RAPPRESENTAZIONE DI SEGNALI NEL DOMINIO DELLA FREQUENZA: CASO DEI SEGNALI APERIODICI

Dimensione: px
Iniziare la visualizzazioe della pagina:

Download "RAPPRESENTAZIONE DI SEGNALI NEL DOMINIO DELLA FREQUENZA: CASO DEI SEGNALI APERIODICI"

Transcript

1 RAPPRESENTAZIONE DI SEGNALI NEL DOMINIO DELLA FREQUENZA: CASO DEI SEGNALI APERIODICI Da un sgnal aprdc s(), la sua rapprsnazn nl dmn dlla frqunza è frna dalla sgun dfnzn d rasfrmaa d Furr: S( ) F[s()] s() d. () Dualmn, a parr da S(), la rcsruzn dl sgnal s() è pssbl ulzzand la sgun frmula d anrasfrmaa s() F [S( )] S( ) d π () L () () csuscn la cppa d rlazn, d anals d sns, n vrù dll qual è lc parlar d crrspndnza bunvca ra l sgnal s() la sua rasfrmaa S(): s() S( ) ; (3) n alr parl, la cnscnza d S() è prfamn quvaln a qulla d s() ( vcvrsa). Al sl, n lug dlla pulsazn s può cnsdrar la frqunza f, pr cu la () è ssua da: πf S(f ) F[s()] s() d (4) la () da: πf s() F [S(f )] S(f ) df. (5) L du rapprsnazn sn, vvamn, dl u crrspndn: nl sgu s farà prfrblmn rfrmn alla prma (n rmn, cè, d pulsazn) ma nn sarann rar cas, sprau nll applcazn, n cu s ulzzrà la scnda. Ovunqu, pralr, rmn frqunza pulsazn vrrann usa ndffrnmn, n manra dl u nrscambabl. Cm gà s è fa pr l svlupp n sr, anch la rasfrmaa d Furr vrrà qu nrda n rmn ssanzalmn pragmac, ssnd nrssa pù agl asp applcav (nlla prspva dll sud d ssm d cmuncazn) ch a qull rc/spculav. Rsp all svlupp n sr, l sprssn prcdn mn mmdaamn n vdnza una mpran dffrnza: la pulsazn la frqunza f nn sn n qus cas dscrzza, ma hann nvc l sgnfca d varabl cnnu. Ps allra S( ) S( ) θ s ( ) dfn l spr d ampzza cm l andamn, n funzn dlla pulsazn, dl mdul dlla rasfrmaa, l spr d fas cm l andamn dlla fas dlla rasfrmaa, c s aspa ch qus funzn san, n gnral, cnnu, nn a rgh cm s vrfcava pr sgnal prdc.

2 Nn è dffcl vrfcar, anch frmalmn, ch la rasfrmaa d Furr può ssr vsa cm l lm dll svlupp n sr d Furr quand l prd T nd all nfn. Nll sss sns, n manra ursca, s può affrmar ch la varabl cnnua è pr cr vrs l lm dlla varabl dscra k quand. Bnché nrssan cncualmn, cmunqu, qus ssrvazn (d alr sml ch prmm svluppar n mr alla crrspndnza ra du apprcc) nn aggungn nulla alla cmprnsn, pr cu nn c sffrmrm ulrrmn su d ss. Cm gà pr l svlupp n sr d Furr, nn u sgnal aprdc sn Furr rasfrmabl. In parclar val la sgun cndzn d asslua ngrablà: s () d < (6) ch s dmsra ssr suffcn a fn dll ssnza dlla rasfrmaa. I sgnal ch vrfcan la (6) s dcn mpulsv. Bnché la class d sgnal mpulsv ncluda gran par d sgnal d nrss prac (n parclar d qull ulzza nll amb dll cmuncazn ) l sddsfacmn dlla (6) scludrbb ml alr sgnal ch nn è rar ncnrar nll applcazn. L nrduzn dlla dla d Drac, dfna n un Capl prcdn, cnsn n ralà d rmuvr l vncl (6) cn una prcdura ch, sppur frmalmn un p anmala, rsula d fac dl u accabl. Csì facnd, rsula ad smp pssbl calclar la rasfrmaa d Furr d un sgnal prdc, cn l vanagg d dsprr d un prar mamac ugualmn vald an pr sgnal aprdc quan pr qull prdc. Il calcl splc dlla rasfrmaa d Furr d un gnrc sgnal prdc vrrà svluppa nl crs dll Esrcz N. 6 allga a qus Capl; vvamn s rarà d un spr a rgh. Prma d prcdr lr, cn l nrduzn dll prncpal prprà dlla rasfrmaa, è bn prcsar l cararsch ch ad ssa cmpn quand s rfrsc ad un sgnal s() ral. In qus cas, dramn dalla dfnzn, è mmda vrfcar ch la par ral dlla rasfrmaa è una funzn par d mnr la par mmagnara è una funzn dspar. S ha cè: R [ S( ) ] R[ S( ) ] Im[ S( ) ] Im[ S( ) ]. (7) Qus prprà s raducn mmdaamn n cararsch analgh dgl spr d ampzza d fas, pr cu s prà scrvr, smpr s l ps d sgnal s() ral: S( ) S( ). (8) θs ( ) θs ( ) S p l sgnal ral è par la sua rasfrmaa è puramn ral ( par), mnr s l sgnal ral è dspar la sua rasfrmaa è puramn mmagnara ( dspar). Qus prprà sn srmamn ul a fn dlla vrfca dlla crrzza dl rsula dl calcl. Ancra pù frqunmn, ss vngn ulzza pr smplfcar l calcl vs ch, sfruand l smmr, la par rlava all pulsazn ngav dll spr può ssr smpr rcavaa a parr da qulla rlava all pulsazn psv. Rchamam ra, snza dmsrazn, l prncpal prprà dlla rasfrmaa d Furr. Ad smp nclud u sgnal fsc ch rsulan dvrs da zr n un nrvall d mp lma.

3 Prprà dlla raslazn mpral Da un sgnal s () s(τ) cn τ csan, ndcaa cn S() la rasfrmaa d Furr d s(), la rasfrmaa d s () s n cm: S'( ) τ S( ). (9) Prprà dlla raslazn n frqunza Da un sgnal s () s(), la sua rasfrmaa d Furr s n da qulla, S(), dl sgnal s() ulzzand la rlazn: S'( ) S( ). () Prprà d nvrsn dll ass mpral Da un sgnal s () s(), la sua rasfrmaa d Furr s n da qulla, S(), dl sgnal s() ulzzand la rlazn: S'( ) S( ). () Prprà dl cnug Da un sgnal s () s * (), la sua rasfrmaa d Furr s n da qulla, S(), dl sgnal s() ulzzand la rlazn: * S'( ) S ( ). () Prprà dlla drvazn m d s() Da un sgnal s (), la sua rasfrmaa d Furr s n da qulla, S(), dl sgnal m d s() ulzzand la rlazn: S'( ) () In parclar, pr m, s ha: s'() m S( ). (3) ds() S'( ) S( ). (4) d Prprà dll ngrazn Da un sgnal s () s()d, s rsula S () s()d, s ha: S( ) S '( ). (5) E nrssan rlvar, nll nunca d qusa prprà, ch la cndzn su S(), ancr pù ch mprr un vncl sul valr md d s() (csa qusa cramn vra: s dc ch l sgnal s() snd ara nulla ) è una dra cnsgunza dlla cndzn (6), ch abbam d ssr 3

4 suffcn a fn dlla Furr rasfrmablà. Prché nfa l sgnal s () sa mpulsv, n accrd cn la (6), è vdnmn ncssar ch s abba s () pr ; s csì nn fss, s () nn prbb ssr assluamn ngrabl. Essnd s () s ()d S(), la ncssà dlla cndzn è cnfrmaa. Nn a cas, v l ps prcdn fss rmssa, è pssbl dmsrar la sgun gnralzzazn dlla prprà dll ngrazn: s'() s()d S( ) S'( ) πs() δ( ). (6) In qus cas pù gnral s è dunqu pua sprmr la rasfrmaa d Furr d s () sl a pa d nrdurr la dla d Drac δ(). Tu cò a cnfrma, crnmn cn l cnsdrazn prcdn, d cm al funzn cnsna d suprar l vncl (6) d gnralzzar l cnc d rasfrmaa d Furr (s parla nfa, prpramn, d rasfrmaa d Furr gnralzzaa) Prprà dlla mlplcazn pr S s cnsdra l sgnal s () s(), la sua rasfrmaa d Furr s n da qulla, S(), d s() pr l ram dlla sgun rlazn: ds( ) S '( ). (7) d Anch qusa prprà può ssr gnralzzaa pr cu: m m m d S( ) s'() s() S'( ). (8) m d Prprà d dualà Da un sgnal s() la cu rasfrmaa sa S(), la rasfrmazn d S() rsula πs(). In frmula: s() S( ) mplca S() πs( ). (9) In praca qusa prprà, pralr lgaa ad una nzn pù gnral d dualà mp-frqunza d cu s avrà md d parlar nl sgu, sablsc ch rul dl mp dlla frqunza sn nrcambabl ssund l mp alla pulsazn nlla rasfrmaa d s() (csrund cè un sgnal ch ha l sss andamn mpral rgnaramn pssdu nll amb frqunzal dalla rasfrmaa d s()) s n una rasfrmaa ch, a mn dlla mlplcazn 3 pr un far π a mn dll nvrsn dll ass, rprduc l andamn dl sgnal rgnal. Qusa prprà, frra d mplcazn dal pun d vsa cncual, è ml mpran anch dal pun d vsa cmpuaznal: d fa da ssa s vnc ch l calcl d una nuva rasfrmaa d Furr crrspnd n ralà all acquszn d du cpp rasfrmaa-anrasfrmaa, nll qual, nl sns prcsa, rul d d sn nrscamba. S può anz nar ch la ndnza a zr dlla funzn ngranda nlla (6) dv avvnr cn rdn suprr a un, ma qus nn mdfca l sns dlla prsn ssrvazn. 3 Qus far sparsc v s cnsdrn rasfrma n funzn dlla frqunza anzché dlla pulsazn. 4

5 Prprà d lnarà Da du sgnal, s () s (), cn rasfrma d Furr S () S () rspvamn, l sgnal s () A s () A s () è cararzza da: S '( ) AS ( ) AS ( ). () La prcdn val, n parclar, quand A ( A ) è ugual a zr, cnsnnd dunqu d drmnar la rasfrmaa d Furr dl prd d una csan pr una funzn, la cu rasfrmaa sa na. Prprà dlla cnvluzn Dfna cm sgu la cnvluzn d du sgnal aprdc s () s (): c() s( τ)s ( τ)dτ s() s () () ndca cn S () S () l rasfrma d Furr d du sgnal, la rasfrmaa d c() è daa da: C ( ) S ( )S ( ). () S nga bn prsn qusa prprà ch, cm vdrm succssvamn, ha una srardnara mpranza nll amb dll sud dlla cararzzazn d ssm d cmuncazn. Fn d ra pssam ssrvar ch ssa cnsn d rcndurr un prazn rlavamn cmplcaa, qual la cnvluzn, ad un prazn ml smplc, qual l prd. S può bn dr ch v nasca l sgnza d calclar un ngral d cnvluzn rsula vanaggs prars nl dmn dlla frqunza, dnd p sarà pssbl rnar al dmn rgnal pr anrasfrmazn. Pr ncs ssrvam ch l smbl vrrà spss ulzza nl sgu ad ndcar sncamn la cnvluzn. Prprà dl prd Da l sgnal s () s ()s (), ndca cn S () S () l rasfrma d Furr d sgnal ch vngn mlplca ra lr, rsula: S'( ) S ( ϑ)s π ( ϑ) dϑ. (3) In vrù dlla dfnzn () (v s ssusca la pulsazn al mp), la (3) ha l sgnfca d cnvluzn ra l rasfrma d sgnal s () s (). E fn rpp facl cncludr ch qusa prprà è lgaa alla (d è anz cnsgunza dlla) dualà mp-frqunza gà rchamaa cn la prprà d dualà: s alla cnvluzn nl mp crrspnd l prd n frqunza, al prd nl mp nn può ch crrspndr la cnvluzn n frqunza. L dfnzn frn l prprà sn qu nunca vrrann ra ulzza nll amb d una sr d srcz, l cu bv è, da una par, qull d acqusr una cra manualà nl calcl dll quanà va va nrd, dall alra, d arrcchr l bagagl d cnscnz aravrs la valuazn dll rasfrma d sgnal d parclar nrss prac. Alcun d qus rasfrma 5

6 csuscn man lmnar a parr da qual s rcavan ( s gusfcan) l rasfrma d funzn pù cmplca. Sarà dunqu bn ch l sudn mmrzz qus andamn cararsc. Inlr, al d là dgl asp numrc, n alcun d qus Esrcz sn cnnu alcun mpran ssrvazn, ch sarà mpran lggr cn anzn ad ngrazn dlla ra. Infn, va anch prcsa ch l lnc dll prprà dlla rasfrmaa d Furr nn è lma a quan appna dscuss. Alr prprà vrrann rchama dp gl Esrcz, n Capl succssv, n quan prmn d prcsar ulrrmn l pcularà dlla rasfrmazn dal dmn dl mp a qull dlla frqunza. 6

7 Esrcz N. Drmnar la rasfrmaa d Furr dlla funzn s() a s G () a > (4) l cu andamn, nu dalla cmbnazn dlla funzn spnnzal dlla funzn gradn unar, è llusra n Fgura. -a s G () s() -a s G () Applcand dramn la dfnzn, s n: Fgura S( ) s() d a cn a > a s G () d a d ( a ) d (5) Il rsula può ssr cnvnnmn sprss n mdul fas, cn cò nnd: S( ) (6) a 7

8 qund θs ( ) arcg (7) a arcg a S ( ) (8) a Il rsula è rpra grafcamn n Fgura ; è nrssan nar ch S() è una funzn par d mnr θ s () è una funzn dspar. S() /a θ s () π/ -π/ Fgura 8

9 Esrcz N. S cnsdr l sgnal mpuls ranglar unar dfn cm: > () s I (9) rpra n Fgura 3. s () - I Fgura 3 Pr ss s ha sn sn sn d ) ( S I (3) S raa d una funzn puramn ral l cu andamn è llusra n Fgura 4. È srmamn mpran ssrvar ch la larghzza dl lb prncpal è nvrsamn prprznal alla duraa. All aumnar dlla duraa dll mpuls s ha dunqu un spr ch è smpr pù raccl nll nrn dll rgn. Qusa cararsca è d valdà gnral può ssr cnsdraa una manfsazn dlla na prprà d dualà mp-frqunza valda pr la rasfrmaa d Furr. 9

10 S I () π/ 6π/ 4π/ Fgura 4

11 Esrcz N. 3 Drmnar la rasfrmaa d Furr dll mpuls ranglar: > () s (3) l cu andamn è llusra splcamn n Fgura 5. s() - Fgura 5 Applcand dramn la dfnzn, s n: d d d d d d d s() ) S( (3) Rcrdand ch l ngrazn pr par frnsc: d (33) s rcava: ( ) [ ] ) cs( ) S( (34)

12 Rcrdand, dalla rgnmra, l frmul d duplcazn s rcava nfn sn sn S( ) sn (35) 4 La rapprsnazn grafca d qusa funzn è rpraa n Fgura 6. S( ) π/ 4π/ 6π/ Fgura 6 V è un md pù lgan pr rcavar l rsula nu, ch cnss nll ssrvar ch l sgnal s() qu cnsdra può ssr vs cm la cnvluzn, a mn d un far mlplcav /, ra du mpuls ranglar unar dl p dfn nll Esrcz, val a dr ch s può scrvr: s() s I ( τ)s I ( τ) dτ (36) Cò cnsn d ancpar un smp (smplc) d calcl dlla cnvluzn. Cm s avrà md d vdr pù avan, la cnvluzn è un prazn fndamnal nll amb dlla ra d sgnal, n spc pr quan cncrn la cararzzazn d ssm lnar. L apprcc pù cnvnn all prazn d cnvluzn è pr va grafca. L andamn d s I (τ) è qull gà rpra nlla Fgura 3, a mn d ssur la varabl ndpndn cn la nuva varabl τ (raas d una pura qusn d nazn). Tal andamn è cmunqu rpu n Fgura 7a) pr maggr charzza. La funzn mpuls ranglar è a smmra par, pr cu s( τ) s(τ). Inrducnd una raslazn s ha allra l andamn rpra n Fgura 7b)

13 s ( τ) I - τ (a) s (- τ) I - (b) Fgura 7 τ Nl calcl dll ngral d cnvluzn, ha l sgnfca d paramr. Il rsula dll ngral dv dunqu ssr dscuss al varar d. In ff, fnan ch: < < (37) s I (τ) s I ( τ) nn s svrappngn (pù prpramn, pssam dr ch pr < du sgnal sn rgnal) l ngral d cnvluzn è null. Dunqu: s() Pr valr d al ch pr < (38) (39) s ha nvc la suazn llusraa n Fgura 8, v du sgnal sn sa dsgna sull sss ass pr mgl vdnzar la rgn d svrappszn. 3

14 - - τ Fgura 8 E nfa nlla sla rgn vdnzaa n grg ch ambdu sgnal sn dvrs da zr. Dunqu s dv scrvr: / s() dτ / (4) Ragnand analgamn, pr (4) s ha la suazn llusraa n Fgura 9, pr cu / s() dτ / (4) - - τ Fgura 9 Infn pr > (43) 4

15 du sgnal rnan ad ssr rgnal l rsula dlla cnvluzn è nuvamn null. Cmpaand l rsula, è mmda vrfcar ch ss cncd cn l mpuls ranglar dfn all nz d qus srcz. Dunqu al funzn s n ffvamn cm rsula dlla cnvluzn ra du mpuls ranglar d ampzza unara duraa, dvsa pr. Pr ncs ssrvam ch l rsula dlla cnvluzn ra du funzn csan (cè d rdn n ), all nrn d prfssa nrvall, è una funzn lnar n ; nlr, la duraa dlla cnvluzn ra du mpuls ranglar, cascun d duraa, è dppa, cè par a. Qus prprà pssn ssr gnralzza, ssnd cnsgunza dlla sssa sruura ngral ch dfnsc la cnvluzn. S può dunqu affrmar ch: a) ffuand la cnvluzn ra du sgnal ch prsnan una dpndnza dal mp dl p α β, rspvamn, l rsula prsna una dpndnza dal mp al pù 4 dl p αβ ; b) la cnvluzn ra du sgnal d duraa, rspvamn, ha duraa. Pr vdn mv, c s è qu rfr alla cnvluzn ra du sgnal, val a dr du funzn dl mp, ma è char ch l prprà ca valgn anch v s cnsdr la cnvluzn ra du funzn d una gnrca varabl (ad smp la pulsazn ) a pa d ssur l mp cn la nuva varabl. Trnand ra all Esrcz, applcand la prprà dlla cnvluzn, s può scrvr, dramn: sn sn S( ) SI ( )SI ( ) SI ( ) (44) appun cncdn cn l sprssn (35) rcavaa pù spra dal calcl dr. 4 Cn qus s vul dr ch la smma dgl spnn pù un crrspnd all rdn massm ma, n funzn dlla sruura d sngl sgnal, s può avr lcalmn un rdn mnr. Pr cnvncrsn, basa pnsar alla cnvluzn ra du mpuls ranglar d duraa dvrsa: n qus cas l rsula nn sarbb l mpuls ranglar ma un mpuls rapzdal n cu ra lnar sn nrvalla da un ra csan, d snsn par alla dffrnza ra l du dura. 5

16 Esrcz N. 4 Drmnar la rasfrmaa d Furr dlla funzn sgn() csì dfna sgn() d llusraa n Fgura. > < (45) sgn() -a s G () - a s G (-) - Fgura In fgura, n ralà, accan alla funzn sgn() (lna cnnua) sn anch rpra (n ragg) du funzn spnnzal dcrscn, ul a fn dlla drmnazn dlla rasfrmaa d Furr ncgna. E nfa vdn ch s può scrvr: sgn() lm [ a a s G () a s G ( )] (46) n vrù dlla qual s può affrmar ch la funzn sgn() è l lm d una succssn d funzn al ndr a zr d un paramr (a). Pr la lnarà dll prazn d rasfrmazn rsula allra anch: S( ) F[sgn()] lm a a d a d lm a a a (47) La rasfrmaa d Furr è puramn mmagnara a smmra dspar, csì cm dv ssr n cnsdrazn dl fa ch l sgnal s() è puramn ral, a sua vla, dspar. Gl andamn dl mdul dlla fas sn rpra n Fgura ; la (47) può nfa ssr rscra cm: θ ( ) π /sgn( ) S( ) S( ) s (48) 6

17 S( ) θ s ( ) π/ -π/ Fgura 7

18 Drmnar la rasfrmaa d Furr d: a) un mpuls mamac; b) una csan; c) una funzn csnusdal; d) una funzn gradn unar. Esrcz N. 5 Prlmnarmn rcrdam, pr cmdà, l prncpal prprà dll mpuls mamac ( dla d Drac), gà nrd n un capl prcdn: δ ( ) pr δ() pr (49a) )d δ( s() δ( )d s( ) (49b) (49c) La prprà d campnamn dal dlla dla d Drac, sprssa dalla (49c), può ssr ulzzaa pr l calcl dlla rasfrmaa d Furr dll sss mpuls mamac. Avnds nfa: S δ ( ) F[ δ()] δ() d (5) s n ( ): Sδ ( ) (5) Dunqu, la rasfrmaa d un mpuls mamac è una csan d valr unar. D alr can, l anrasfrmaa dlla csan dv rsur l mpuls mamac. Dv dunqu ssr: δ() π d (5) Qusa fndamnal rlazn può ssr usaa pr calclar la rasfrmaa d Furr d una csan, n parclar d valr unar. S ha nfa: F[] d (53) ch, n vrù dlla prcdn, v s scambn rul d, qus ulm vnga anch camba d sgn, frnsc: 8

19 F[] πδ( ) πδ( ) (54) La rasfrmaa d una csan unara è dunqu un mpuls mamac n d ara π. L cpp sgnal rasfrmaa appna drmna sn rpra grafcamn n Fgura. δ() S ( ) δ s() S( ) πδ( ) Fgura S n cm agl smp n qusn s applch dramn la prprà d dualà dlla rasfrmaa d Furr. Cn l sss prncp, d anz sndnd dramn l rsula, può ssr drmnaa la rasfrmaa d una funzn csnusdal. S ha nfa: F[cs( )] π δ cs( ) ( d d [ ( ) δ( )] ) ( ) d d π δ( ) δ( ) (55) Nl cas d una funzn snusdal s sarbb nu: 9

20 F[sn( )] π sn( ) ( d d [ δ( ) δ( )] ) ( ) d π d δ( ) δ( ) (56) Dunqu, n ambdu cas, la rasfrmaa è csua da du dla d Drac n ± d fas ppruna. Può ssr nrssan ssrvar ch rsula (55) (56) s ngn anch applcand dramn la prprà dlla raslazn n frqunza, dp avr splca l funzn cs( ) sn( ) sulla bas dll frmul d Eulr. Infn la rasfrmaa dlla funzn gradn unar: s G () < (57) può ssr nua cmbnand alcun d rsula prcdn. S può nfa scrvr: sgn() s G () (58) qund: F[s G ()] { F[] F[sgn()] } πδ( ) πδ( ) (59)

21 Esrcz N. 6 Esprmr cmmnar la rasfrmaa d Furr d una gnrca funzn prdca. In ff, nll Esrcz N. 5 sn sa valua l rasfrma dll funzn cs( ) sn( ) ch, vdnmn, csuscn smp, pur parclar, d funzn prdch. Il rsula pr ss drmna vrrà ra gnralzza. Un sgnal prdc può ssr, cm n, rapprsna n cndzn ml gnral mdan la sr spnnzal d Furr: k k s () c k (6) T D alra par, applcand la rasfrmaa d Furr alla (6) s n: S( ) s() d k c k T k k ( k ) d c k d (6) T Qusa sprssn, ulzzand l n rsula rlav alla funzn mpuls mamac, gà rcrda nll Esrcz N. 5, frnsc: k S ( ) π c k δ( k ) (6) T Dunqu, la rasfrmaa d Furr d un sgnal prdc è csua da una squnza d mpuls mamac ps n, ±, ±, ±3,..... D alr can, dalla dfnzn sssa, s ha: T / k c k s() d (63) T T / Pr cnfrn cn la () (ch frnsc l sprssn gnral dlla rasfrmaa d un sgnal s()) è mmda cncludr ch l ngral nlla (63) frnsc la rasfrmaa d Furr dlla rapprsnazn lmnar dl sgnal prdc s() all nrn d un prd, val a dr d: T T s() s () (64) T T <, > calclaa n k. Dunqu: c k S (k ) (65) T Ssund nlla (6) s n cnclud ch:

22 k π S ( ) S (k ) δ( k ) S (k ) δ( k ) (66) T k In dfnva, s può cncludr ch: l spr d un sgnal prdc s() è csu da una succssn d funzn dla d Drac spara d l una dall alra nvluppa dall spr S () dl crrspndn sgnal aprdc s (). Cm smp, n Fgura 3 è rpra l cas d un sgnal nu assumnd cm s () l sgnal mpuls ranglar. s () s I () S () S I () -/ / -4π/ -π/ π/ 4π/ s() S ( ) S I ( ) T -T/ T/ T - - Fgura 3

23 ANCORA SULLA DUALITA TEMPO-FREQUENZA L anals crca (d alcun) dgl srcz appna prps cnsn d mr n vdnza alcun asp d nvl mpranza applcava:. Un sgnal s() la cu vluzn è lmaa nl mp pssd un spr la cu snsn rsula llmaa sull ass dll pulsazn; smp splc n mr sn frn dal sgnal mpuls ranglar (Esrcz N. ) dall mpuls ranglar (Esrcz N. 3).. Un sgnal cararzza da un spr ad snsn lmaa ha un vluzn mpral ch rsula llmaa n ; a m d smp basa pnsar, applcand la prprà d dualà (9) ch, ulzzand l rsula dll Esrcz N., val la sgun cppa rasfrmaa anrasfrmaa: S( ) pr c c pr <, > c c c s() π sn ( ) c c. (67) 3. Dfna la larghzza sgnfcava B dll spr d un sgnal, anch d snsn llmaa n, cm l nrvall d pulsazn n cu l mdul d S() assum valr nn rascurabl, cmunqu maggr d una sgla mnma prfssaa 5, quan maggr rsula al larghzza an pù rapdamn vara l sgnal s(); pr cnvncrcn, basa ssrvar l smp allga all Esrcz N. 6 n cu al rdurs dlla duraa dl sngl mpuls ranglar, qund al dmnur dlla dsanza ra du ranszn succssv nl rn d mpuls, l lb prncpal nll nvlupp dll spr s allarga dunqu aumna l nrvall d frqunz ch dà un cnrbu sgnfcav; ancra pù claan, pralr, sn gl smp lm frn (vd Esrcz N. 5) dalla funzn csan dall mpuls mamac: nl prm cas s ha un sgnal nvaran nl mp cn una larghzza dll spr nulla (ssnd la sua rasfrmaa una dla d Drac); nl scnd cas, dual dl prcdn, s ha un sgnal massmamn varabl cn una larghzza dll spr nfna (ssnd la sua rasfrmaa una csan, pr cu u l frqunz dann l sss cnrbu). 4. Dfna la duraa sgnfcava D d un sgnal cm l nrvall d mp n cu l sgnal assum valr nn rascurabl, cmunqu maggr d una sgla mnma prfssaa, an mnr rsula l valr d D an maggr rsula la larghzza sgnfcava dll spr B, dfna al pun prcdn. S può anz vrfcar ch val la sgun rlazn: B D Q (68) dv Q è una csan l cu valr, ndpndn dal sgnal, dpnd dalla dfnzn adaa pr la duraa sgnfcava / la larghzza spral sgnfcava. In accrd cn la (68), ad una rduzn d D dv dunqu crrspndr ncssaramn un aumn d B. Un smp splc d qus fa s rnvn cn l mpuls ranglar (Esrcz N. ) n cu al dmnur d gl zr dll spr s spsan a frqunz smpr pù al. Dfna allra la larghzza sgnfcava dll spr d qus sgnal cm l snsn dl lb prncpal lmaamn all pulsazn psv (dall rgn dgl ass al prm 5 E vdn ch qulla frna è una dfnzn puramn qualava; la dfnzn d larghzza sgnfcava dll spr può ssr frmalzzaa aravrs l nrduzn d crr quanav, pr smp basa sul cnc d nrga, ch nn pssn prò ancra ssr nrd n qusa fas. Cò cndurrà ad splcar la nzn d banda d un sgnal, d nrm mpranza nll amb dll cmuncazn. 3

24 zr: è qusa una dll pssbl dfnzn ma, cm s vdrà succssvamn, rsula snz alr accabl) s ha B D π. Bnché rcava a parr dall ssrvazn d alcun smp spcfc, l prprà appna nunca sn dl u gnral, prbbr nfa ssr dmsra frmalmn. In parclar, l prprà pssn ssr snzza (, pr mgl dr, dvrsamn frmula) assrnd ch nn è pssbl ch un sgnal sa cnmpranamn lma n duraa n larghzza d spr. D alr can, una vrfca dra ad smp dlla prprà è daa dal fa ch un sgnal a duraa lmaa può smpr ssr vs cm l prd d un sgnal a duraa llmaa, cncdn cn l prcdn all nrn dll nrvall, d una funzn mpuls ranglar d duraa. L andamn dll spr sgu allra dall applcazn dlla prprà dlla cnvluzn, n cu una dll du funzn (l spr dll mpuls ranglar) ha cramn snsn llmaa (vd Esrcz N. ). Pr quan cncrn l pun 3, s può nuncar la sgun rgla ursca, snsn dra d una prprà analga valda, n amb dscr, pr l svlupp n sr d Furr: s l sgnal s() è assluamn ngrabl, cmunqu Furr rasfrmabl n sns sr (qus sgnfca ch nn s rcrr alla rasfrmaa d Furr gnralzzaa) prsna all nrn dl dmn d dfnzn un pù pun d dscnnuà sulla drvaa n-sma (pr n s rn la funzn) mnr l drva d rdn mnr d n sn u cnnu, allra l spr dl sgnal nd a zr cm / n pr valr suffcnmn lva d. Vrfch vdn d qusa prprà s rnvngn, ancra una vla, ngl Esrcz prps pù spra: nll Esrcz N., l mpuls ranglar prsna dscnnuà nlla funzn, nfa l spr dcad cm /; nll Esrcz N. 3, l mpuls ranglar prsna dscnnuà nlla drvaa prma (mnr la funzn è cnnua), nfa l sp dcad cm /. Tal rgla ursca ( cu lm d valdà dvrbbr nfa ssr mgl prcsa, ma qus sula dagl scp dlla prsn raazn) ha qu un sgnfca pramn qualav, ma cnsn d capr fn d ra cm sa spss ul, nll applcazn, sagmar la frma d sgnal rasmss, n md da rdurn l asprà, all scp d cnnr l ccupazn spral 6. Una ulrr manfsazn dll prprà d dualà mp-frqunza spra dscuss è l sgun Trma dl cambamn d scala Cnsdram un sgnal y() s( α). (69) A parr dalla s(), d cu suppnam na la rasfrmaa S(), la (69) ralzza un cambamn dlla scala mpral. A scnda dl valr d α s ha un ff dvrs; n dagl: α > cmprssn dlla scala d mp α < dlaazn dlla scala d mp α < nvrsn dlla scala d mp In alr rmn, s α < l vluzn dl sgnal vn rallnaa, vcvrsa s α > l sgnal vn acclra. Oprazn d qus p vngn ffua frqunmn nll labrazn d sgnal, quand ad smp s rgsra l sgnal, su nasr su dsc, ad una cra vlcà l s rprduc ad una vlcà dvrsa. Calcland la rasfrmaa d y() s rva: 6 Qus è un dgl argmn d maggr nrss nll Cmuncazn Elrch, v la rsrsa spral nn è llmaa d ha un cs. 4

25 y () s( α) Y( ) S. (7) α α S na allra ch una dlaazn dll ass d mp cmpra una cmprssn dll ass dll pulsazn, vcvrsa. Dl rs qus rsula può ssr nrpra faclmn, anch dal pun d vsa qualav: quand l sgnal vn rallna vngn a prdmnar l cmpnn a bassa frqunza, appun rspnsabl dll vluzn lna dl sgnal; n cnsgunza d cò, l spr nd ad addnsars nll nrn dlla frqunza nulla. 5

26 SEGNALI IN BANDA BASE E IN BANDA TRASLATA Bnché dra cnsgunza dll prprà dlla rasfrmaa nucla n prcdnza, val la pna, san la sua mpranza, d nuncar sparaamn l sgun: Trma dlla mdulazn La rasfrmaa d Furr dl sgnal s () s()cs( ) val: S' ( ) [ S( ) S( )]. (7) La dmsrazn d qusa prprà è ml nrssan, vrrà cnda nl succssv Esrcz N. 7. Dalla (7) dducam ch la mlplcazn pr la funzn csnusdal (ma l sss rsula, a mn d un nssnzal, nl prsn cns, sfasamn, s rrbb mlplcand pr una funzn snusdal) ha prd una dppa raslazn dll spr (vrs l frqunz psv vrs qull ngav) n ragn dlla quanà. S dunqu l spr dl sgnal rgnal ra allca ra B B qull dl sgnal dp mlplcazn sarà allca ra B B pr quan cncrn l pulsazn psv ra B B pr quan cncrn l pulsazn ngav. V è p un far d scala nll ampzz par a /, ch rsula prò dl u nnflun (agnd all sss md su u l cmpnn armnch dl sgnal). La suazn è schmazzaa n Fgura 4. Il sgnal rgnal, l cu spr è cncnra smmrcamn arn all rgn, prnd l nm d sgnal n banda bas, mnr s () prnd l nm d sgnal n banda raslaa. A S( ) B B (a) S ( ) A/ B B B B (b) Fgura 4 La maggr par d sgnal ulzza nll cmuncazn lrch nasc cm sgnal n banda bas. Nndmn spss qus sgnal subscn una cnvrsn n frqunza, 6

27 analgamn a quan appna dscr. La cnvrsn n frqunza è una dll prazn fndamnal ch cnsnn d ralzzar l csdd prcss d mdulazn (d qu anch la ragn dl nm arbu al Trma). In parclar, la smplc mlplcazn dl sgnal pr la funzn csnusdal ralzza la mdulazn d ampzza 7. Tram la cnvrsn d frqunza:. S cnsn l ulzz d annn d dmnsn ragnvl pr la rasmssn dl sgnal nll spaz lbr.. S adaa l allcazn spral dl sgnal all cararsch dl mzz rasmssv ulzza. 3. S prm la rasmssn smulana, sull sss mzz rasmssv, d pù sgnal, cascun d qual sarà cnvr ad una pulsazn dvrsa. Ovvamn, n qusa fas, l sudn nn sarà n grad d cmprndr appn l mvazn lnca. Alcun d ss rsulrann pù char nl sgu, mnr pr alr è ncssar l rmand a Crs succssv. Ess sn sa qu nsr slan cm ancpazn pr cnfrmar l mpranza applcava d cnc sps. D alra par, facnd mn lcal, c s accrg ch al mvazn sn faclmn rnvnbl nlla ralà qudana. La mvazn 3, ad smp, rva applcazn nlla cmun rad, n cu l var mn sn nramn cllca a frqunz dvrs: snnzzandc sull mn d nrss nn faccam alr ch slznar l spr dl sgnal da ssa rasmss, ch rsula nfa dsngubl da u gl alr sgnal. Guardand alla Fgura 4(b), la przn d spr pr > prnd l nm d banda laral suprr mnr la przn d spr pr < prnd l nm d banda laral nfrr. S l sgnal s() è ral, qus du sband gdn dlla prprà d smmra (rsp a pr l pulsazn psv a pr qull ngav) a su mp lnca pr sgnal ral. Inlr l spr cmplssv è vvamn smmrc rsp all rgn. La cnvrsn d frqunza può charamn ssr ulzzaa anch a parr da sgnal n banda raslaa. Csì s s cnsdra l sgnal s () l s mlplca d nuv pr cs( ) s n l sgnal s () s()cs ( ) s() s() cs( ) l cu spr, pr l sss sgnal d Fgura 4, è rpra n Fgura 5. A sgu dlla raslazn vrs dsra vrs snsra s hann ra du rplch dll spr n banda bas cnra su unamn all sss spr n banda bas. Nn a cas, la scnda mlplcazn pr cs( ) è prpr la cnca ulzzaa pr rnr l sgnal n banda bas a parr da qull mdula. S ( ) B B A/ A/4 B B B B Fgura 5 7 Snza vlr car cnch d mdulazn d pù rcn nrduzn, ra l mdulazn classch, lr alla mdulazn d ampzza vann rcrda almn la mdulazn d frqunza qulla d fas. In qusa cas l sgnal s() nn vn mlplca pr la funzn csnusdal ma ulzza pr mdfcar l argmn dlla funzn csnusdal. Occrr anch aggungr, ch qulla smplfcaa nlla (7) rapprsnaa n Fgura 4 è una parclar mdulazn d ampzza, csdda a banda laral dppa pran spprssa. Ovvamn la raazn daglaa dll mdulazn sarà gg d Crs succssv. 7

28 Esrcz N. 7 Drmnar la rasfrmaa d Furr dlla funzn s () s()cs( ) (7) suppnnd na la rasfrmaa S() d s(). L srcz può ssr rsl n var md. D sgu n vngn prps du. Sluzn Ulzzand la frmula d Eulr, la (7) può ssr rscra cm: s'() s(). (73) D qu, applcand l prprà d lnarà d raslazn n frqunza s n: S( ) S( ) S'( ) (74) cncdn cn la (7). Sluzn Ps s () s() s () cs( ), s può applcar la prprà dl prd, n vrù dlla qual: S'( ) S ( ϑ)s π ( ϑ) dϑ. (75) Ssund l rasfrma d s () d s () s n: S'( ) [ S( ϑ) δ( ϑ ) δ( ϑ )] dϑ. (76) Enr parns quadr cmpan du dla d Drac, rspvamn cnra n ϑ n ϑ. Rcrdand la prprà d campnamn dlla dla d Drac, sprssa dalla (49c) qu applcaa nl dmn dlla pulsazn anzché nl dmn dl mp, s cnclud ch l rsula dll ngral sarà la funzn S( ϑ ) calclaa n crrspndnza d al du argmn. Dunqu: S' ( ) [ S( ) S( )] cncdn cn la (74). Il rsula sprss dalla (76) è da rcrdar. In ss, cm llusra n Fgura 6, s è cnsdraa la cnvluzn ra una funzn S() du dla d Drac n (l dla d Drac sn sa p rasla nr ngral n accrd cn la dfnzn d cnvluzn). Cm 8

29 rsula, s è nua la funzn S() cnraa v ran allca l dla d Drac. Qusa cnclusn è gnral, vvamn val qualunqu sa la varabl ndpndn cnsdraa. A S( ) B B δ( ) δ( ) S ( ) ½ S( ) [ δ( ) δ( )] A/ B B B B Fgura 6 9

30 Vglam chudr qusa Szn rcapland, pr cmdà, alcun dll rasfrma calcla n prcdnza, nsm ad alr d nrss prac. In Tablla : Ovunqu s assum a >. La funzn s G () rapprsna l gradn unar gà nrd nll Esrcz N.. Nll è saa lggrmn mdfcaa la nazn, pr qusn d pprunà. Dl rs l sudn dv abuars all da ch la nazn può ssr dffrn, da cns a cns, pur rmannd l sgnfca l sss; d cnsgunza nn dv abuars, s nn n rar cas, all da d asscar smpr l sss smbl ad una daa grandzza; vcvrsa, dvrà, d vla n vla, vrfcarn l sgnfca, mnr l smbl usa è puramn cnvnznal. La funzn sn(x)/x è saa sncamn ndcaa ( cm al s rnvn nlla maggr par d s, anch d Anals Mamaca) cm snc(x). Tra l alr rasfrma, parclarmn nrssan è l rsula 8. n vrù dl qual la rasfrmaa d Furr d un sgnal gaussan è ancra una funzn gaussana. 3

31 s() S(). a sg () a. a sg () a 3., T / T p T () T sn c > T / 4. T T () T T sn c > T 5. a a 6. a sn( ) s () 7. a cs( ) s () 8. a G G a ( a ) a (a ) / π / 4a a 9. T π sn c pt ( ) T. T sn π ( ) c T T. π a a a. δ () 3. πδ ( ) 4. s G () πδ( ) 5. πδ ( ) 6. cs( ) π δ ) δ( 7. sn( ) 8. > sgn () < 9. cs( )s (). sn( )s () [ )] G G Tablla π ( [ δ( ) δ( )] π [ δ( ) δ( )] π [ δ( ) δ( )] 3

Corso di ELETTRONICA INDUSTRIALE

Corso di ELETTRONICA INDUSTRIALE Crs d LTTRONCA NDUSTRAL CONVRTTOR CA/CC A TRSTOR Cnrr alrnaa / cnnua Pr la cnrsn dalla crrn alrnaa mnfas rfas alla crrn cnnua s usan spss schm a pn d Graz S usan dd d pnza pr ralzzar cnrr nn cnrlla rsr

Dettagli

Calcolo della funzione d uscita per un generico segnale d'ingresso

Calcolo della funzione d uscita per un generico segnale d'ingresso Drar nrn Il crcu drar nrn è un dsps ch dà n usca un sgnal prprznal alla draa dl sgnal d ngrss; ssa la rma d nda d'usca è la draa dlla rma d nda d ngrss. Un crcu drar è qull rpra n gura. alcl dlla unzn

Dettagli

Esercizi & Domande per il Compito di Elettrotecnica del 15 giugno 2004

Esercizi & Domande per il Compito di Elettrotecnica del 15 giugno 2004 Esrcz & Dmand pr l mp d Elrcnca dl 5 un Esrcz cs() Ω Ω F H () Drmnar la crrn () a rm -/ l crcu a mn dl nrar pla può ssr rasfrma cn rn: -/ (),9 cs 5 5 5 9,9,9 Esrcz Un mr asncrn mnfas funznan a rm prmann

Dettagli

DIODO E RADDRIZZATORI DI PRECISIONE

DIODO E RADDRIZZATORI DI PRECISIONE OO E AZZATO PECSONE raddrzzar ( refcar) sn crcu mpega per la rasfrmazne d segnal bdreznal n segnal undreznal. Usand, però, dd per raddrzzare segnal, s avrà l svanagg d nn per raddrzzare segnal la cu ampezza

Dettagli

A.A. 2016/17 Graduatoria corso di laurea magistrale a ciclo unico in Giurisprudenza

A.A. 2016/17 Graduatoria corso di laurea magistrale a ciclo unico in Giurisprudenza 1 12/03/1997 I.M. 33,03 Idoneo ammesso/a 2 11/06/1997 B.F. 33,01 Idoneo ammesso/a 3 02/02/1998 T.A. 32,75 Idoneo ammesso/a 4 09/04/1997 B.M. 32,75 Idoneo ammesso/a 5 05/03/1998 M.S. 32,74 Idoneo ammesso/a

Dettagli

Istruzioni per l uso. www.qlocktwo.com

Istruzioni per l uso. www.qlocktwo.com Isruzn pr l us www.qlckw.cm IT Gdv l mp Isruzn pr l us Prma dl prm ulzz dl QLOCKTWO TOUCH lggr anamn l prsn sruzn pr l us prsar anzn all ndcazn d scurzza rpra n fnd all sruzn. Il prsn dcumn è rprbl anch

Dettagli

OSSERVATORIO SULL EFFICIENZA ENERGETICA: LE FAMIGLIE E LO SMALL BUSINESS ITALIANI

OSSERVATORIO SULL EFFICIENZA ENERGETICA: LE FAMIGLIE E LO SMALL BUSINESS ITALIANI OSSERVATORIO SULL EFFICIENZA ENERGETICA: LE FAMIGLIE E LO SMALL BUSINESS ITALIANI Luca Dal Fabbr Prsdn Dmcnca SpA Quara Cnfrnza naznal pr l rnnvabl rmch Mlan, Lundì 13 Magg 2013 CHI SIAMO LA RETE DOMOTECNICA

Dettagli

RETROAZIONE A V. = segnale d ingresso del blocco dell amplificatore retroazionato. = segnale d uscita A = amplificatore β = rete di retroazione

RETROAZIONE A V. = segnale d ingresso del blocco dell amplificatore retroazionato. = segnale d uscita A = amplificatore β = rete di retroazione ETOZOE Un amplcat è sggtt a azn quand una pat dl sgnal d uscta vn ptat n ngss smmat algbcamnt al sgnal d ngss. n un amplcat taznat è psnt una t β (bta) d tazn ch pta n ngss una pat dl sgnal d uscta. l

Dettagli

RICHIESTA s DI RINUNCIA ALLA CONVENZIONE SANITARIA DIPENDENTI ENEA

RICHIESTA s DI RINUNCIA ALLA CONVENZIONE SANITARIA DIPENDENTI ENEA Cassa d Asssnza Scuzza Salu MODULO DI RINUNCIA Il psn mdul dv ss cmpla n u l su pa su n l 20/11/2004 RICHIESTA s DI RINUNCIA ALLA CONVENZIONE SANITARIA DIPENDENTI ENEA E FAMILIARI FISCALMENTE A CARICO

Dettagli

Sistemi trifase. www.die.ing.unibo.it/pers/mastri/didattica.htm (versione del 30-10-2012) Sistemi trifase

Sistemi trifase. www.die.ing.unibo.it/pers/mastri/didattica.htm (versione del 30-10-2012) Sistemi trifase Ssm rfas www.d.ng.unbo./prs/masr/ddaca.hm vrson dl 0-0-0 Ssm rfas l rasporo la dsrbuzon d nrga lrca avvngono n prvalnza pr mzzo d ln rfas Un ssma rfas è almnao mdan gnraor a r rmnal rapprsnabl mdan rn

Dettagli

17. Le soluzioni dell equazione di Schrödinger approfondimento

17. Le soluzioni dell equazione di Schrödinger approfondimento 7. soluzon dll quazon d Scrödngr approfondmno Gl sa ms Il gao d Scrödngr è l pù famoso sao mso dlla MQ. E una parclla un po spcal, prcé è un oggo macroscopco d cu s dscu l comporamno quansco. E anc una

Dettagli

PROPRIETA DI CORRELAZIONE

PROPRIETA DI CORRELAZIONE PROPRIEA DI CORRELAZIONE Da un sgnal s() ral cmplss, si dfinisc nrgia al E dl sgnal la sgun grandzza ral (s sis): / / () / / E lim s() s () lim s() 0 L nrgia al ha significa fisic quand s() è ral: ssa,

Dettagli

DERIVATORE INVERTENTE E DERIVATORE INVERTENTE REALE

DERIVATORE INVERTENTE E DERIVATORE INVERTENTE REALE DEIAOE INEENE E DEIAOE INEENE EALE E un crcu ch frnsc n usca un sgnal prprznal alla draa dl sgnal d ngrss. Pr nr la funzn d usca s sfrua l qupnzalà dgl ngrss ch gl ngrss nn assrbn crrn. Pr l qupnzalà dgl

Dettagli

Il prisma Interferenza costruttiva solo quando l angolo di incidenza è tale che ', cioè. Spettroscopia e Interferenza. Risoluzione del Prisma

Il prisma Interferenza costruttiva solo quando l angolo di incidenza è tale che ', cioè. Spettroscopia e Interferenza. Risoluzione del Prisma Spscpa nfnza P sua un sp s ulzza quas sp l fnn ll nfnza. Nl sgu sò c a scna l nu fasc luns ch s fann nf l nfazn spal vna pù n vn a è cunqu sp cnnua nlla fgua nfnza pa lla luc. bba vs ch nl cas l psa c

Dettagli

Politecnico di Milano Laboratorio Elettrotecnica e Elettronica Applicata

Politecnico di Milano Laboratorio Elettrotecnica e Elettronica Applicata Pln d Mlan Labrar lrna lrna Applaa srazn n 3 Br rham r a fndamn dll srazn sprmnal. S nsdr la r lnar d fgura nlla qual l gnrar ndpndn saznar d nsn può nr llga snnss dalla sruura na m r mdan l as S nzalmn

Dettagli

Sistemi trifase. Parte 2. www.die.ing.unibo.it/pers/mastri/didattica.htm (versione del 16-12-2013) Potenza assorbita da un carico trifase (1)

Sistemi trifase. Parte 2. www.die.ing.unibo.it/pers/mastri/didattica.htm (versione del 16-12-2013) Potenza assorbita da un carico trifase (1) Ssm rfas ar www.d.ng.unbo./prs/masr/ddaca.hm rson dl 6--0 onza assorba da un carco rfas Un gnrco carco rfas può ssr consdrao un doppo bpolo du por Sclo un rmnal d rfrmno, s può sprmr la ponza sanana assorba

Dettagli

SOLUZIONI. risparmio totale = D altra parte la traccia di dice anche che: e 64 L = produzione. Pertanto si ha: Quindi si ha un risparmio del 9,902%.

SOLUZIONI. risparmio totale = D altra parte la traccia di dice anche che: e 64 L = produzione. Pertanto si ha: Quindi si ha un risparmio del 9,902%. SOLUZIONI. Il costo d un farmaco da banco pr un dtrmnato prncpo attvo è così suddvso: l 7,% pr la confzon, l 7,% pr la produzon d l rstant % pr l IVA. Dlla quota rlatva alla produzon, l 3% è dovuto all

Dettagli

CITTA' DI ALGHERO PROVINCIA DI SASSARI - SETTORE V - QUALITA' DELLA VITA II AMBITO POLITICHE DI AFFIANCAMENTO E DI SOSTEGNO ALLE FAMIGLIE

CITTA' DI ALGHERO PROVINCIA DI SASSARI - SETTORE V - QUALITA' DELLA VITA II AMBITO POLITICHE DI AFFIANCAMENTO E DI SOSTEGNO ALLE FAMIGLIE 1 A.N. 01/01/1958 11 2 A.F. 07/05/1966 13 3 A.C. 07/10/1941 17 4 A.S. 05/12/1987 11 5 A.A. 14/03/1978 11 6 A.T. 22/12/1959 11 7 A.D. 18/09/1983 10 8 A.C. 17/06/1941 17 9 A.M. 11/05/1975 11 10 B.A. 15/08/1972

Dettagli

Metalli alcalini: spettri ottici

Metalli alcalini: spettri ottici Mall alaln: sp Rmzn dlla dgnazn. Asp quanav Rgl d slzn. Gusfazn. Pssam ndu un num quan pnpal ffa nl md sgun: E n, l R al R n al ff [ n n,l ] dv R al dpnd dal mall nsda n ff n- n,l è un num quan nn n n,l

Dettagli

I RIFIUTI DI NOVARA. Altieri ASSA S.p.a. 28/02/2013

I RIFIUTI DI NOVARA. Altieri ASSA S.p.a. 28/02/2013 2013 I RIFIUTI DI NOVARA Alr ASSA S.p.. 28/02/2013 2 Rfu L Cmmss Eurp c l Drv 2008/98/CE dc l v d rur r l 2020 ll s d rfu ssd u rul crl ll prvz quv qulv d rfu. L Il h rcp l v c l DLs 205 dl 3 dcmr 2010

Dettagli

( ) mentre: Se si fa l ipotesi SVEA cioè di inviluppo del campo lentamente variabile lungo z:

( ) mentre: Se si fa l ipotesi SVEA cioè di inviluppo del campo lentamente variabile lungo z: I B PROPGTION THOD (BP) ssga il cap i pr sudiar l vlui è cssari calclar il valr i quidi:. Si suppga ch il cap sia craic uidirial si prpaghi lla diri psiiva dll ass. Si par dall quai scalar dll d di Hlhl

Dettagli

Esercizi di simulazione di memorie cache

Esercizi di simulazione di memorie cache Esrz smuzn mmr 1) Mmr ss r S nsr un ssm mmr (mmr + ) rrzz mnsn sgun: - mmr r 4 K by, nrzz sng by - 1 K by, nrzz sng by - gn b nn 256 by Cnsrn squnz rs mmr rpr qu s, s mpr b usr mprmn un nrzzmn r n rsp

Dettagli

ID_PRATIC C A OGN N OM OME

ID_PRATIC C A OGN N OM OME 1 1188866 MV 2171 86,20 1 2 1190598 AV 2171 82,10 1 3 1188568 BC 2171 79,80 1 4 1191133 NP 2171 79,40 1 5 1192227 PR 2171 78,70 1 6 1188924 SA 2171 77,90 1 7 1175747 MG 2171 77,60 1 8 1191497 ZF 2171 76,80

Dettagli

Risultati simulazione test di accesso per l ammissione al corso di Laurea in Professioni Sanitarie

Risultati simulazione test di accesso per l ammissione al corso di Laurea in Professioni Sanitarie 81032GV 42,00 80207OG 39,75 82663RA 39,25 81026IF 38,75 80173GN 38,50 82400LS 38,50 83014FG 38,50 82402TR 38,25 81024CF 37,75 80329DG 37,50 82335GA 37,50 83099LG 37,50 82462GM 37,50 80360BS 37,25 82626DP

Dettagli

ALLE ORE I CANDIDATI DOVRANNO PRESENTARSI NELL'AULA INDICATA MUNITI DI DOCUMENTO DI IDENTITA'

ALLE ORE I CANDIDATI DOVRANNO PRESENTARSI NELL'AULA INDICATA MUNITI DI DOCUMENTO DI IDENTITA' TEST DI INGRESSO 10 APRILE 2015 DISLOCAZIONE AULE (Test valido per: Giurisprudenza; Interfacce e Tecnologie della Comunicazione; Scienze e Tecniche di Psicologia Cognitiva; Servizio Sociale; Sociologia;

Dettagli

1. Variabili casuali continue e trasformazioni di variabili casuali...3. 2. La variabile casuale normale... 14

1. Variabili casuali continue e trasformazioni di variabili casuali...3. 2. La variabile casuale normale... 14 ESERCIZI DI CALCOLO DELLE PROBABILITÀ PARTE II Rccardo Borgon Elna Colcno Pro Quao Sara Sala INDICE. Varabl casual connu rasformazon d varabl casual....3. La varabl casual normal... 4 3. Funzon gnrarc

Dettagli

Ogni amante è guerrier Libro ottavo de madrigali

Ogni amante è guerrier Libro ottavo de madrigali 4 Ottvi Rinuccini (1562 1621) Tnr I c ' Tnr II c g' 10 16 3 O- 3 B. c. 3 O- 3 3 3 t, t nch' 3 3 22 3 d, f n g. g s pr v, sl Ogni t r Libr ttv d mdg r; Qul fi f O nl t, pr v c tà, n cl t, t r ch'l dur g

Dettagli

Elenco candidati preselezione - Comune di Padova-4

Elenco candidati preselezione - Comune di Padova-4 CONCORSO PUBBLICO, PER ESAMI, A TEMPO INDETERMINATO PER N. 28 POSTI DI EDUCATORE ASILO NIDO DI CUI N. 4 PART-TIME, CATEGORIA C ELENCO CANDIDATI CHE DEVONO SOSTENERE LA PRESELEZIONE IL GIORNO 1 AGOSTO 2019

Dettagli

apertura autunno 2012

apertura autunno 2012 CSTRUZI STI IMPITI SPRTIVI pwrd by prur uunn 22 CMP BBMTI DLL IU 22 r r LU MR DI T MR DI I CLDI V -22 7 V DI SB RDI 7-22 DM T 7-22 I C 22 L 22 d fn r r chu ndc d 3 m -2 nu 3 pr m c nd r c LU r MR M TT

Dettagli

Sistema Utenti Motori Agricoli

Sistema Utenti Motori Agricoli Ssm U Mr Agrl Ssm U Mr Agrl ISTRUTTORIA Ssm UMARP L r ssm U.M.A. R.P. è r sull srur dll pr UMA. L prh mpl rvrs l ssm U.M.A. WEB vg v lmm ll Uff UMA d mp h è bl d srurl. L fs dll srur s: R dll prh v prll;

Dettagli

a) Resistenza bleeder Rb (per garantire il funzionamento continuo)

a) Resistenza bleeder Rb (per garantire il funzionamento continuo) Prgtt d cnvrttr push-pull pcfch: 36-7 V (applc. Tlcm) V, 0 A (uscta slata) Prcsn: statca %, dnamca 5% rchd d garantr l funznamnt cntnu clt prgttual: frqunza d cmmutazn fs50 khz wtch: Msft Frqunza d uscta

Dettagli

L inizio: il problema del colore. *1660 Newton studia la rifrazione e scopre gli spettri. sviluppo storico della spettroscopia

L inizio: il problema del colore. *1660 Newton studia la rifrazione e scopre gli spettri. sviluppo storico della spettroscopia svlupp s dll spsp L nz: l plm dl l Il l è nnu nll lu n p? *66 Nwn sud l fzn sp l sp f l l è nnu nll lu uv d dv pvn l l dll fmm? *75 Mlvll sp l sp h dsv l ll dll fmm sd f l l è nnu nh n p? *8 Hshl sp l

Dettagli

Esercizi di simulazione di memorie cache

Esercizi di simulazione di memorie cache Esrz smuzn mmr 1) Mmr ss r S nsr un ssm mmr (mmr + ) rrzz mnsn sgun: - mmr r 4 K by, nrzz sng by - 1 K by, nrzz sng by - gn b nn 256 by Cnsrn squnz rs mmr rpr qu s, s mpr b usr mprmn un nrzzmn r n rsp

Dettagli

OPERAZIONE MANI PULITE

OPERAZIONE MANI PULITE Tl: OPERAZIONE MANI PULITE Aur: Lur Css Prcrs ddc ssc: 1. L u pug d rr AVVERTENZA: L dmd ch sgu s spr l prcrs prcrs dc h cm b qull d rfcr l pdrz d lcu cmpz (l cpcà cè d pplcr cscz ccul prcdurl ch cs drs

Dettagli

Esiti della prova di verifica della preparazione iniziale A.A. 2018/2019 Corsi di Studi in Amministrazione e Organizzazione - Scienze Politiche

Esiti della prova di verifica della preparazione iniziale A.A. 2018/2019 Corsi di Studi in Amministrazione e Organizzazione - Scienze Politiche Università degli Studi di Cagliari Facoltà di Scienze Economiche, Giuridiche e Politiche Dipartimento di Scienze Sociali e delle Istituzioni Esiti della prova di verifica della preparazione iniziale A.A.

Dettagli

graduatoria FASCIA 1 estrazione al 28/06/2018

graduatoria FASCIA 1 estrazione al 28/06/2018 graduatoria FASCIA 1 estrazione al 28/06/2018 Nome POSIZIONE ESITO STRUTTURA BC 1 AMMESSO STACCIABURATTA (nido 7.30/16.30) BC 2 AMMESSO STACCIABURATTA (nido 7.30-13.30) AC 3 AMMESSO LA GIRANDOLA (7.30-16.30)

Dettagli

S O L U Z I O N I + 100

S O L U Z I O N I + 100 S O L U Z I O N I Nl 00 un farmaco vnva vnduto a 70 a) Nll pots ch ogn anno l przzo aumnt dl 3% rsptto all anno prcdnt quanto vrrbb a costar lo stsso farmaco nl 0? b) Supponamo ch l przzo dl farmaco nl

Dettagli

ESERCIZI - PRIMA PARTE

ESERCIZI - PRIMA PARTE ESERCIZI - PRIM PRTE Gl src d cu s dca umr paa s tratt dal tst SSalsa Squllat Esrc d Matmatca vl d Zachll Prlmar prcp d du 6 a p 7 a p 6 7 8 9 a p 9 7 8 9 a p 8 a p a p Rslvr l sut dsqua: 6 6 Cct bmal

Dettagli

Il circuito RLC serie

Il circuito RLC serie l circui sri S si aggiung un indur al circui si in un circui sri. Sia l induanza cfficin di auinduzin dll indur Prviam a rislvr il circui ci a rvar la crrn ch l aravrsa quand è ccia da una srgn sinusidal.

Dettagli

Corso di Laurea in Fisica e Astrofisica Corso di Laboratorio di Elettromagnetismo Esonero del 13/06/2012

Corso di Laurea in Fisica e Astrofisica Corso di Laboratorio di Elettromagnetismo Esonero del 13/06/2012 rs di ur in Fisic Asrisic rs di rri di Elrmgnism Esnr dl 3/06/0 Si cnsidri il circui di igur, rm d un indur rl cn mh rsisnz inrn 0Ω, d un cpcià nf.. lclr l risps in rqunz T u / in, snz cnsidrr il cllgmn

Dettagli

Indirizzi: Amministrazione & Controllo e Marketing & Organizzazione (sia in presenza sia on-line)

Indirizzi: Amministrazione & Controllo e Marketing & Organizzazione (sia in presenza sia on-line) Università degli Studi di Cagliari Facoltà di Scienze Economiche, Giuridiche e Politiche Dipartimento di Scienze Economiche e Aziendali Esiti della prova di verifica della preparazione iniziale A.A. 2018/2019

Dettagli

Esercitazione n 4. Meccanismi combinati Resistenze termiche e Trasmittanze termiche

Esercitazione n 4. Meccanismi combinati Resistenze termiche e Trasmittanze termiche Ercazon n 4 Mccanm combna nz rmch Tramanz rmch ) Valuar l ramanz rmch dll gun polog d fnr: a) fnra a vro ngolo ( por vro L [mm]; [W/(m)]); b) fnra con dopp vr ( por vro L [mm], ε ε 0.9, nrcapdn ara L n

Dettagli

A.A. 2016/17 Graduatoria corso di laurea in Scienze e tecniche di psicologia cognitiva

A.A. 2016/17 Graduatoria corso di laurea in Scienze e tecniche di psicologia cognitiva 1 29/04/1997 V.G. 53,70 Idoneo ammesso/a * 2 27/12/1997 B.A. 53,69 Idoneo ammesso/a * 3 18/07/1997 P.S. 51,70 Idoneo ammesso/a * 4 12/05/1989 C.F. 51,69 Idoneo ammesso/a * 5 27/01/1997 P.S. 51,36 Idoneo

Dettagli

Pre sen ta zio ne. pri me espe rien ze, af fron ta te con in cer tez za e tal vol ta con scar sa

Pre sen ta zio ne. pri me espe rien ze, af fron ta te con in cer tez za e tal vol ta con scar sa 2 P sn L m f qu n s p dl g qul, sp g v d c t cs dur t l dll sn d, g pr qu s lup p l s s fn qu s mz z, l p s u z z, pr r sr l t d f l m r n In l, l s m p, p sn, d l qu p s t s,. p m sp n z, f fn cr z l

Dettagli

03. Le oscillazioni meccaniche. 03 a. I sistemi dinamici lineari

03. Le oscillazioni meccaniche. 03 a. I sistemi dinamici lineari 03. && a( ) & b( ) 03. Cnnu 3.a I ss dnac lnar: l scllar arnc, l quazn drnzal lnar gn, l spaz vral dll sluzn, l rals d Cauchy. sld#3 Prr-Sn Laplac ranca 749 87 Ryōg Kub Gappn, 90 995 Laplac u un dgl scnza

Dettagli

Calcolo delle Probabilità: esercitazione 10

Calcolo delle Probabilità: esercitazione 10 Calcolo dll Probablà: srcazon 0 Argono: Dsrbuzon noral (pag. 47 sgun dl lbro d so). Valor aso, varanza (pag. sgun). Dsrbuzon bvara dscr (pag. 44 sgun) covaranza (pag 45 sgun). NB: asscurars d conoscr l

Dettagli

sviluppo storico della spettroscopia: le leggi di Kirchoff

sviluppo storico della spettroscopia: le leggi di Kirchoff svlupp s dlla spspa: l lgg d Kff *859 L lgg d Kff la lungzza d nda a u una ssanza m dpnd unamn dalla ssanza una ssanza assb all sss lungzz d nda a u m una ssanza aspan nn m nl vsbl Inl Kff spga: - l g

Dettagli

L soluzon Data la funzon ln( ) f ( ) 3 a trova l domno d f b scrv, splctamnt pr stso, qual sono gl ntrvall n cu f() rsulta postva qull n cu rsulta ngatva c dtrmna l vntual ntrszon con gl ass d studa l

Dettagli

Risultati simulazione test di accesso per l ammissione al corso di Laurea in Economia

Risultati simulazione test di accesso per l ammissione al corso di Laurea in Economia per Area del Sapere 82720AE 52,00 83738DS 50,00 80966MM 49,00 83737PA 47,75 82866GG 47,50 80724CG 46,75 82972PG 46,75 82612SS 45,00 83377SS 45,00 82722GG 44,75 83739GV 44,75 82318LG 44,25 83361LD 44,25

Dettagli

GLI I M PIANTI SONO LA SOLUZIONE!

GLI I M PIANTI SONO LA SOLUZIONE! QUALI SONO I VANTAGGI DI UN IMPIANTO DENTALE? TESTIMONIANZE Mglra dl cfrt dlla qutà d vta Dnqu Mastcazn ffic, 4 8 n UNO O PIU DENTI MANCANTI? prvav dlrs dd a dvat a fr r l lt l ld «Il st acvl cn l ca udn.

Dettagli

Celebrity Nails. Celebrity Nails. Facili da usare...veloci da applicare...risultati naturali... Solo due e...fa tutto!!!

Celebrity Nails. Celebrity Nails. Facili da usare...veloci da applicare...risultati naturali... Solo due e...fa tutto!!! Gammacsmiciia srl Gammacsmiciia srl Labrari i Pruzin na Labrari i Pruzin na Prsna Nvia Prsna Nvia Clbriy Nails Clbriy Nails Mnpri Gl furni Mnpri Gl furni Disribui a: Facili a usarvlci a applicarrisulai

Dettagli

Test ammissione CdL in Economia aziendale ed Economia e commercio GRADUATORIA GENERALE

Test ammissione CdL in Economia aziendale ed Economia e commercio GRADUATORIA GENERALE GRADUATORIA INIZIALI COG E 741 BM 24/10/1997 1 83,125 29,00 37,50 737 RG 14/11/1997 2 81,250 24,00 41,00 471 AN 14/01/1998 3 80,625 25,00 39,50 893 GF 27/09/1997 4 80,000 23,50 40,50 579 DL 22/03/1997

Dettagli

al sistema GHS fabbricanti e agli impo

al sistema GHS fabbricanti e agli impo hm d p h E m f n n md l ssm GHS nuv z l v n p Infmzn m m dsn h d p p l zzn d p. fbbn gl mp GHS l nuv ssm glblmn unfm d zn d pl GHS è l nm d Glblly Hmnzd Sysm f Cssfn nd Lbllng f Chmls, l nuv ssm d ssfzn

Dettagli

Soluzioni. 1. Data la funzione. a) trova il dominio di f

Soluzioni. 1. Data la funzione. a) trova il dominio di f Soluzon Data la funzon a) trova l domno d f f ( ) + b) ndca qual sono gl ntrvall n cu f() rsulta postva qull n cu rsulta ngatva c) dtrmna l vntual ntrszon con gl ass d) studa l comportamnto dlla funzon

Dettagli

Principi ed applicazioni del metodo degli elementi finiti. Formulazione base con approccio agli spostamenti

Principi ed applicazioni del metodo degli elementi finiti. Formulazione base con approccio agli spostamenti Prncp d applcazon dl mtodo dgl lmnt fnt Formulazon bas con approcco agl spostamnt PRINCIPIO DEI LAVORI VIRTALI Data una crta statca: sforz σ j, forz d volum F forz d suprfc f j ; s dmostra ch mporr la

Dettagli

Combattimento di Tancredi et Clorinda

Combattimento di Tancredi et Clorinda Trqut Tss (1544 1595) Clrd ' f '' Tncr d f ' Tst c g' B. c. TAn- LA- vl l' r pr Cmbtmnt Tncr t Clrd Libr ttv d dgli Tncr Cu Mnvr (1567 1643) Cl rd un h m s LA- 7 16 24 vr l pr. v d'n trr sp 3 2. 3 2 S

Dettagli

Interferenza e diffrazione con gli esponenziali complessi. Nota

Interferenza e diffrazione con gli esponenziali complessi. Nota Intrfrnza dffrazon con gl sponnzal complss ota on s fanno commnt sul sgnfcato d rsultat ottnut, n su qullo dll pots d volta n volta assunt: lo scopo solo qullo d mostrar com funzon n pratca l formalsmo

Dettagli

Il ruolo delle aspettative in economia

Il ruolo delle aspettative in economia Capiolo XV. Il ruolo dll aspaiv in conomia . Tassi di inrss nominali rali Il asso di inrss in rmini di mona è chiamao asso di inrss nominal. Il asso di inrss sprsso in rmini di bni è chiamao asso di inrss

Dettagli

LE SOLUZIONI. [Per definizione la concentrazione di una soluzione è il rapporto

LE SOLUZIONI. [Per definizione la concentrazione di una soluzione è il rapporto LE SOLUZIONI. Una soluzon (d un crto soluto n un crto solvnt dl pso d kg è concntrata al 0%. Calcolar la quanttà d solvnt (n kg ch s dv aggungr alla soluzon pr ottnr una nuova soluzon, concntrata al 0%.

Dettagli

BEATI GLI OPERATORI DI PACE

BEATI GLI OPERATORI DI PACE BEATI GLI OPERATORI DI PACE Prgham Auam, Sgnr! Auam, Sgnr, ad ssr un prar d pac prché slan allra Auam parcch, Sgnr, prché nn è facl dal mmn ch c'è un p' d Can dnr d m spss prnd fuc cm un fammfr. Auam a

Dettagli

ESERCIZI SULLA DEMODULAZIONE INCOERENTE

ESERCIZI SULLA DEMODULAZIONE INCOERENTE Esrcitazioni dl corso di trasmissioni numrich - Lzion 4 6 Fbbraio 8 ESERCIZI SULLA DEMODULAZIONE INCOERENE I du sgnali passa basso di figura sono utilizzati pr la trasmission di simboli binari quiprobabili

Dettagli

Simulazione del processo di essiccazione di cereali. in letto fisso. condizionamento industriale. Natalino Mandas, Francesco Cambuli

Simulazione del processo di essiccazione di cereali. in letto fisso. condizionamento industriale. Natalino Mandas, Francesco Cambuli 52_TER_dc_mandas 29-11-2007 20:11 Pagna 52 condzonamno ndusral d glucd (dra d carbono), l frmnazon nrcllular, gl svlupp d bar d muff, favor dal rscaldamno naural. Nl corso dgl ulm dcnn, l procsso d ssccazon

Dettagli

Campionamento. = n. cos

Campionamento. = n. cos L fgaa sua W ua fuz cua, a capaa su u s d pu a psz dll spcch bl, spaa da Qud s pu calcla sl ua asfaa d Fu dsca. ss u s d fquz all qual la asfaa dsca d Fu dll fgaa capa saa ugual alla asfaa d Fu dll fgaa,

Dettagli

Serie di Fourier a tempo continuo. La rappresentazione dei segnali nel dominio della frequenza. Jean Baptiste Joseph Fourier (1768 1830 )

Serie di Fourier a tempo continuo. La rappresentazione dei segnali nel dominio della frequenza. Jean Baptiste Joseph Fourier (1768 1830 ) Sri di Fourir a mpo coninuo La rapprsnazion di sgnali nl dominio dlla frqunza Jan Bapis Josph Fourir (768 83 ) Fourir sviluppò la oria mamaica dl calor uilizzando funzioni rigonomrich (sni cosni), ch noi

Dettagli

Esame di Matematica e Abilità Informatiche - Settembre Le soluzioni

Esame di Matematica e Abilità Informatiche - Settembre Le soluzioni Esam d Matmatca Abltà Informatch - Sttmbr 03 L soluzon. Data la funzon f( ) a. trova l domno d f b. scrv, splctamnt pr stso, qual sono gl ntrvall n cu f() rsulta postva qull n cu rsulta ngatva c. dtrmna

Dettagli

l f o e l M e s s i c o, m e n t r e a n o r d c o n f i La Florida è uno Stato federato

l f o e l M e s s i c o, m e n t r e a n o r d c o n f i La Florida è uno Stato federato FLORIDA TERRITORIO, CLIMA d E AMBIENTI l f l M s s i c, m n t r a n r d c n f i La Flrida è un Stat fdrat mridinal dgli Stati Uniti d'amrica..si stnd su buna part dlla pnisla d è bagnata ad vst dal Glf

Dettagli

I sistemi lineari x& & = a(t) x& + b(t) x

I sistemi lineari x& & = a(t) x& + b(t) x I ss lnar && a( ) & b( ) 3.a I ss lnar Prr-Sn Laplac ranca 749 87 Ryōg Kub Gappn, 90 995 Laplac u un dgl scnza pù nlun dl p. I su cnrbu all sud dlla Mccanca cls urn dcsv. S ccupò d l prbl aac, ra cu l

Dettagli

CITTÀ DI IMOLA MEDAGLIA D'ORO AL VALOR MILITARE PER ATTIVITA' PARTIGIANA

CITTÀ DI IMOLA MEDAGLIA D'ORO AL VALOR MILITARE PER ATTIVITA' PARTIGIANA Inf.Com. Campanella 1 T.L. Domanda/ricev.N.21171 19/01/2015 Fratelli e Stradario - 65 2 S.A. Domanda/ricev.N.21208 21/06/2015 Fratelli e Stradario - 65 3 R.E. Domanda/ricev.N.21009 17/07/2015 Fratelli

Dettagli

A.A. 2015/2016 Graduatoria ammessi al corso di laurea in Scienze e Tecniche di Psicologia Cognitiva sessione estiva

A.A. 2015/2016 Graduatoria ammessi al corso di laurea in Scienze e Tecniche di Psicologia Cognitiva sessione estiva 1 S.A. 08/07/1996 30,00 46,40 76,40 Idoneo ammesso (*) 2 F.N. 19/07/1996 26,25 45,53 71,78 Idoneo ammesso 3 M.F. 24/05/1982 27,75 43,79 71,54 Idoneo ammesso 4 P.E.M 29/08/1989 21,00 49,01 70,01 Idoneo

Dettagli

Lezione 3. F. Previdi - Automatica - Lez. 3 1

Lezione 3. F. Previdi - Automatica - Lez. 3 1 Lzon 3. Movmno Equlbro F. Prv - Auomaca - Lz. 3 1 Schma lla lzon 1. Movmno ll usca un ssma LTI SISO. Movmno lbro movmno forzao 3. Equlbro un ssma LTI SISO 4. Guaagno saco un ssma LTI SISO F. Prv - Auomaca

Dettagli

Corso di Metodi Matematici per l Ingegneria A.A. 2016/2017 Esercizi svolti sulle funzioni di variabile complessa (3)

Corso di Metodi Matematici per l Ingegneria A.A. 2016/2017 Esercizi svolti sulle funzioni di variabile complessa (3) Corso d Mtod Matmatc pr l Inggnra A.A. 206/207 Esrc svolt sull funon d varabl complssa 3 Marco Bramant Poltcnco d Mlano Novmbr 8, 206 Classfcaon dll sngolartà d una funon, calcolo d svlupp d Laurnt, calcolo

Dettagli

SCUOLA DELL'INFANZIA DI VILLA STRADA. a.s. 2013/2014 SEZIONE DEI BAMBINI DI 5 ANNI

SCUOLA DELL'INFANZIA DI VILLA STRADA. a.s. 2013/2014 SEZIONE DEI BAMBINI DI 5 ANNI SCUOLA DELL'INFANZIA DI VILLA STRADA a.s. 2013/2014 "LA FESTA DEI NONNI" SEZIONE DEI BAMBINI DI 5 ANNI " Inzam l'ann sclastc fstggand nstr NONNI pr rcrdar quant sn przs pr n bambn. Pnsam ch l md pù bll

Dettagli

( x ) = l equazione y ( x) si risolve mediante sviluppi in serie; , non è facile da risolvere analiticamente

( x ) = l equazione y ( x) si risolve mediante sviluppi in serie; , non è facile da risolvere analiticamente rs d apprfdmt d matmatca: Eqaz dffrzal Appt dll lz dl /4/ dl /4/ a cra dl Prf. Frad D Agl. Prmssa - Mtd mrc Ogg parlrm dl mtd d Elr. m dtt l prm ctr alc qaz dffrzal s facl da rslvr. Ad smp: l qaz ( s rslv

Dettagli

Aspettative. In questa lezione: Discutiamo di previsioni sulle variabili future, e di aspettative. Definiamo tassi di interesse nominale e reale.

Aspettative. In questa lezione: Discutiamo di previsioni sulle variabili future, e di aspettative. Definiamo tassi di interesse nominale e reale. Aspaiv In qusa lzion: Discuiamo di prvisioni sull variabili fuur, di aspaiv. Dfiniamo assi di inrss nominal ral. Ridfiniamo lo schma IS-LM con inflazion. 198 Imporanza dll Aspaiv L dcisioni rlaiv a consumo

Dettagli

INGEGNERIA CIVILE E AMBIENTALE ESERCITAZIONI DI ANALISI C SETTIMANA Si determini la soluzione del seguente problema di Cauchy: x.

INGEGNERIA CIVILE E AMBIENTALE ESERCITAZIONI DI ANALISI C SETTIMANA Si determini la soluzione del seguente problema di Cauchy: x. Si dtrmini la sluzin dl sgunt prblma di Cauh: 0 d Si tratta di un quazin a variabili sparabili Si risriv dp avr sparat l d variabili si intgran sparatamnt l du funzini d da ui d, lg, Cn la ndizin 0 dtrminiam

Dettagli

La corrente i(t) che percorre l avvolgimento del trasformatore durante il transitorio è definita dalla seguente equazione: di dt

La corrente i(t) che percorre l avvolgimento del trasformatore durante il transitorio è definita dalla seguente equazione: di dt Cosruzo Elroach Corr d coro crcuo u rasforaor Sovracorr rasforaor Esaao qus au, odo slfcao, l org l cosguz dll sovracorr ch ossoo sollcar l avvolgo d u rasforaor dura u coro crcuo a ors dl scodaro. 1 -

Dettagli

Risultati simulazione test di accesso per l ammissione ai corsi di Laurea Triennale in Ingegneria

Risultati simulazione test di accesso per l ammissione ai corsi di Laurea Triennale in Ingegneria per Area del Sapere I 80262EG 50,50 8,75 3,75 18,75 15,50 3,75 80275LM 39,75 8,50 6,25 1 1 4,00 83803RF 34,25 8,00 13,25 9,50 3,50 82832VA 30,25 80264LN 25,75 80259ZA 25,00 9,25 7,75 1 3,25 8,50 1 5,25

Dettagli

INTEGRATORE INVERTENTE E INTEGRATORE INVERTENTE REALE

INTEGRATORE INVERTENTE E INTEGRATORE INVERTENTE REALE INEGAOE INEENE E INEGAOE INEENE EALE E un crcu ch rnsc n usca un sgnal prprznal all ngral dl sgnal d ngrss. Pr nr la unzn d usca s srua l qupnzalà dgl ngrss ch gl ngrss nn assrbn crrn. Pr l qupnzalà dgl

Dettagli

INGEGNERIA CIVILE E AMBIENTALE ESERCITAZIONI DI ANALISI C SETTIMANA 7 DEFINIZIONE: FUNZIONE DIFFERENZIABILE IN UN PUNTO.

INGEGNERIA CIVILE E AMBIENTALE ESERCITAZIONI DI ANALISI C SETTIMANA 7 DEFINIZIONE: FUNZIONE DIFFERENZIABILE IN UN PUNTO. DEFINIZIONE: FUNZIONE DIFFERENZIABILE IN UN PUNTO Sia A un apro di : sis un vor ab, al ch,, f A Prso, A si dic ch f è diffrnziabil in,, 0, 0 0 0 f f a b 0 si pon df, a, b f Si dimosra ch a, b,, quindi

Dettagli

a ), la (34) diventa: Senza perdita di generalità si può omettere il valore assoluto e quindi la soluzione generale dell equazione omogenea è:

a ), la (34) diventa: Senza perdita di generalità si può omettere il valore assoluto e quindi la soluzione generale dell equazione omogenea è: Appunti dlla lzin dl Prf. Stfan D Marchi dl 9/0/6 a cura dl Prf. Frnand D Angl. Equazini diffrnziali linari dl prim rdin. Un quazin diffrnzial linar dl prim rdin si scriv:, () a + b, I I R cn b a, funzini

Dettagli

A.A Elettronica - Soluzioni della prova scritta del 01/07/03

A.A Elettronica - Soluzioni della prova scritta del 01/07/03 A.A. -3 lttronca - Soluzon dlla prova scrtta dl /7/3 ) Assumamo nzalmnt ch l gnrator rogh una corrnt nulla applchamo l torma d Thvnn a mont dl dodo allora sosttundo l gnrator d corrnt con un crcuto aprto

Dettagli

A.A. 2014/2015 Graduatoria ammessi al corso di laurea magistrale a ciclo unico in Giurisprudenza.

A.A. 2014/2015 Graduatoria ammessi al corso di laurea magistrale a ciclo unico in Giurisprudenza. 1 O.N. RLCNCL94T15L424H 15/12/1994 85,14 Idoneo Ammesso 2 L.L. LNELCU95A18D542E 18/01/1995 78,15 Idoneo Ammesso 3 M.P. MNNPTR95M02C351E 02/08/1995 75,83 Idoneo Ammesso 4 M.S. MNSSRA95L49G535D 09/07/1995

Dettagli

Seminario: Dinamica quantistica inerziale di una particella in una dimensione

Seminario: Dinamica quantistica inerziale di una particella in una dimensione Snaro: Dnaa quansa nrzal d una parlla n una dnson Foralso quanso Funzon d onda: pr d ' ' dnsà d probablà sulla oordnaa al po  Valor d asa al po dll opraor : d A d A A ˆ ˆ * Saro quadrao do dlla proprà:

Dettagli

ALL. 1 - GRADUATORIA DEFINITIVA

ALL. 1 - GRADUATORIA DEFINITIVA ALLEGATO 1 GRADUATORIA ASSEGNAZIONE CONTRIBUTI ALLE FAMIGLIE (VOUCHER) A PARZIALE COPERTURA DEL COSTO DI FREQUENZA ATTIVITA' ESTIVE 2019 (ALLEGATO 1) N. INIZIALI GENITORE INIZIALI FIGLIO/A NUMERO PROT.

Dettagli

Corso di ELETTRONICA INDUSTRIALE

Corso di ELETTRONICA INDUSTRIALE Crs d EETTOCA DTAE Argmen raa Funznamen dscnnu del cnverre buc. Caraersche d cnrll e d usca Argmen raa Anals del funznamen dscnnu del cnverre buc chema del cnverre Buc (epdwn) Equazn fndamenal Frme d nda

Dettagli

ASSEGNI DI CURA, PRONTE LE GRADUATORIE

ASSEGNI DI CURA, PRONTE LE GRADUATORIE Ambito Territoriale Sociale di Gioia del Colle, Casamassima, Turi e Sammichele di Bari Ufficio di Piano ASSEGNI DI CURA, PRONTE LE GRADUATORIE Si rende noto che con Determinazione n. 278 del 22.03.2013

Dettagli

Campionamento. = n. cos

Campionamento. = n. cos L fgaa sua W ua fuz cua, a capaa su u s d pu a psz dll spcch bl, spaa da Qud s pu calcla sl ua asfaa d Fu dsca. ss u s d fquz all qual la asfaa dsca d Fu dll fgaa capa saa ugual alla asfaa d Fu dll fgaa,

Dettagli

entro le ore del 7 settembre I/le candidati/e che non dovessero rispettare la scadenza saranno considerati rinunciatari/e.

entro le ore del 7 settembre I/le candidati/e che non dovessero rispettare la scadenza saranno considerati rinunciatari/e. 1 M.A. 08/05/1998 85,38 45,38 33,00 Idoneo/a ammesso/a 2 B.A. 19/07/1998 74,88 34,88 29,50 Idoneo/a ammesso/a 3 R.P. 08/07/1998 73,00 33,00 26,50 Idoneo/a ammesso/a 4 D.S.G. 19/03/1998 71,88 31,88 27,00

Dettagli

ATTIVITA' DI CARATTERE SOCIO SANITARIO ASSISTENZIALE PERSONE FISICHE ALBO DEI BENEFICIARI 2016

ATTIVITA' DI CARATTERE SOCIO SANITARIO ASSISTENZIALE PERSONE FISICHE ALBO DEI BENEFICIARI 2016 ATTIVITA' DI CARATTERE SOCIO SANITARIO ASSISTENZIALE PERSONE FISICHE N. NOMINATIVO FINALITA' DEL BENEFICIO DURATA IMPORTO ATTO DI EROGAZIONE 1 A.S. Borsa di studio una tantum 100 S.S. n. 215/16 2 A.S.

Dettagli

Servizio Politiche attive per il lavoro Servizio Formazione professionale

Servizio Politiche attive per il lavoro Servizio Formazione professionale Graduatoria provinciale integrata Bando di avviamento a selezione, riservato a lavoratori disabili, c/o Azienda ULSS 12 veneziana per n. 12 posti di Coadiutore amministrativo cat. B, a tempo indeterminato

Dettagli

Ingegneria dell'informazione e delle Comunicazioni 14 maggio lunedì 21 maggio 2018.

Ingegneria dell'informazione e delle Comunicazioni 14 maggio lunedì 21 maggio 2018. A.A. 2018/2019 Graduatoria per l'ammissione al corso di laurea in Ingegneria dell'informazione e delle Comunicazioni I/le candidati/e in posizione utile nelle graduatorie di ammissione dovranno confermare

Dettagli

Particol arità su veicoli storici (P) / Dichiara zione uso non professi onale (X) gestion e riprese ntate nuovo Regola mento IPT

Particol arità su veicoli storici (P) / Dichiara zione uso non professi onale (X) gestion e riprese ntate nuovo Regola mento IPT vlr Rgl mnt tutl vndt r nu Rgl mnt gstn rprs ntt nu Rgl mnt g dsb l succ ssn rdt r tt sc tr vcl ccmp tbl bblg dcu mnt fscl snt Prtcl rtà su vcl strc Dchr us nn prfss nl crtr dcrrnz vrzn trffr AG 30 lgl

Dettagli

A.A Ingegneria Gestionale 2 appello del 11 Luglio 2016 Soluzioni - Esame completo

A.A Ingegneria Gestionale 2 appello del 11 Luglio 2016 Soluzioni - Esame completo FISI.. 5-6 Igg Gsl ppll dl Lugl 6 Sluz - s pl. U h d s p l d u D su d du l plll DL gu d u sz d gg 5 l sgu sg: l h, l ll vlà ss vk/h, l pù d pssl dlz d dul 9/s p ps l uv u vlà s d h s l d L v dll g l sl

Dettagli

ISTITUTO COMPRENSIVO ISOLA DEL LIRI Anno Scolastico 2014/2015

ISTITUTO COMPRENSIVO ISOLA DEL LIRI Anno Scolastico 2014/2015 ISTITUTO COMPRESIVO ISOLA DEL LIRI A Sclasc 214/215 AUTOVALUTAZIOE D ISTITUTO QUESTIOARIO FAMIGLIE pacpa 63 I qual msua l pacpa a su mm dlla va sclasca? Cllqu c l sa 6 5 4 3 2 1 49 13 1 Ml Abbasaza Pc

Dettagli

Appunti ed Esercizi di Fisica Tecnica e Macchine Termiche

Appunti ed Esercizi di Fisica Tecnica e Macchine Termiche Appun d Esrz d Fsa Tna Mahn Trmh Cap.. Sambaor d alor Nola Forgon Paolo D Maro Vrson 0.03 0.05.0. La prsn dspnsa è rdaa ad slusvo uso ddao dgl allv d Dplom Unvrsar dl sor ndusral dll Unvrsà dgl Sud d Psa.

Dettagli

LA GARA D AMBITO PER LA CONCESSIONE DEL SERVIZIO PUBBLICO DI DISTRIBUZIONE DEL GAS NATURALE

LA GARA D AMBITO PER LA CONCESSIONE DEL SERVIZIO PUBBLICO DI DISTRIBUZIONE DEL GAS NATURALE LA GARA D AMBITO PER LA CONCESSIONE DEL SERVIZIO PUBBLICO DI DISTRIBUZIONE DEL GAS NATURALE LE LINEE GUIDA PROGRAMMATICHE D AMBITO Uff Uff ATEM Cmu Cmu d d Vllfr Vllfr d d Vr Vr RIFERIMENTI NORMATIVI D.M.

Dettagli

Si possono distuguere due casi: a) molecole distinguibili: il numero di modi è dato da

Si possono distuguere due casi: a) molecole distinguibili: il numero di modi è dato da ESISTE UA OTEOLE DIFFEEA TA LE SOLUIOI DEI POLIEI E QUELLE DELLE OLECOLE PICCOLE DOUTA ALLA DIFFEEA DI DIESIOI TA LE OLECOLE POLIEICHE E QUELLE DEL SOLETE. Pr qusto motvo trattrmo l soluzon polmrch attravrso

Dettagli

Oltre i principi di Kirchhoff verso una trattazione elettromagnetica Kirchhoff prevederebbe che appena chiuso l

Oltre i principi di Kirchhoff verso una trattazione elettromagnetica Kirchhoff prevederebbe che appena chiuso l O pcp d Kchh s n z mgnc Kchh pd ch ppn chs scss snnmn n cn n s s cn ns n mp s ssm ch cn s gn sn sss mg. km 3 n- n O pcp d Kchh s n z mgnc Kchh pd ch ppn chs scss snnmn n cn n s s cn ns n mp s ssm ch cn

Dettagli

Oscillazioni e onde. Oscillatore armonico. x( t) e sostituendo nell equazione originale si ha. dx dt. x cos infatti. Periodo del moto armonico T

Oscillazioni e onde. Oscillatore armonico. x( t) e sostituendo nell equazione originale si ha. dx dt. x cos infatti. Periodo del moto armonico T No il k:\scuola\corsi\corso isica\ond\oscillaori aronico sorzao orzaodoc Crao il 5// 87 Dinsion il: 86 b ndra Zucchini Elaborao il 5// all or 885, salao il 5// 87 sapao il 5// 88 Wb: hp://digilandrioli/prozucchini

Dettagli

2 CONTRIBUTI PER INDIGENTI

2 CONTRIBUTI PER INDIGENTI 2 CONTRIBUTI PER INDIGENTI Delibera Consiglio Comunale n. 19 del 29/03/2000 e regolamento comunale A.M. 590,11 A.F. 140,00 A.R. 1.410,00 A.B. 25,00 A.A. 20,00 A.M. 2.851,70 AZIENDA UNITA' SANITARIA LOCALE

Dettagli