHEVË, O KRAH I PRERË! Jam një këmbanë që vi nga varret të zgjoi shenjtorët që flejnë mes botës që kallet. Të ngrihen e të shikojnë Preshevën me diell të uritur nën qiell të përzhitur me pranverë të grabitur Preshevën e gjakosur Me liri të prangosur! Në këtë Luginë kam varret, tokën, vatrën dhe zjarret, bashkë me hirin, gjuhën dhe këngët. Nën qiellin tim stërgjyshor kam emrin tim shumëshekullor së bashku me historinë mijravjeçare lindur me legjendën shqiptare. Kjo këmbë e prerë shqiptarie binjak me gurin ka lindur mijëra breza në këtë luginë ka rritur. Lugina e Preshevës mes padrejtësisë Mbetur peng në duart e Serbisë në hije të syrit të Botës në kërthizë të Europës! Këmbana lëshon thirrje kumbimi Bota fle para këtij trishtimi! Presheva e Bujanovci mes Lindjes e Perëndimit! Prishtinë më 30 qershor 2000 PËRMENDORE SELITE Kushtuar poetit, Gjokë Beci Përulemi para jetës tuaj, tempull drite. Parajsa zbret nga qielli, të përgëzon. Ti Gjokë Beci, rrënjë e Arbërit, Përmendore Selite, Kurora dhe Munella dy male, të ngjasojnë. Shpirti juaj mbushur me diell, shpërthen rrezet e dritës. Bashkë me vargjet përkundet, në djepin e këngëve të Mirditës. Stolisur me ar I bukur si bora e bjeshkëve, Kristal-qelibar. Këngët tuaja poetike, ndër festivale. Gëdhendur me lirikën magjepëse, mbetën lapidare. Në udhë telash çiftelie pambarim, Sa që dielli detyrohet të përshendes, me nderim. Mbi krah engjëjsh rryme drite, fluturon shpirti jot. stolisur me diell. Bashkë me këngët tuaja poetike, pranverë e lulëzuar Vallëzon me yjet në qiell. Ti ike... O mik i yjeve në kopshtin e Parajsës. Ali Podrimja të pret me mall. Si dy ylber përallor përqafoheni Si Drini i Zi, me Drinin e Bardhë. PERËNDESHËS SË KËNGËS Nderit të Kombit, Vaçe Zelës Ti ike në parajsën e Qiellit, o ujëvarë e Niagarës në shtegtim, veshur hijshëm me rrezet e diellit, Perëndesha e Këngës e Atdheut tim. Shpirti yt larë me diell, o Vaçe, moj kurorë e artë, porsi një engjëll përmbi qiell, mbushur me dritë e ndezur me flakë. Bilbilat e thëllëzat po lotojnë, Për ikonën e këngës shqiptare. Yjet e qiellit lot pikojnë Bashk me hënën e bukur lozonjare. Ti ike dhe mbete përmendore e jetësisë, O Vaçe Zela me zë të kristaltë... Atje në duart e Zotit të Gjithësisë, trego brohoritë e popullit të ngratë. Që tingulli yt i lumturonte, edhe se dhimbja ish e madhe, kur kënga jote i ledhatonte, atëherë kur diktatura mbillte varre! Ti ike dhe mbete e shtrenjta stoli, e i dhe Atdheut një thesar. Në zemrën e popullit ke mbi, Si trëndafil i rrall veshur në ar. Si Paganini do mbetesh për ne, legjendare: Violina e tij dhe zëri yt, binjakë Perëndie... Edhe ti do kujtohesh për botën shqiptare, Brohori pa mbarim, kurorë lavdie. LEGJENDËS SË HUMORIT Artistit të Popullit, Skënder Sollaku Ti mbete majë mali, veshur me gurë diamantesh. Mbyllur me një qark ylberi, galeri e pasur karakteresh, stolisur me korniza ari. Ti ishe dhe mbete mbret i humorit, Që shkrinte ajsbergun e kohës gri, Në kohët e rënda të terrorit, i dhurove popullit gëzim në sy, me lojën tënde të aktorit. Ti i bëre të qeshnin të mjerët Edhe kur ishin të pangrënë, Me shpirti ndër dhëmbë. Kur rrobet e tyre ishin zhelet, bashkë me këmbët e zbathura, E liritë u shkeleshin me këmbë. Ti bëre të qeshnin të vuajturit, Që ndodheshin në burgun e ferrit. Për pak çaste i gëzove të mundurit, që i ndau koha e Enverit, në mallkues e të mallkuarit. Ti bllokmenet i detyrove të heshtnin edhe kur i thumoje me finesë nga pak. Për çudi i bëre ata të qeshnin, Paçka se turinjtë i kishin me gjak!

12 DY NUMRAT E PARË TË REVISTËS ILLZ, REVISTË LETRARE E TIRANËS Revista Illz, revistë letrare e Tiranës, revistë rajonale-ballkanike, ka qëllim të ngrihet si urë dashurie mes vendeve, kulturave, njerzve të rajonit tonë. Revista promovon letërsinë që vlerësohet e cilësohet më e mira në vendet përkatëse, boton letërsi të pabotur, krijime që botohen për herë të parë, por ndërkohë revista do të jetë edhe magazinë e vlerave letrare të shpallura më të mira, vlera që rrezatojnë në vite e shekuj. Revista nuk do të lejojë të përjashtohet asnjë autor, aty do të gjejnë vend gjithë të talentuarit. Kjo revistë, botim i Klubi i Poezisë, Tiranë, sponsorizohet nga Flamur L. Hoxha. Drejtor i saj është Izet Duraku, ndërsa Kryeredaktor është Rexhep Shahu. Në dy numrat e parë të saj, në 460 faqe reviste kanë botuar krijimtari të zgjedhur e mjaft të vlërësuar 108 autorë, ndër to emra shumë të dëgjuar në botë e në vendet tona ballkanike. Bordi i revistës përbëhet nga akademikë, profesorë, përsonalitete të spikatura të letërsisë: Ak. Floresha Dado; ak. prof. dr. Francesko Altimari; ak. prof. dr. Matteo Mandala ; ak. Mehmet Kraja; ak. Vasil S. Tole; prof. as. dr. Elindë Dibra (Ramadani); prof. Eqrem Kryeziu; prof. Dr. Gëzim Aliu; prof. dr. Gëzim Rredhi, prof. dr. Shaban Sinani; prof. dr. Xhavit Beqiri; dr. Ermira Ymeraj; dr. Nezir Bata; dr. Luçiano Boçi; dr. Salajdin Saliu; Anton Gojcaj; Ben Andoni; Beti Njuma; Dinos Koubatis; Fahri Musliu; Flutura Açka; Iskra Geshovska; Lazer Stani; Luan Rama; Luljeta Lleshanaku; Skënder Zogaj; Vahid Hyzoti; Xhevdet Bajra; Zija Çela. Dizajnimi i logos dhe ballinës së revistës: Enis Dibrani - student i klasës intro to visual arts nën drejtimin e profesor Xhevahir Kolgjini, në AUK/RIT Prishtinë. Arti grafik: BoV Desing Blendi Revista është periodike 3 mujore dhe për 2017 mund të jetë edhe më e shpeshtë. PËRMBAJTJA E NR. 2 TË REVISTES ILLZ FATOS ARAPI - LAVDI HUMBËSVE (GLORIA VICTIS) JOSIF BRODSKI - BUSULLA IME NË OQEANIN E LIBRAVE, ese (Përktheu: Skender Buçpapaj) ENES KARIĆ - NJERIU SI AJO BIMA E BRISHTË, ese (Shqipëroi dhe paisi me shënime: Ben Andoni) SALMAN RUSHDIE - SHËNIME PËR SHKRIMËSINË DHE KOMBIN (Përktheu: Granit Zela) PJETËR BUDI - MADHËSHTI E NJERËZVE DRITERO AGOLLI - PELEGRIN ESAT MEKULI - SHIFTAR MOS MË THUEJ KASËM TREBESHINA - DY BOTËT MIGJENI - PARATHANIA E PARATHANIEVE NAIM FRASHËRI - BUKURIA (fragment) NDRE MJEDA - LIRIJA (fragment poeme) HAROLD BLOOM - ÇFARË PO E RRËNON LETËRSINË, intervistë (Intervistoi: Michael Skafidas - Përktheu: Granit Zela) JOHN JURGENSEN, ANNA RUSSELL - A JANË TEKSTET E BOB DILANIT LETËRSI? (Përktheu:Granit Zela) BERNARDIN PALAJ - HYMNI I KOSOVËS, poezi DOM NDRE ZADEJA - KUNORA E BYLBYLAVE, poezi VINCENS PRENDUSHI - SHEKULLIT, poezi PAOLO COEHLO - SHKRIMTARI BRAZILIAN QË NUK KA FRIKË NGA KALLASHNIKOVËT (Intervistoi: Luan Rama) MATTEO MANDALÀ - DRITËRO AGOLLI DHE ARBËRESHËT... BOB DYLAN - Kjo er që fryn; Këngë për martesën; Në derë t parajës po trokas; S është ende terrinë (Përktheu: Granit Zela VASKO POPA - poezi,përktheu nga origjinali Ben Andoni GJERGJ FISHTA - MBI NATYRË T ARTIT - shënime estetike- HAMIT ALIAJ, ILIRIAN ZHUPA, IMER TOPANICA, NDUE UKAJ, OLIMBI VELAJ - poezi ARDIAN-CHRISTIAN KYÇYKU - ZO-OM, tregim FARUK MYRTAJ - BURG PËR VETEN, tregim GRANIT ZELA - E DASHUR ANA, tregim ISTREF HAXHILLARI - HIJA E NJË GRUAJE, tregim MARIO LIGUORI - PEMË TË NDALUARA, tregim (përktheu nga gjuha serbe: Anton Gojçaj) YEVGENY YEVTUSHENKO - BISEDË ME NJË SHKRIMTAR AMERIKAN (Shqipëroi: ElidaBuçpapaj) etj LETRAT POEZIA E HASAN SELIMIT, NJË POEZI MODERNE ME IND EPIK Agim BAJRAMI Poet nga Çamëria S ka më bukur kur në një ditë fund dhjetori dikush të nisë një pako me libra si peshqesh, ashtu si babagjyshi i Vitit të Ri, dhe kur dërguesi i asaj pakoje është një i panjohur si Hasan Selimi. Fillimisht nuk më sillte asgjë në mendje ky emër, por më pas duke shfletuar dalëngadalë veprën e tij të plotë në disa zhanre (jo vetëm të letërsisë artistike) profili i këtij krijuesi filloi të më vinte duke u plotësuar: poet, publicist, jurist, teolog, studjues, etj. Librat e tij Antologji e ëndrrës essé e përsiatje filozofike (2013), E Drejta Ndërkombëtare Publike dhe e Ardhmja Botërore monografi për diplomacinë (2014), Hije Dheu poezi (2015), Kërkoj pjesën e shpirtit tim, vëllimi i parë analiza dhe portrete (2016) dhe Shpirtit i betohem poezi (2016) të befasojnë me energjinë, tematikat dhe frymën e tyre të theksuar aktuale. Pa dashur të merrem me kontributet e tij në publicistikë dhe të drejtën ndërkombëtare mua më ngelën në mendje poezitë e tij të përmbledhura në dy libra poetik. Janë poezi të shkruara në momente të vecanta ndjesore, ku krahas shpërfaqjes së realiteteve aktuale dhe historike, primare mbetet shpërfaqja e unit. Të dala nga një arkitekturë malesh dhe heronjsh lokalë dhe kombëtarë vargjet e tij krahas epicitetit emëtojnë në vazhdimësi edhe një lloj krenarie dhe peisazhi shpirtërorë të malësorëve të trevës së Tropojës, Dardanisë epike e moderne. Autori dhe vargu i tij është përherë në kërkim të zërave të brendshëm të njerëzve dhe fenomeneve të kohës së tij i prirur përherë kah kthjelltësia ai nuk denjon të blej shikime, përkundrazi tenton t i dhurojë ato, nuk e pëlqen fjalën e murme, por dritën që merr syri i dashurisë. Duke monologuar mbi varrin e babait shohim të pikturuar më së miri anatominë e heshtjes dhe gjuhës së saj të pa fjalë, ndeshim dëshmi dhe gurë qëndrese, që jua kalojnë edhe monumenteve më të mëdha historike. Të konceptuara bukur poetikisht këto objekte marrin vetiu funksionet e dëshiruara për autorin duke arritur të përcjellin poetikisht mesazhet e qëndresës dhe vetmohimit. Është për t u shënuar marrëdhënia e vazhdueshme e autorit me ta, të cilat më pas shkojnë deri në njësim. Kështu, në një nga poezitë e librit Hije Dheu ndeshim të vendosur pranë e pranë lisin e bjeshkës, varri i gjyshit, plepin në maje të kodrës dhe vetë autorin. Vështrimet e imta që bën autori mbi ta nuk janë thjesht rastësore, por të qëllimshme, funksionale. Po kështu, në poezinë Gjarpri dhe zogu autori rreket të pasqyrojë poetikisht ekuilibrat e brishtë mes së mirës dhe së keqes, mes jetës dhe vdekjes. Gjatë shfletimit të vetëdijes poetike së autorit here-herë vemë re gjurmë të Eposit të Veriut, baladat, këngët dhe rapsoditë e lashta. Është e qartë se trungu jetësor i tij nuk mund të bënte dhe të bëjë pa ta. Në një farë mase ai është ngjizur dhe formuar me to. Ja se si reflektojnë ato në një nga poezitë më të bukura të këtij vëllimi: Vargje të gjatë të shkurtër/ Lumenj këngësh dhe përrallash/ Histori fjalësh e gërhamash tragjike/me lumturinë e së ardhmes në sy e buzë cike/ kënga ogurzezë me atë të gëzimit bashkëudhëtar/grumbull bjeshkësh pa udhë kalimi/rrënjë pishe ahu,rrënjë vidhi /. Gjatë gjithë këtij enumeracioni ngjitës frymëmarrja e autorit e ndryshon herë pas here ritmin e saj, në unison të përhershëm me tingujt e vargut. Në poezinë Rrotull me vargje të shkurtër, por të figurshëm, vëmë re gdhendjen hap mbas hapi të Kodit të Nderit, këtij burimi krenarie dhe jete për të dhe fisin e tij të maleve. Dhe, për ta gdhendur këtë Kod, fisit të tij dhe gjithë kombit shqiptar në tërësi, i është dashur luftë dhe përpjekje titanike. Fjalën nuk ta shes/ Nderin nuk ta fali /- i drejtohet ai denjësisht mikut të tij në një moment. Po kështu në poezinë tjetër të tij: Shkrimtar që i trembet gjarprit autori e përforcon edhe më shumë këtë ide, duke i përshkruar me tone të gjalla qëndrimin dhe figurën ogurzezë të gjarprit: E unë për të ardhur tek shtëpia ime/më duhet një shkop i gjatë, sa hija ime e plot rrema/ Ky gjarpër tërë lara lara/ Gjithnjë me një këmishë/ Me kënaqësi vemë re se autori është një erudit i formuar në shumë fusha të jetës, dhe këtë erudicion ai tenton ta verë në funksion të ideve dhe kumteve që dëshiron të emëtojë. Ndaj nuk është e rastësishme aspak galeria e pafundme e sentencave filozofike dhe personazheve legjendare që kanë vepruar në kohëra dhe periudha të ndryshme në kujtesën e kombit dhe botës së qytetëruar. Prirja analitike në shumicën e poezive të tij është një tregues i saktë i asaj që thamë pak më lart. Në librin e tij të dytë Shpirtit i betohem zëri poetik është forcuar akoma më shumë. Këtu më shumë rëndësi kemi mendimin se i jepet individit të lidhur ngushtësisht me natyrën ku vepron e jeton. Peisazhet e bukur alpine që popullohen vazhdimisht nga egzistenca dhe malli i poetit e bëjnë atë më transparente dhe interesante. Në vargjet e tij poeti e quan veten me fat që jeton dhe vepron në një peisazh të tillë dhe nuk e fsheh krenarinë për këtë fakt. Ashtu si në librin e parë Hije Dheu edhe në të dytin Shpirtit i Betohem, autori nuk e fsheh një frymë mistike rreth fatit të njeriut dhe fenomeneve që e shoqërojnë atë në procesin e gjërë të jetës. Ai ka pikëpamjet dhe bindjet e tij dhe këto i manifeston me sa 55 të mundet në një pjesë të këtyre poezive. Ky është një dimension tjetër i lirisë së poetit dhe i idealeve të tij jetësore. Lidhja e shpirtit me trupin dhe rrënjët e fisit nuk e kënaq asnjëherë estetiken e tij të gjykimit. Ai di të shohë shumë më lart se kaq, ligjërimi i tij i kapërcen të gjitha trevat e vështrimit. Ai i flet vetë Zotit poetikisht. Me një metaforë krejt të vecantë dhe specifike, duke zhvlerësuar cdo formë dhe mos formë. E folura e tij i ngjan bisedës së Kryqit me Zotin, ose akustikës që një ortek le në ajër mbas një rrokullisjeje. Në poezinë Shpirtit i betohem, gjeste dhe zëra të tillë janë mjaft të pranishëm: Shpirt të bëj bé në Zotin tone/mos u prek në dukjen time/rri aty në mosformën tënde/ Ashtu, sic e pohon edhe vetë autori, ku është shpirti i Zotit është edhe liria, shumica e këtyre poezive janë gjithnjë në kërkim të lirisë dhe kohërave të ndritshme: Në thesin e biruem kërkoj pa pushim/thermoja të mbetura nga përzierja/ Në funksion të kësaj ideje autori i jep më tepër teh dhe intonacion zërit të tij akuzës kundër të pamoralshmëve dhe hipokritëve, të pamoralëve dhe të pangopurve: Ju jeni ata që kërkoni ngjyra natën/lules së bardhë doni ti thoni e zezë/ Kërkoni që dashuria të mos shihet/puthja të mbesë e vërbër pa adresë/. Në poezinë e ndjerë Era e tokës poeti e shndërron veten në një penel portretizues. Vetëm në katër vargje ai arrin të sintetizojë një sagë të tërë brezash brumosur me histori epike dhe Vajet e Ajkunës: Ti je jehona e pickimit të heshtun/shndrit si flaka në majë të malit/që oshtinë e djeg si vorri orës çume/ Me vajin e Ajkunës dhe vorrin e Homerit/. Poezia e Hasan Muzli Selimit buron nga plasat e shkëmbinjve të alpeve të Tropojës, por edhe nga fryma e erës së Bjeshkëve të Namuna, nga krenaria fisnike e malësorit, por më shumë nga fisnikëria e tij. Ajo është e formuar sa nga elementët e folklorit alpin të maleve aq dhe nga kumbimet e këngëve maje krahi apo shpërbërja e ajrit prej vajeve të Ajkunës. Pa deklarata dhe përbetime false, ajo sikur të ngjit në gjoks dhe kujtesë duke të bërë edhe ty pjesë organike të saj. Poezia e tij është një poezi moderne, me ind epik. Shumica e këtyre poezive priren nga simbolika interesante, që lidhen sa më terrenin ku jeton ai, aq dhe me synimet artistike. Prania e tyre e shumëfishtë sikur ja rrit forcën fjalës dhe mesazhit. Vargu i lirë dhe konçiz e identifikon më së mirë aftësitë e tij ligjëruese. Vëllimet poetike Hije Dheu dhe Shpirtit i Betohem i japin të drejtë redaktorit dhe studiuesit të njohur Dëfrim Cani të thotë se në poezitë e Hasan Muzli Selimit mund të prekësh një gjendje emocionale të pazakontë, pasi ka një vizatim të qartë kohe dhe mjedisi dhe një qendërsi mes metaforës vargnore.

13 LETRAT Surealizmi kompleks në poezinë e Kaltrina VB Hotit (Vëzhgim kritik mbi vëllimin me poezi Flaka e shpirtit të autores Kaltrina VB Hoti, botim i DEA, Tetovë, 2016) 13 Romantike pa qenë e sheqerosur Moderne pa qenë e pakuptueshme E çmuar pa zbukurime të tepërta. Nga përcaktimi që kritika i ka bërë tabllosë Puthja të Gustav Klimtit. Kështu e filloj këtë shkrim vëzhgues për librin e poetes-piktore Kaltrina VB Hoti për vëllimin e saj të pestë me poezi në gjuhën shqipe. Poetja shqiptare që jeton në Amerikë po befason për herë e më shumë botën e letrave jo vetëm në Amerikë. Në një kohë të shkurtër vetëm me vëllimin Puthja sekret ajo tërhoqi vëmendjen e kritikës së mirfilltë letrare në shtetet e Europës, aty ku jetojnë dhe punojnë shqiptarë. Është ky një sukses i merituar sepse jo më kot erdhën dhe dy vëllime poetikë të tjerë të titulluar me emra racionalë ashtu siç është vetë poezia e Kaltrina VB Hotit, vëllimi Buzëqesh dhe libri që po diskutoj Flaka e shpirtit. Për një studjues të poezisë së sotme shqiptare, është i lehtë evidentimi i një ecurie kreshente i poetes Kaltrina, përpos faktit që nga njeri vëllim te tjetri marrim ndjesinë e një narracioni të rrjedhshëm, ku motivi i dashurisë kalon peripecitë e veta. Kështu mund të them se në vëllimin Puthja sekret kemi një zgjerim të ideve dhe mendimeve, pra kemi një përgjithësim poetik, ndërsa në vëllimin Flaka e shpirtit narracionet janë detajuara. Prandaj simboli i puthjes si kategori perfekte e një dashurie të pastër, që shprehet në ciklin e parë Hëna e plotë të këtij libri të ri, vjen e shihet me një sy më të sprovuar në ciklin e dytë Vallëzim në shi. Kësisoj vetë puthja si një nga simbolet më të goditura të poetes Kaltrina VB Hoti merr përkufizimin europian që është dhënë për pikturën e Gustav Klimtit Puthja : Romantike pa qenë e sheqerosur, moderne pa qenë e pakuptueshme, e çmuar pa zbukurime të tepërta. Binomi i poetes dhe piktores e çon Kaltrinën në stade të larta të një poezie europiane dhe amerikane, duke mënjanuar shumë elementë të provincializmit që shfaqen në shume poetë të sotëm shqiptarë, kudo ata ndodhen. Sistemi narrativ i poetes bazohet te parimet e surealizmit sepse ajo sa më shumë i largohet reales aq më shumë e ndjen atë pranë saj. Sa më larg të jetë hëna, dielli dhe vetë hapësira kozmike, aq më shumë ajo, poetja i ka ato pranë vetes, pranë të dashurit të zemrës, pranë buzëve të saj dhe të dashurit, thjeshtë pranë shpirtit të saj. Prandaj shpirti i saj ka flakë dhe vjen i shprehur në një vëllim të plotë me katër cikle njeri më origjinal se tjetri, sa që lexuesi e ndjen veten të kandur dhe plot ngazëllim. E tillë është poezia e këtij vëllimi, plot emocione, sa të dashurisë universale aq dhe të botëkuptimit të çdo elementi të jetës. Poezia e Kaltrinës është ndërtuar me një sistem magjik, gati të padukshëm, ku forca e fjalës merr atributet e llampës së Aladinit. Është vargu i ngjeshur me figura letrare ku krahasimet ndajnë raporte me parabolat dhe me maksimat, duke e vendosur poezinë dhe vetë vargun në një muzikalitet si sinfoni që vjen nga një botë ireale. Prandaj pjesën e parë Hëna e plotë do ta quaja sinfoni të hënës kaltrinore, ndërsa cikli i dytë dhe i treti Vallëzim në shi dhe Melodia e shiut vjen me kompozime të sigurta dhe të një vazhdueshmërie të ireales drejt reales. Ajo shkruan: Bashkohem në kaltërsinë e hapur Retë e bardha i vesha Lazdrohem me rudhat e saj Shtrëngimin e ndjeva te qafa Buzët sonte ti fali Eja Poezitë e Kaltrinës janë peisazhe të gjalla ku natyra e mbushur me pemë e ujvara, me hënë e diell që rrëfejnë tregime, me shiun piktoresk mbi buzët e të dashuruarve, me lotin që bashkohet me pikëllimin që shiu ndjell, e që të gjitha bashkë na ngjajnë me pikturat e Botiçellit. Një nga vetitë më karakteristike të poetikës së Kaltrina VB Hotit është ndërtimi gati simetrik i poezisë, një formë e lakmuar ku autorja zgjidh misteriozisht raportet midis rimës dhe gjatësisë së vargut, midis numurit të rrokjeve në varg dhe vetë subjektit. Prandaj në tërë librat e fundit të kësaj poeteje ndjehet e reja, jo konformistja, stili dhe guximi për të qenë një poete jo si të tjerët. Me vëllimin Flaka e shpirtit ka një ndërtim krejt ndryshe nga librat e tjerë ku tematika në katër ciklet ndryshon si stinët e vitit por ku shpirti i poetes është po ai. Vetë titujt e cikleve sikur ta thonë këtë ndryshim deri sa lexuesi në ciklin e fundit Vargu i jetës ndeshet me poezinë mendim, ku vetë poetja dialogon apo monologon probleme të jetës. Janë këto poezi që edhe ngjallin emocione të forta, se në fund të fundit ky është dhe misioni final i poezisë. Këtu vihen re reminishencat dhe metamorfozat si tek poezia Puthja s më preku ku surealizmi në mënyrë artistike kthehet në realitete. Kjo ndodh edhe kur ajo mediton si tek poezia Unë e pyes veten, duke krijuar hapësira pluskuese për mendime sa më të qarta për jetën në tërësi. Në ndihmë të poetes vinë legjendat shqiptare me Zanat e maleve, me Bjeshkët dhe të kaluarës së shqiptarëve, të këngëve popullore nga trojet amë e deri sa ajo shprehet Më lejo vetëm një ditë të jem qiell. Surealizmi është kompleks sepse nuk duket vetëm në aspektin e mendimit por e tejkalon atë duke marrë forma të fizikes si psh. trokita në pikën e shiut, apo tymi i cigares ku vizatohet fytyra e të dashurit. Ajo shkruan: E kam një ëndërr të bardhë Çdo natë më viziton dhe më sjell dhuratë Emrin ma ndërron Para se të zbardhë agimi i parë Poetja ka një meritë të çmuar që evidentohet në vëllimin e saj Flaka e shpirtit, një meritë që ka vazhdueshmërinë e përdorimit të simboleve të personalizuara tashmë prej saj. Kështu janë reja e bardhë, pëllumbi i bardhë, pendla e bardhë etj. Kjo vazhdueshmëri është padyshim e lidhur edhe me idetë, mendimet dhe emocionet të cilat janë të ndryshme nga vëllimi në vëllim. Kur ajo përmend puthjen si simbol të një dashurie të pastër, ajo thur një rekuiem për puthjen e vjetër, në poezinë Puthja e vjetër, e denjë për klasifikime të poezisë europiane. Edhe pse kritiku Safet Hyseni e ka trajtuar poezinë si pikturë të Kaltrina VB Hotit, e shoh me vend të përsëris se kjo poete po jep performanca të reja befasuese në trajtimin e poezisë-pikturë po ashtu si jep dhe poezinë mendim. Në poezinë Brushat e tua brushat e poetes piktore kërkojnë magjinë e dashurisë deri lart në qiellin e largët aty ku kanë dalë yje të sapolindur. Dhe pikërisht në këtë qiell kompozohen melodi poetike si ato të një trupi që fluturon pa peshë në hapësirë, por ku pesha është ndjenja e pakufishme e dashurisë së madhe, asaj pa kufi. Kjo lidhet fare bukur me idenë surealiste në poezinë Flaka e shpirtit kur ajo shkrihet në lëkurën e të dashurit të saj. Me plot gojën mund të them se ky libër, vëllimi Flaka e shpirtit nuk është thjeshtë vazhdim i rritjes së nivelit poetik të autores. Ky libër tregon se nivelet e poezisë së Kaltrina VB Hotit nuk njohin kufij, për aq më tepër sapo janë hapur perdet e një drame të re poetike, asaj të një surealizmi kompleks artistik, poetik dhe emocional. Fatmir MINGULI Durrës, dimër 2016 Shuhet aktori Sefedin Nuredini Ishte i befte dhe trondites lajmi i vdekjes se Sefedin Nuredinit, figure qendrore e aktrimit shqiptar. E kujt ia priste mendja. Nje aktor plot hir, nje njeri me vlera qe dinte te kuvendonte. Per miqte e mi ne fb po postoj kete shkrim bibliografik: NUREDINI, Sefedin A. ( ). Aktor, regjisor, dramaturg, pedagog. Lindi në Kumanovë, më 24 janar. Mbaroi Fakultetin e Arteve Dramatike, degën e aktrimit në Shkup, Fill më pas nisi punë në Teatrin e Kombësive në Shkup (sot Teatri Shqiptar), ku ka luajtur mbi 40 role kryesore nga dramaturgjia botërore dhe ajo kombëtare. Ka qenë drejtor i këtij teatri për dy mandate, themelues dhe dekan i Fakultetit të Arteve Dramatike të Universitetit të Tetovës. Në vitin 1980 mishëroi figurën e ndërlikuar dhe tepër komplekse të Monseratit në dramën Monserati me nëntitull Të shpëtojë shpresa të Emanuel Roblesë, me të cilin fitoi çmimin e Aktorit më të mirë në Festivalin e Prilepit, Maqedoni. Ai nxori në pah shpirtin liridashës të këtij ushtaraku, duke ia dalë mbanë presionit të tmerrshëm, në kufijtë e të pamundurës, të Iskierdos. Paçka se i vendosur në një situatë të jashtëzakonshme, makabre, cinike, në rolin e tij ra në sy, krahas shqetësimit dhe turbullimit shpirtëror (nga krimet që po kryheshin në sytë e tij), po aq edhe vetëpërmbajtja, logjika, arsyeja e kthjellët, shtysa heroike që e çonte drejt vetësakrifikimit. Në një tipologji të këtillë epiko-dramatike ai e luajti edhe figurën e Prometeut nga tragjedia homonime e Eskilit, me të cilin fitoi çmimin e parë në Festivalin e Prilepit në vitin Tonet e të madhërishmes, tragjikes dhe sublimes u përshfaqën në aktrimin e tij jo në mënyrë të sforcuar e me bujë, por duke u shkrirë me gjendjen e kundërshtimit dhe rebelimit të heroit antik, çka krijoi më shumë dinjitet, përmasë njerëzore dhe asociacion me aktualitetin. Hamleti në tragjedinë homonime të Shekspirit është nga figurat e vështira të jetësuara prej tij, duke u mëshuar njëherazi të dy kaheve karakteriale të personazhit: i thjeshtë dhe i ndërlikuar, klasik dhe bashkëkohor, real e fiktiv, i vrullshëm dhe i përmbajtur, emocional dhe racional. Një qasje krejt të ndryshme e të veçantë realizoi ai me personazhin e Voicekut në dramën me të njëjtin titull të Teki Dervishit*, me të cilin fitoi çmimin Aleksandër Moisiu për rolin më të mirë në Festivalin Mbarëkombëtar të teatrove në Tiranës, Këtu spikatën dhunti të tilla aktoriale të S. Nuredinit si dinamizmi dhe energjia e brendshme, shpërthimet dhe pështjellimet psikike, klithmat dhe dukjet nevrotike, ritmi i lartë, patologjia psikofizike e shoshur dhe e kontrolluar. Leonarti në dramën Hijesina e Nebi Islamit* në vitin 2002 ishte një prerje brenda profilit të tij tashmë të konsoliduar, duke iu mëshuar më fort dilemave, ngurrimeve dhe shpirtit të ngatërruar, gjithsaherë në një linjë të paqme në dukje, me tone kumtuese, përsiatje e meditime të dëshpëruara, që herë pas here kalonin në shpërthime të befta, për t i dhënë kuptim jetës së tij si martir dhe simbol i sakrifikimit për kombin dhe lirinë. Përveç roleve të realizuara në skenat e teatrove në Maqedoni, Kosovë e Shqipëri, S. Nuredini ka luajtur edhe në kinematografi, si në filmat: Kolonel Bunker, Nata etj. Si regjisor ka vënë në skenë pjesët Qeni me katër sy, Lulja dhe Shega, Dhëndër nga Parisi, Policët, Sfida e madhe. Është regjisor i serialit prej 25 përrallave filmike për fëmijë, me skenarë të shkruar në të shumtën e herës vetë. Mbante titullin universitar Profesor. J. Papagjoni

14 DOSSIER /Si e humbi Enver Hoxha valixhen me misrin e Stalinit Diktatori sovjetik urdhëroi që populli shqiptar të hante bukë misri DOSSIER Nga Kastriot Dervishi Socializmi në Shqipëri ka qenë një eksperiment tragjik. Një proces i gjatë që nisi e mbaroi me shkatërrimin e shtetit dhe të njeriut. Shqipëria la pas një përvojë pozitive në ndërtimin e shtetit dhe nisi një aventurë të cilën as e dinte se si do përfundonte. Nuk ka fushë të jetës së vendit gjatë komunizmit ku të mos jetë zhvilluar procesi i provave apo eksperimentit të dështuar. Në politikë, ekonomi, kulturë, financë, bujqësi, industri, etj, u bënë eksperimente me pasoja shumë të rënda njerëzore dhe ekonomike. Byroja Politike e Komitetit Qendror të Partisë së Punës, merrej me lloj-lloj problemesh të kota e pa lidhje, diskutonte për çështje të kota dhe jashtë realitetit. Në numrin e sotëm, sjellim një pjesë të shkurtuar nga fjala e gjatë e Enver Hoxhës në Byronë Politike nga mbledhja e datës 14 maj 1951, në të cilën janë diskutuar çështje të kolektivizimit dhe bimëve që duheshin mbjellë në vend. Përveç fakteve që sillen këtu, fjalimi mund të përbëjë edhe një formë të admirueshme humori. Kjo sepse diskutime për çështje misri apo humbje fare misri, me praninë e figurave politike të tilla si Stalini apo Mikojani, sot nuk sjellin gjë tjetër veçse humor. Sigurisht për ata që e kanë harruar apo ata që nuk e dinë, është me vend të kujtojmë se gjatë diktaturës populli shqiptar në shumicë (fshati d.m.th.) ushqehej me bukë misri të nivelit nën mesatar. Porosia për të ngrënë bukë misri kishte ardhur nga Stalini, i cili si udhëheqës gjenial ka kërkuar që gruri të mbillje në qytete dhe misri në fshat. Mbledhja në fjalë, prej së cilës referohet pjesërisht materiali i mëposhtëm, kishte si rend dite dy pika: 1-Korrigjimin e rezolucionit të plenumit të 10, i mbajtur më 9-10 prill Çështjen e Beqir Ndout. Nga sa kuptohet në leximin e materialit, është diskutuar ngadalësimi i procesit të kolektivizimit sipas porosisë së sovjetikëve për të vetmen arsye se nuk e menaxhonin dot, si dhe çështja e mbjelljes së disa bimëve bujqësore sipas bisedave të mëparshme Montazh fotografik i vitit 1952 që tregon Enver Hoxhën përballë Stalinit në Moskë në një kongres sovjetik. Montimi i kësaj fotoje ishte aq i trashë saqë nuk u përdor në asnjë album të asaj kohe. që E.Hoxha ka zhvilluar me Stalinin apo Mikojanin në Moskë. Populli shqiptar që hëngri në shumicë bukë misri nën mesatar, ta dije se prej Stalinit të madh e ka patur dhuratë e të zbatuar nga stalini i vogël në Shqipëri. Stalini është origjinal në porosinë tjetër të tij kur kërkon që të mbillej në qytete grurë e në fshatra misër. Pjesë nga fjalimi i Enver Hoxhës Byroja Politike vendosi të thërrasë këtë plenum të jashtëzakonshëm të KQ për arsye se do t i propozojë plenumit që të rishqyrtohet prapë vendimi i marrë në plenumin e 10 për një çështje shumë të rëndësishme që ka lidhje me ekonominë tonë, sidomos me kolektivizimin. Çështja është në lidhje me kooperativat bujqësore të prodhimit. Kjo është arsyeja kryesore, gati e vetmja për të cilën thirret ky plenum. Byroja kur vendosi të thërrasë këtë plenum kishte plot arsye, sikundër që u rrahën këtu problemet në lidhje me referatin e paraqitur nga Byroja Politike. Këto kishin lidhje me problemet e bujqësisë, një nga problemet më kryesore të vendit tonë. Konstatimet e Byrosë Politike ishin të drejta, pse situata e bujqësisë sonë është prapa dhe vetë bujqësia e lënë pas dore. Fshatarësia nuk është ndihmuar sa duhet, nuk ishin studiuar mirë marrëdhëniet midis fshatit dhe qytetit, nuk i ishte dhënë rëndësia e duhur nga partia e qeveria këtij problemi kaq të rëndësishëm dhe kjo ka bërë që bujqësia të mbetet pas. Prandaj paraqitej urgjente të merreshin një sërë masash si ato që ju parashtruan dhe vendosi KQ një pjesë nga të cilat kanë hyrë edhe në jetë. Por punimet përgatitore të Byrosë Politike kishin edhe një të metë dhe gabim se në përparimin e bujqësisë shihej si i vetmi mjet zgjerimi i kolektivizimin dhe me dashje pa dashje përgatitëm këtë plenum në këtë frymë. Pra këtu ne u shpejtuam dhe u gabuam. Gabimi ynë bëri që të futej edhe KQ në këtë gabim në lidhje me kolektivizimin. Ju e dini se KQ, konferenca e partisë e ka përcaktuar vijën e partisë sonë në lidhje me kolektivizimin, prandaj ne tani duhet të forcojmë kooperativat fshatare që ekzistojnë si nga ana ekonomike, politike dhe organizative dhe të bëhen të tilla që të tërheqin me shembullin e tyre konkret fshatarësinë në rrugën e kolektivizimit. Ky orientim i KQ nuk ka qenë aspak i gabuar, por i drejtë. Këtë orientim të drejtë ne na e ka dhënë Partia Bolshevike, shoku Stalin, eksperienca e madhe e BRSS, po veçanërisht shoku Stalin me këshillat e tij. para 3 vjetëve kur isha në Moskë, pata fatin e madh të takohesha me të dhe të shihnim një seri problemesh, një nga të cilët ishte edhe çështja e kolektivizimit. Atëherë kjo çështje ishte në fillim, pse këtë problem nuk e kishim shtruar që në fillim. Në atë kohë kishim një numër të vogël kooperativash. Shoku Stalin më porositi të mos bëjmë të tjera, por të forconim ato që kishim. Pastaj shoku Stalin na shpjegoi rëndësinë e kooperativave si dhe rreziqet e mëdha që mund të hasnim po të ecnim në mënyrë të shpejtuar dhe pa u matur mirë në këtë çështje, jo për zgjerimin sesa për format e kolektivizimit. Në demokracitë popullore, veç kooperativave si tonat, ekziston edhe një formë tjetër kooperative me rente. Kjo është një kooperative e tipit primitiv. Njëkohësisht mbi këto unë i thashë se ne kishim mbetur mbrapa me ritmin e zhvillimit të kooperativave. Për sa i përket çështjes së parë, shoku Molotov më tha se ajo varet nga situata e bujqësisë në demokracitë e ndryshme popullore. Në bazë të konditave që

15 DOSSIER 15 kanë demokracitë, secila ka adaptuar forma të ndryshme, po kooperativat e punës siç i kemi ne, është ndër format më të përparuara. Partitë e tjera tha shoku Molotov kanë gjykuar se në këto kondita edhe ato që kanë bërë janë të mira, po ne nuk mund të themi se e kanë drejt ose shtrembër që të mund t u themi edhe juve të bëni kështu ose ashtu. Duhet që ju të na sqaroni më mirë dhe në mënyrë të plotë për gjendjen e fshatit tuaj, jo vetëm nga gjendja ekonomike, por edhe politike, etj-tha ai. Për sa i përket zgjerimit të kooperativave, pikëpamjet e shokut Stalin janë tonat, këto këshilla na i ka dhënë ai. Në bazë të kësaj vije kemi ecur. Edhe për sa i përket këshillës shumë të rëndësishme, të një rëndësie të dorës së parë që na dha Molotovi, Byroja Politike ka vendosur dhe puna ka filluar për të bërë një studim të shumanshëm të çështjes fshatare. Ky do të jetë një gur themeltar dhe me rëndësi të madhe për politikën e partisë sonë për zhvillimin më të drejtë dhe me baza të politikës sonë kundrejt fshatit. Në këtë drejtim po punohet dhe këtu çapet do t i hedhim më të matura. Po pse u gabua Byroja Politike, pse u lëkund në këtë direktivë të rëndësishme për ekonominë tonë dhe që është direktiva e Stalinit? Kjo ndodhi për të metat tona, për mungesën e kontrollit të studimit të çështjeve, për mosinteresimin e vërtetë nga ana e partisë për çështjet e bujqësisë dhe veçanërisht për çështjet e kooperativave. Ne shohim se situata në fshatin tonë ka bërë hapa përpara patjetër. Nuk është më ekonomia e parë në fshat, jeta e fshatarit është përmirësuar dhe kooperativat tona ekzistuese janë forcuar dhe kanë rezultate konkrete dhe në barazim me ekonominë private duket se diferenca. Por fakti është se partia nuk është e interesuar si interesohet nëna për djalin e vet për këto kooperativa që mund të kemi ne... Por duke menduar se dalja e vërtetë definitive nga kjo situatë është kolektivizimi dhe duke u bazuar në pasqyrimin jo aq të thelluar të kooperativave ekzistuese, duke mos gjykuar si duhet situatën politike në ngritjen e kooperativave të reja në fshatra ku ka fanatizëm, prapambetje, shpirt të theksuar individualist në një shkallë të theksua ndodh që në kooperativën më të mirë, në Maminas, ka një frymë që të mos futen të tjerë në kooperativë duke pretenduar se u pakësohen të ardhurat, etj, ne ramë në këtë gabim. Ose mund të ndodhi së në Dobraç të Shkodrës ku kooperativistët duke pasur të ardhura më shumë nuk i lejojnë gratë e tyre të dalin në punë...edhe në Krutje ka plot gjëra. Kështu pra çështja e bukës na bën që të lëkundemi në vijën e partisë siç bëmë me vendimin që morëm për kolektivizimin e fushës... Unë pata rastin të isha në Moskë dhe të takohesha me Stalinin dhe ia shtrova këtë problem. Për ju tha shoku Stalin është detyra më kryesore të forconi kooperativat ekzistuese, ndryshe do të shkatërroni edhe ato që keni. Pastaj më bëri një seri pyetjesh për jetën në kolkoze (kooperativat) tona se si rrojnë. Më pyeti nëse kanë parë kolkoze apo jo shokët që merren me bujqësi te ne, nëse kemi specialistë për bujqësinë e kolektivizuar apo jo? Dërgoni njerëz te ne tha shoku Stalin, të shohin jetën në kolkoze pse pa i parë këto dhe pa hyrë dëshira do t u prishen edhe ato që janë ngritur. Prandaj më porositi të marrim masa që t i shohim mirë. Po këto vërejtje u janë bërë edhe shokëve të demokracive të tjera popullore që janë shpejtuar shumë në këtë çështje dhe atje kanë ngjarë edhe gabime të rënda. Gabimet e para më këshilloi shoku Mikojan janë të zorshme të ndreqen dhe janë shumë të dëmshme për popullin tuaj. Këtë gjë ta keni parasysh më tha. D.m.th. këta kanë qenë shkaqet që u lëkundëm në këtë çështje dhe ramë në këtë gabim. Po gabimi ynë është gjysmë gabim sepse po ta kishim zbatuar vendimin do të bënim një gabim shumë më të madh. Gabimi më i madh ishte që e botuam në shtyp rezolucionin, e lexoi partia dhe populli. Sidoqoftë, Byroja Politike e ndaloi me të drejtë punimin e rezolucionit. Po të mos kishte dalë do ishte më mirë dhe mund të mos kishte dalë në qoftë se komunikimi tim do të kish ardhur një ditë më parë, po për arsye teknike u vonua. Për sa i takon farës, shoku Stalin më bëri këtë vërejtje që ne po kërkojmë vazhdimisht materiale për sektorë të ndryshme nga BRSS, por nuk pashë një herë tha ai të bëni ndonjë kërkesë për bujqësinë. Në një rast tjetër më pyeti se ç është bërë me misrin që na ka dërguar. Në këtë kohë unë u skuqa dhe sikur më ranë muret e Kremlinit përsipër. Fakti është që Stalini i madh mendon për gjithë dynjanë, se ç u bë misri ynë që të shkojmë në prodhim, atë misër që ai e dërgoi për të bërë ne eksperiencë. Ai jep kështu orientimin që të shohë populli se çfarë përparimi po bëhej në BRSS dhe të luftohej propaganda e imperializmit. Këtë misër të Stalinit unë e mora në valixhe dhe ja dhashë Gaqo Tashkos për ta mbjellë. I kam thënë për këtë misër edhe Bedriut (Spahiu-shënim), Spiro Kolekës, Ramadan Xhangollit dhe hala nuk di se ç është bërë. Ky është një problem me rëndësi të madhe për bujqësinë tonë. Ne për veten tonë si Byro Politike dhe unë si sekretar i përgjithshëm, këtë misër që më dha Stalini duhet ta kisha menduar thellë, pse na i dha. Po ai pa kështu se ne e kemi hedhur këtë misër nga penxherja dhe na dha kështu orientimin që misri të mbillet në Shqipëri se kjo bimë ka interes të madh për vendimin tonë. Populli juaj ha misër dhe jo grurë, atëherë përse nuk mbillni misër?- më tha shoku Stalin. Grurin mbilleni nëpër qytete dhe për qendra të punës. Kërkoni nga ne farë që të prodhojë dy-tre herë më shumë -na tha ai. Misri që më tha Gogua ishte mbjellë në një tokë të dobët dhe ka dhënë 80 kv për hektar. Pra në këtë çështje ne kemi faj të rëndë. Mua më duket se për çështjen e fshatarësisë...detyra jonë kryesore është forcimi i kooperativave ekzistuese, jo zgjerimi, por kualiteti i tyre. Është mirë që ato perspektivë t i hapim së toku. Pastaj mund të bëhet edhe ndonjë ndryshim në bazë të orientimit më të shëndoshë, pse kemi diskutuar me Mikojanin, i cili na ka ndihmuar jashtëzakonisht. Ata e duan shumë popullin tonë. Shoku Mikojan na ka kritikuar. Këtu është çështja për disa detyra që i vihen partisë, që ajo i di po që duhen përcaktuar mirë po duhen kuptuar e asimiluar si duhet nga vetë ne në krye e pastaj nga gjithë partia e pushteti dhe që mund t i themi se cilët janë. Është së pari çështja e misrit. Po sipas këshillave që na dhanë në Moskë, misri është një kulturë që ka leverdi për ne se e ha populli. Ne nuk jemi në situatën që t i themi popullit lëre misrin dhe na ha bukë të bardhë. Kur e ha misrin dhe i leverdis, le ta mbjellë. Na thanë pastaj për çështjen e bimëve industriale dhe në radhë të parë për pambukun Po të analizojmë vërejtjet e shokut Stalin që nuk kemi kërkuar gjë nga BRSS për çështje të bujqësisë si p.sh. për plehun kimik. Për çështjen e pambukut Mikojani më ka folur një orë e gjysmë dhe më tha se i kemi dyert të hapura, sidomos për pleh kimik që vjen nga Japonia për ta marrë në BRSS. Pastaj pambuku është një bimë që do diell dhe ujë. Ne ujë kemi por duhet ta kanalizojmë. Bëni të interesohen fshatarët për çështjen e pambukut, u jepni para dhe kredi dhe do të shihni se paratë do t i nxirrni shpejt, pse do tani pambuk plot dhe jo vetëm për veten tuaj, po u jepni edhe demokracive popullore. Bëni pambuk vazhdoi shoku Mikojan dhe mos kini frikë për bukë se bukë do gjeni. DOSSIER

16 C M Y K C M Y K REKLAMA 55