18 spassegiadas. tras il Grischun. october/november grischun-enmoviment.ch

Documenti analoghi
18 passeggiate. nei Grigioni. ottobre/novembre grigioni-inmovimento.ch

LESCHA DAVART L INDEMNISAZIUN D AUTORITADS E DA CUMISSIUNS DALLA VISCHNAUNCA ILANZ/GLION

SPEZIALITADS DA CHARN SETGENTADA DAL GRISCHUN

Statuts da l Associaziun grischuna per il svilup dal territori

Tut per in nov start cun success

Gieri Genatsch ( ) Selina Chönz ( ) Giovanni Segantini ( )

Register dals meds d'instrucziun per l'onn da scola 2009/10

Register dals meds d'instrucziun per l'onn da scola 2019/20

Revisiun parziala dalla planisaziun locala. Colligiaziun dils territoris da skis. Sedrun - Disentis/Mustér

LESCHA DAVART LAS FIERAS DALLA VISCHNAUNCA ILANZ/GLION

ACCENTS. Dapli per noss public dapli per Vus. radio televisiun multimedia nr. 1 mars 2016 annada 7. Battaporta va en claustra pagina 8

Votaziun chantunala dal pievel dals 12 da favrer 2006

18 passeggiate. nei Grigioni. maggio/giugno grigioni-inmovimento.ch

Foto: Norbert Aepli / CC BY-SA / 2013

Co vai cun il guaud grischun?

ACCENTS. La Televisiun Rumantscha cun ina nova purschida da stad. radio televisiun multimedia nr. 2 zercladur 2016 annada 7

DALS RUMANTSCHS EN LA BASSA. Mars 2017

DALS RUMANTSCHS EN LA BASSA. Favrer 2014

Muossavia TRUN EGL AVEGNIR 2016

Introducziun pagina 3. Organisaziun CB Lumnezia pagina 4. Equipas ed infrastructura pagina 5. Sponsur principal pagina 6

Vischnaunca da Mustér. Lescha davart ils dis. da ruaus publics

Es ti fit? newsletter

ACCENTS. Nus essan nus. radio televisiun multimedia Editorial

Tiefbauamt Graubünden

PROTOCOL da la radunanza generala dals Sala polivalenta, La Punt Chamues-ch, 10:30

Finanziaziun dal turissem dal Grischun

A la tschinta da transport

URDEN DISZIPLINAR Scolina & scola primara Trin

ACCENTS. Il vent daventa pli criv

Strutture concorrenziali e ripartizione dei compiti nel turismo grigionese

GKB SPORTKIDS. Per diventare grandi e forti iscrivetevi subito!

Register dals meds d'instrucziun per l'onn da scola 2018/19

Strutture concorrenziali e ripartizione dei compiti nel turismo grigionese

Tosca La registrazione dell opera di Puccini: quando un opera affascinan te incontra la massima qualità

UFFIZI DA MIGRAZIUN E DA DRETG CIVIL DAL GRISCHUN

ACCENTS. «Allegra, co poss jau gidar?» radio televisiun multimedia Editorial. Cartas da visita Sch ins arriva sco giast tar RTR è il

Consultaziun. Plan secturial Velo. Chantun Grischun

Foto: Rainer Sturm / Pixelio 06 / 2011

Buns dis da Nadal e Bun di, bun onn. radio televisiun multimedia Editorial. nr. 4 december 2013 annada 4

Dieta annuala dal forum economic mundial WEF 2011 dumondas frequentas (FAQ)

Drizzar il cumpass e si cun las velas!

ACCENTS. RTR ed il battaporta e ses fans sin facebook. radio - televisiun - multimedia. Editorial

In bainvegni en il DFV

L instanza da baghegiar ha concediu suandonta lubientscha da baghegiar:

Reglament da lavurs per commembers activs (cun licenza) dall Uniun sportiva Danis-Tavanasa

ACCENTS. pagina 5. A partir dal november ha RTR in nov schefredactur

Regulativ da taxas per las lubientschas da baghegiar e per il diever da terren e da spazi d aria public dalla vischnaunca da Breil

Preziadas lecturas, preziads lecturs

Moviment e sport. chapitels introductivs

Ordinaziun per promover il svilup economic en il chantun Grischun (OSE, ordinaziun per il svilup economic)

Mariano Tschuor vegn clamà en la direcziun generala da la SRG SSR a Berna

Foto: Ray eye / CC BY-SA / 2017

von bis von bis von bis von bis fin digl onn da scola jamnas dals als dals als dals als dals als vacanze natalize setti-

Donns da malaura 2002 Elevaziun e finanziaziun

La gulivaziun naziunala da finanzas. Per rinforzar il federalissem

Publicaziuns dalla vischnaunca, jamna 21. Serrada dalla Via Run e sendas

Project ovra hidraulica Val Giuv / Val Mila Dretg d utilisaziun dall aua (concessiun)

ACCENTS. «Amur senza fin» in lung process da lavur per quest film rumantsch. radio televisiun multimedia Editorial

DALS RUMANTSCHS EN LA BASSA. Settember 2018

Las consequenzas dals projects convergenza ed effizienza vegnan visiblas. In segn nunsurvesaivel

30 Text da votaziun. Lescha federala davart la lavur en l'industria, en il mastergn ed en il commerzi (Lescha da lavur) Midada dals 20 da mars 1998

Ginfo. Finanze comunali Edizione 1 / / Pagine. Allegati Finanze comunali 2015

SRG.R Quint annual. Organs, cumissiuns, structura. Adressas. 4 SRG.R activitads da la societad 6 SRG.R il Cussegl dal public

Constituziun federala da la Confederaziun svizra

Fusiun Andiast-Breil/Brigels- Waltensburg/Vuorz Messadi per la votaziun da fusiun dils 24/25 da zercladur 2017

Amt für Volksschule und Sport Uffizi per la scola populara ed il sport Ufficio per la scuola popolare e lo sport

Strutture concorrenziali e ripartizione dei compiti nel turismo grigionese

SRG.R Quint annual. Organs, cumissiuns, structura. Adressas

1 Dotazione ore. 2 Considerazioni didattiche

Formazione dei pompieri - programma dei corsi 2019

Lista dettagliata dei posti di tirocinio la Sua selezione

Publicaziuns ufficialas

Center da sport e cultura Sanaziun dils indrezs ordaviert

Vischnaunca da Sumvitg Reglament persunal communal 2. I. Determinaziuns generalas 4. Art. 1 Validitad 4 Art. 2 Dretg subsidiar 4

Rapport annual CRR e RTR 2005

Ordinaziun davart l'integraziun sociala e professiunala da persunas cun impediments (ordinaziun d'integraziun da persunas cun impediments, OIPI)

Media Factory Una radiotelevisione da toccare Far sez radio e televisiun

La regenza dal chantun Grischun

Rapport annual Pro Juventute Val Müstair 2017

Strutture concorrenziali e ripartizione dei compiti nel turismo grigionese

Bewegungsräume in Ihrer. Gemeinde. Gemeinsam anpacken. Umsetzung von Massnahmen in der. Gemeinde. Standortbestimmung. Projektpartner.

CUNTEGN. Foto frontispezi: La suprastanza 2016: Donat Nay, Beatrice Baselgia, Gion Cola, Oscar Knapp (president) e Duri Blumenthal (vicepresident).

Chasa Editura Rumantscha Rapport annual 2016

Reglament da diever ed uorden da casa per il center da pleiv AUA VIVA a Mustér-Raveras

Directivas davart las mesiras da la pedagogia speziala

Legge sulla promozione della cura degli ammalati e dell'assistenza alle persone anziane e bisognose di cure (Legge sulla cura degli ammalati, LCA)

Bilantscha da program 2012

Protocol. dalla seduta dil cussegl da vischnaunca, venderdis, ils 24 da mars 2017: allas Liug: Casa Communala.

Ordinanza sull'energia del Cantone dei Grigioni (OGE; CSC )

PROPOSTE DI ESCURSIONI A MISURA DI SEDIE A ROTELLE IN ENGADIN ST. MORITZ

Constituziun federala da la Confederaziun svizra

Lista delle proposte d'impiego Professione libero dal: Osservazioni

Ginfo. Finanze comunali Edizione. Contenuto. Allegati 1 / / 2018

9. Radunonza dil cussegl da vischnaunca

scu vschinaunchas, agind leghelmaing tres lur executiva cumünela (mandant)

02 SRG.R 20 onns en ils gremis da la societad purtadra 04 SRG.R las activitads da la societad 06 SRG.R il cussegl dal public

Messadi. per la radunonza da vischnaunca. dils 16 da mars 2018, allas uras, ella halla plurivalenta Dulezi a Sedrun

Rumori stradali e rumori. Georg Thomann

Transcript:

18 spassegiadas tras il Grischun october/november 2017 grischun-enmoviment.ch 66+

Dapli success per Vossas investiziuns. Il mandat da cussegliaziun BCG collia la tecnica cun la cussegliaziun persunala. Vossa via segira per meglras schanzas da rendita. Emprender d enconuscher uss. gkb.ch/anlegen Crescher cuaivlamain. Il Grischun va a spass era l atun e l enviern «Seser uschè pauc sco pussaivel; betg crair in patratg che n è betg naschì durant il moviment liber or en la natira en il qual betg er ils musculs fan festa.» 1) Quests pleds ha formulà il renumà filolog e filosof Friedrich Nietzsche enturn l onn 1883. Durant sias set dimoras en l Engiadin Ota ha el scrit ina part impurtanta da sias ovras. Ses urari dal di cumpigliava spassegiadas extendidas en il conturn, adina cun ses cudeschets da notizias ch el empleniva diligentamain. Faschai sco il filosof da renum: passentai in atun ed enviern cun moviment, schlantsch, cumpagnia e plaschair! Ir giuadora Ir a spass en l aria frestga è bel en tga stagiun. 18 novas propostas da spassegiadas en l entir Grischun envidan a scuvrir la cuntrada d atun en tut sia splendur. Ma era cura che la naiv traglischa gia, vali la paina da sa zugliar en chaud e da prender nanavant ils stivals d enviern: las spassegiadas pon ins senz auter era far durant la stagiun fraida. Forsa prendais anc cun Vus fista, in carnet per nudar ils patratgs sin via ed in rap per ir en l ustaria. Cun la pitschna cotschna u cun l auto da posta En il rom da la cuntinuaziun da l acziun 66+ grischun en moviment e ses partenaris retschavais Vus la nova broschura da 1) Funtauna: Nietzschehaus a Segl

spassegiadas. Entamez la broschura chattais Vus puspè la carta d accumpagnament speziala. Cun quella pudais Vus u ina persuna accumpagnanta viagiar gratuitamain l october ed il november 2017 da Voss lieu da domicil al lieu da partenza da las 18 spassegiadas ed enavos. Las cundiziuns èn inditgadas sin la carta. Aria frestga ed autras preziusadads Moviment en l aria frestga fa bain, quai sa tgin. Discurrer en buna cumpagnia davart las chaussas relevantas da la vita, vegnir a savair insatge nov, scuvrir preziusadads da la cuntrada e gastronomia en las differentas regiuns grischunas, quai fa ventiraivel. Cultivai pia l art dad ir a spass. Promenai e flanai era l atun e l enviern. En spezial durant la stagiun stgira vegn la luna meglra, la prestaziun spiertala e corporala s augmenta e Vus savais durmir meglier la notg. grischun en moviment Uffizi da sanadad dal Grischun e partenaris Cuntegn 1 Senda da stgilats, Arosa 2 Preda Naz Preda 3 Senda instructiva da chastognas, Castasegna 4 Senda da vignas Fläsch - Maiavilla 5 Via auta da Cuira 6 Tavau Sertig cascada Sertig 7 Gir enturn Mustér 8 Guarda Ardez 9 Enturn il Lej da San Murezzan 10 Via auta Falera Laax 11 Enturn Igl Lai tranter Valbella e Lai 12 Schiers Stelserberg 13 Mesocco Castello di Mesocco Soazza 14 Savognin Tinizong Savognin 15 Enturn il Lag da Breil 16 Spassegiada tras Poschiavo 17 Lung il Valler Rhi 18 En la Val Bergalga, Avras 7 15 10 4 12 6 8 5 1 17 14 11 2 18 13 3 9 16

Ina visita als stgilats Num: Senda da stgilats, Arosa Entschatta: staziun d Arosa (1739 m s.m.) Fin: fermada da bus Arosa Maran (1865 m s.m.) Distanza: 1,5 km Differenza d autezza: +/- 123 m Temp: 35 (prolungaziuns: fin a la staziun da mez 1 h, l entira senda d Arlenwald 1 h 30 ) Descripziun: La senda da stgilats è senza dubi la via tematica la pli populara d Arosa. Da la staziun da viafier vai a la staziun da val da la pendiculara, sper la chasa da la Viafier retica vi en la Tomelistrasse, nua che la senda da stgilats sa sparta sut il Waldhotel National. Ella maina tras il guaud fin a la fermada da bus Maran. La senda è signalisada bain. Sin via vesan ins adina puspè stgilats ed auters animalets da guaud. Vers la fin da la senda chattais Vus bancs cumadaivels per far ina pausa e sin accumpagnaders pitschens spetga ina plazza da gieu generusa. Variantas: Tgi che vul prolungar la spassegiada per 1 ura cuntinuescha sin l Arlenwaldweg fin a la staziun da mez (e prenda la funiculara per turnar a la staziun da val sper la staziun da viafier) u va tar la Tschuggenhütte e davent da là enavos ad Innerarosa (1 h 30 ). Ustaria: Golf- & Sporthotel Hof Maran. Tip: En la chascharia Maran datti ina bella purschida da products da latg exquisits. Remartga: Il manaschi da stad quotidian da las pendicularas d Arosa dura fin ils 22 d october 2017. Dals 28 d october fin ils 26 da november 2017 van las pendicularas la fin d emna. Cun l Arosa Card per CHF 18. (da retrair a la staziun da val) èn inclus fin ils 22 d october il bus local, las pendicularas, il museum local e numerusas autras purschidas. 1 Senda da stgilats, Arosa 081 378 70 20 www.arosa.ch

Naz, in acla idillica Num: Preda Naz Preda Entschatta e fin: staziun da Preda (1789 m s.m.) Distanza: 2.7 km Differenza d autezza: +/ 71 m Descripziun: Gia il viadi cun la Viafier retica è in emprim punct culant da l excursiun: la lingia spectaculara da l Alvra, sin la glista dal Patrimoni cultural mundial da l UNESCO, maina tras magnificas cuntradas atunilas fin a Preda. Là entschaiva la spassegiada sin la via natirala planiva lung il binari e va fin a l acla da Naz, ina vaira idilla sin 1751 m s.m. Suenter passain nus lung l Alvra selvadia e romantica cun ina vista impressiunanta sin las muntognas Dschimels (2 782 m s.m.) e Compass (3016 m s.m.) ch ins po contemplar sesend sin in banc da lain cumadaivel a l ur da la via. Cura che la pausetta è a fin, mida la spassegiada plaunet direcziun e maina tras il guaud cun lareschs en lur vestgì dad aur enavos a la staziun da Preda. Ustaria: Preda Kulm a Preda. Tip: La paraid cotschna dal plazzal a la staziun da Preda cun ina lunghezza da 165 meters infurmescha davart la geologia, la tecnica da tunnels, la logistica ed ulteriurs temas interessants en connex cun la construcziun dal tunnel d Alvra II e la regiun Bravuogn Filisur. 2 Preda Naz Preda Temp: 1 h 081 407 11 52 www.berguen-filisur.ch

Tras il guaudet da chastagners bregagliot Num: Senda instructiva da chastognas, Castasegna Entschatta e fin: fermada da l auto da posta Castasegna, Vecchia Dogana (740 m s.m.) Distanza: 2 km Differenza d autezza: +/ 100 m Temp: 2 h (a Bondo 1 h dapli, a Soglio 2 h/+ 432 m) Descripziun: La spassegiada maina sin la senda instructiva da chastognas bain signalisada tras il guaudet da chastagners da Castasegna. Sin via vegnis Vus a savair blers fatgs interessants davart la cultivaziun da las chastognas e la flora e fauna en Bregaglia. Sin las planiras da Brentan sur Castasegna stendan tarments chastagners lur roma vers il tschiel. La spassegiada tras in dals pli gronds e pli bels guauds da chastagners cultivads da l Europa è adina in experientscha particulara e fascinanta. L atun ans delectescha il guaud cun colurs melnas e cotschen oranschas e cun ils fritgs che crodan per terra. Las plantas èn tuttas en possess privat, perquai n èsi betg permess da prender si ils fritgs. L october ed il november vegnan las chastognas sin ils prads rimnadas e deliberadas da lur paletschas spinusas. En las chasettas da torrer, las uschenumnadas cascinas, vegnan ellas suenter rasadas ora per setgentar sur in fieu che vegn fatg en la part inferiura da las chasettas. Pli tard mett ins ellas en satgs ch ins pitga sin tscheps da lain. Uschia perdan ellas la pel. Las chastognas setgas vegnan lura mieutas en il mulin da Promontogno. La farina è la basa da spezialitads da chastognas deliziusas. Varianta: Sche Vus vulais ir a spass in zic pli ditg, pudais Vus ir a pe a Bondo u a Soglio. Ustarias: Ustaria Posta e café e conditoria Salis a Castasegna, ustaria Rocca Bella a Brentan. Per il picnic sin via recumandain nus la butia da Rosanna. Tip: Cun ils products cosmetics da Soglio pudais Vus prender a chasa ina part speziala da la Bregaglia. 3 Senda instructiva da chastognas, Castasegna 081 822 15 55 www.bregaglia.ch

Sin la senda da vignas tras il Signuradi Num: Senda da vignas Fläsch Maiavilla Entschatta: fermada da l auto da posta Fläsch, Vitg (528 m s.m.) Fin: fermada da l auto da posta Maiavilla, Posta (518 m s.m.) Descripziun: La senda da vignas Fläsch/ Maiavilla è in tschancun da la senda da vignas signalisada cun partenza a Cuira, la chapitala dal Grischun, e partida en pliras etappas. La spassegiada entschaiva a Fläsch, il bellezza vitget da viticultura ch è vegnì undrà il 2010 cun il Premi Wakker. La via è signalisada cuntinuadamain e maina tras las vignas e sper il bigl da Heidi vi en il center istoric da la citadina da Maiavilla. Davent da Maiavilla turnais Vus a chasa cun l auto da posta. Varianta: Prolungar la spassegiada fin a Jenins u Malans. Ustarias: Ustaria Pinot a Fläsch e numerusas ustarias a Maiavilla. Tip: En il clutger da Fläsch viva la pli gronda colonia d ureglias-mieur (spezia d utschè-mezmieur). Ina vitrina porscha infurmaziuns interessantas. 4 Senda da vignas Fläsch Maiavilla Distanza: 3.5 km Differenza d autezza: + 50 m, 70 m Temp: 1 h 30 (a Jenins 45 dapli, a Malans anc ina giada 45 dapli) 081 300 40 20 www.heidiland.com

Sur Cuira dal Fürstenwald giu en la citad veglia Num: Via auta da Cuira Entschatta: fermada dal bus da Cuira Fürstenwald (664 m ü. M.), lingia 2 davanti da la staziun Fin: staziun da Cuira (584 m s.m.) Distanza: 4.7 km Differenza d autezza: + 150 m, 220 m Temp: 1 h 30 Descripziun: La spassegiada maina sin in gir cun bleras bellas vistas dal Fürstenwald giu en la citad veglia. La partenza è a la fermada dal bus da Cuira Fürstenwald. Davent da là prendais Vus la senda ensi lung l ur dal guaud (a sanestra). Tar il spartavias prendais Vus la senda sura (pli pitschna) che maina tras il prà ed il guaud. Sin il parcadi Waldegg cuntinuais Vus en direcziun Klein-Waldegg Lürlibad fin al spartavias a l ur dal guaud. Là suandais Vus la signalisaziun «Churer Hof» (engiu a dretga). Vinavant tar la Bondastrasse ed immediat a sanestra en la Berggasse. Suenter duas chasas da vart sanestra giais Vus puspè sin la via da guaud e cuntinuais sin quella fin che Vus vegnis tar la «storta d Arosa». Là traversais Vus precautamain la via e faschais in pèr pass ensi a sanestra. Suenter ca. 30 meters giais Vus a dretga tar il Haldenhüttli e suandais la senda stretga vers engiu en direcziun da la curt da l uvestgieu. Quella traversais Vus e passais tras la tur dal portal giu vers la citad veglia. Suenter chaais Vus giu da la stgala da la curt, sper la baselgia da son Martin vi, sur il Martinsplatz ed a dretga lung la Via da la Posta e la Via da la Staziun enavos tar la staziun. Ustarias: Ustaria Klein-Waldegg e diversas ustarias en la citad veglia. Tip: La spassegiada pon ins reservar tar Chur Tourismus (tel. 081 252 18 18) era sco gir culinaric cun spaisa e bavronda sin via. 5 Via auta da Cuira 081 252 18 18 www.churtourismus.ch

Tancar energia al lieu da forza Tavau Sertig Num: Tavau Sertig cascada Sertig Entschatta e fin: fermada da l auto da posta Sertig Sand (1858 m s.m.) Distanza: 2 km Differenza d autezza: +/ 44 m Descripziun: Tgi che vul laschar enavos il tgadi e sfundrar en in mund quiet, quel fa il meglier da visitar il Sertig, ina val laterala romantica betg lunsch davent da Tavau. Suenter pauc temp arriv ins cun ils meds publics a l entschatta da la val che vegn smesada d in aual da muntogna ramurant e flancada da pigns imposants. La via serpegia d incuntin ensi, fin ch ins cuntanscha ina planira auta platta e vasta cun ina baselgetta che attira l egliada. In pèr meters pli lunsch sa chatta la staziun finala ed ins vegn beneventà d in panorama fantastic: muntognas ch ins po praticamain embratschar, talmain datiers èn ellas. Ina spassegiada sin la via lada planiva fin a la cascada al pe da la muntogna chargia ils accus cun energias imprevisas. Igl è talmain bel amez las alps ch ins stess il pli gugent là. Tgi che sto turnar fa quai sin la medema via enavos fin a la fermada da l auto da posta. Ustaria: Il Walserhuus carmala cun sia gronda terrassa e sias spezialitads regiunalas frestgas. Tip: La cascada suenter la mesadad da la spassegiada porscha in spectacul natiral impressiunant amez ina cuntrada selvadia e romantica enina. 6 Tavau Sertig cascada Sertig Temp: 30 081 410 20 20 www.davos.ch

Vista unica sin il vitg claustral Num: Gir enturn Mustér Entschatta e fin: staziun da Mustér (1130 m s.m.) Distanza: 3.8 km Differenza d autezza: + 104 m, 97 m Temp: 1 h Descripziun: Davent da la staziun da Mustér maina la via tar la baselgia barocca Sogn Gions, enconuschenta per ses altar cun alas prezius. In pèr pass suenter la baselgia suondan ins il mussavia che inditgescha la stgarsinaria cun la maschina da stgarsinar la pli veglia da la Svizra. Suenter la traversada da l aual Acletta surmaina in banc a far ina pausa in lieu ideal per ina bella vista sin il vitg. Pli lunsch ordaifer, in toc sur la chavorgia dal Rain e sper la veglia ruta sur il Pass dal Lucmagn, sa chatta ina baselgia dal 11avel tschientaner. Ella è deditgada a la sontga Gada, la patruna dals viandants, da las vias e da las punts. L enviern è la baselgia serrada, ma ins po ir per la clav al spurtegl da la banca Raiffeisen. Da la baselgia maina ina senda tranter crappa si tar il center da sport e cultura. Ussa van ins in tochet sin la via vers la staziun da val da las pendicularas ch ins po però bandunar immediat puspè en direcziun da la claustra. Sin vias da quartier pauc frequentadas ed il davos sin la Via da Paders cuntanschais Vus la claustra benedictina cun la baselgia barocca, il museum, la butia e la stiva dals pelegrins Sogn Placi ina fin interessanta e contemplativa da la spassegiada. Variantas: Tgi che vul scursanir in pau la spassegiada, renunzia a la baselgia Sontga Gada e va da la stgarsinaria per lung l aual directamain si tar il center da sport e cultura. Ustaria: Cafetaria en il center da sport e cultura. Tip: Il museum da la claustra è ina vaira chombra da stgazis. La claustra als mussa gugent a Vus. L access chattais Vus tras la baselgia claustrala. Entrada CHF 10, infurmaziuns per telefon 081 929 69 00. 7 Gir enturn Mustér 081 920 40 30 www.disentis-sedrun.ch

Spassegiada panoramica tras l atun dad aur Num: Guarda Ardez Entschatta: fermada da l auto da posta Guarda, Cumün (1650 m s.m.) Fin: staziun d Ardez (1440 m s.m.) Distanza: 4.5 km Differenza d autezza: + 95 m, 310 m Temp: 1 h 40 (via circulara Guarda 1 h 15, Alp Murtera Dadoura 2 h dapli, + 530 m) Descripziun: La spassegiada maina d in vitg pittoresc a l auter, omadus bellezza perditgas da la cultura d abitar engiadinaisa, inclus la grondiusa culissa da muntognas. A Guarda, il vitg dad Uorsin sin ina terrassa sulegliva aut sur l En, entschaiva la spassegiada atunila. La cultura da bajegiar engiadinaisa, chauras, products indigens e l istorgia dad Uorsin dattan la tempra al vitg. Davent da sia fin a l ost vai sin ina pitschna via charrabla e relativamain planiva fin a l acla Bos-cha, avant che la medema via maina engiu ad Ardez, in proxim vitg pittoresc cun in architectura tipica per l Engiadina. Omadus vitgs, Guarda ed Ardez, envidan ad ina visita pli lunga. Numerusas streglias e giassas e las chasas engiadinaisas cun lur sgrafits famus enturn plazzas communalas cun bigls d aua da funtauna fan surstar e smirvegliar. Variantas: Via circulara a Guarda sin la senda dad Uorsin (1 h 15 ) cun visita dal vitg u varianta pli lunga sur l Alp Murtera Dadoura (+ 2 h). Ustarias: Quatter ustarias a Guarda, in ustaria ad Ardez a l entschatta dal vitg (il november tranteren serrada). Cumprar ina marenda en il Volg u en la pasternaria. Sin via blers banchins e lieus da picnic. Tip: Guarda, il vitg dad Uorsin, la ruina Steinsberg sur Ardez, ils craps da strias sper Bos-cha e durant l entira spassegiada in panorama da muntognas cun guauds da lareschs en tut lur splendur atunila. 8 Guarda Ardez 081 861 88 00 www.engadin.com

Lareschs enturn il Lej da San Murezzan ed il Lej da Staz Num: Enturn il Lej da San Murezzan Entschatta e fin: staziun da San Murezzan (1775 m s.m.) Distanza: 4.2 km Descripziun: La spassegiada maina per lung la riva enturn il Lej da San Murezzan. Vus giudais sin l entira via ina bellezza vista sin ina cuntrada inspiranta cun il lai, las muntognas ed il vitg da San Murezzan. Numerus bancs da seser envidan ad ina pausa e la proxima ustaria n è mai lunsch davent. La via lada è cuverta da glera e catram. Cura ch i naiva, po ella esser cuverta cumplettamain da naiv. Ella vegn però preparada sco via da viandar d enviern. Variantas: La spassegiada po vegnir prolungada, p.ex. fin al Lej da Staz, nua ch i dat la pussaivladad da mangiar e baiver insatge en las ustarias Lej da Staz e Meierei. Ustarias: Waldhaus am See, Engiadina, Meierei, Ludains (halla da glatsch), Segelclub e plirs bancs da seser per far picnic. Tip: A San Murezzan pon ins prender la funiculara Chantarella per ir sin la Corviglia (manaschi fin ils 22 d october 2017). Ultra da quai datti a San Murezzan numerus museums e la pussaivladad da far wellness en l OVAVERVA Hallenbad Spa & Sportzentrum, tel. 081 836 61 00. 9 Enturn il Lej da San Murezzan Differenza d autezza: +/ 30 m Temp: per la via enturn il lai 1 h 15 (da la staziun fin al Lej da Staz per tga via 30 utas) 081 830 00 01 www.engadin.stmoritz.ch

Spassegiar tras il sistem solar Num: Via auta Falera Laax Entschatta: fermada da l auto da posta Falera, Posta (1212 m s.m.) Fin: fermada da l auto da posta Laax, Pendicularas (1083 m s.m.) Distanza: 4 km Differenza d autezza: +/ 150 m Temp: 1 h 30 Descripziun: La via panoramica è signalisada bain e maina Vus da Falera a Laax-Murschetg. Igl è ina spassegiada ideala per giudair il panorama impressiunant cun ina vista imposanta giu sin la Ruinaulta e per s infurmar sin via davart noss sistem solar. La via dals planets è ina senda instructiva astronomica. Ella fa l emprima part da la via panoramica. Sin 1.5 kilometers faschais Vus in viadi dal sulegl, nossa staila fixa, fin al planet Pluto. Quai correspunda ad ina distanza da ca. 5.9 milliardas kilometers u ad ina scala dad 1:4 milliardas. Cun tga meter che Vus faschais sin la via dals planets faschessas Vus 4 milliuns kilometers en l univers. Sin via èn il sulegl ed ils nov planets represchentads sco sculpturas. Spassegiai tras noss sistem solar e survegni in impressiun da l immensitad da noss univers! Ustarias: Hotel La Siala a Falera; Rocksresort, Laax (staziun da val da las pendicularas). Tip: A Falera sa chatta il lieu da cult megalitic Parc la Mutta. Il cumplex è vegnì erigì avant ca. 3500 onns ed è il pli grond da ses gener en Svizra. Il Parc la Mutta è in center extraordinari che colliescha l astronomia, la matematica ed il cult dal temp da bronz. Las sendas èn aposta natiralas. Buns chalzers èn indispensabels. En cas d accidents vegn tga responsabladad refusada. A l entrada dal Parc la Mutta datti fegls d infurmaziun cun ina descripziun curta. 10 Via auta Falera Laax 081 920 92 00 www.flims.com

Enturn Igl Lai Num: Enturn Igl Lai tranter Valbella e Lai Entschatta e fin: fermada da l auto da posta Lai, Posta (1473 m s.m.) Distanza: 5 km Descripziun: La spassegiada entschaiva a la fermada da l auto da posta en il center dal vitg. Davent da là partis Vus vers Igl Lai che Vus cuntanschais sin la via da stgilats signalisada. Vus vegnis franc ad inscuntrar l in u l auter ruider. Enturn Igl Lai giudais Vus la vista sin las muntognas magnificas. Numerus bancs envidan ad ina pausa. Variantas: Vus pudais scursanir la spassegiada, sche Vus sortis da l auto da posta gia a la fermada Rothornbahn. Ustarias: Lido Heidsee e center da sports d aua (tut tenor aura avert ca. enfin la fin d october) ustaria/kiosk Canols, hotel Seehof Valbella, hotels ed ustarias en il vitg. Tip: Ina visita da las inslas da picnic vala la paina era l atun. 11 Enturn Igl Lai tranter Valbella e Lai Differenza d autezza: +/ 31 m Temp: 1h 15 (varianta per 30 utas pli curta davent da la fermada da l auto da posta Rothornbahn) 081 385 57 00 www.lenzerheide.com

Libellas e rosas da l aua al Lai da Stels Num: Schiers - Stelserberg Entschatta e fin: fermada d auto da posta Stels, Mottis (1470 m s.m.) Distanza: 5 km Differenza d autezza: +/ 230 m Temp: 1 h 15 (retour), sur la punt pendenta a Pany en tut 3 h (+ 312 m / - 516 m) Descripziun: Tarmentas forzas da la natira han stgaffì a la fin da l ultim temp da glatsch las cundiziuns per la furmaziun dal Lai da Stels. Oz èn ils tratgs caracteristics dal lai da muntogna charin las preziusas zonas da terrenisaziun ed ina ritga fauna e flora. Il Lai da Stels è enconuschent per las numerusas spezias d insects. Libellas raras sco la libella da palì e la libella blaua ad asta vivan qua. E las plantas registreschan l in u l auter record d autezza: sper la nimfa alva na crescha era la schervetta entretschada nagliur auter en il Grischun en territoris uschè auts sco al Lai da Stels. La spassegiada è signalisada bain e maina davent da la fermada da l auto da posta Mottis sin ina via da muntogna catramada e pauc frequentada levamain ensi vers il Lai da Stels. Sche Vus perdais il flad tar l ustaria Berghaus zum See, n ha quai nagut da far cun l ascensiun, mabain plitost cun il bellezza panorama e la vista sin il Reticon! Il Schweizertor, il portal da la Svizra, nua ch ins passa d ina pajais a l auter, na pon ins nagliur auter admirar meglier. Variantas: Sche Vus chaais pli gugent sin vias francadas, turnais Vus sin la medema via enavos al punct da partenza. U che Vus faschais or da la spassegiada ina tura pli lunga sur la nova punt pendenta a Pany (mo sch ella n è betg cuverta da naiv). Ustarias: Berghaus Mottis, Stels e Berghaus zum See, Stels. Tip: Giudai la vista sin il Lai da Stels, il Reticon ed il Schweizertor. 12 Schiers Stelserberg 081 325 11 11 www.praettigau.info

Sin l anteriur trassé da viafier al Castello di Mesocco Num: Mesocco Castello di Mesocco Soazza Entschatta: fermada d auto da posta Mesocco, Stazione (786 m s.m.) Fin: fermada d auto da posta Soazza (624 m s.m.) Distanza: 4 km Descripziun: La spassegiada maina Vus sin l anteriur trassé da viafier da Mesocco fin a l imposant Castello di Mesocco e vinavant a Soazza. Il punct da partenza è la veglia plazza da la staziun a Mesocco. Davent da qua chaais Vus vers sid a la fin dal vitg, traversais la via e suandais il mussavia «Sentiero» lung l anteriur trassé da viafier. Sper la nova centrala da telefon vi vai levamain engiu, fin che Vus avais traversà il rempar da crap e la chava d in torrent per il pli sitga. Suandai il trassé da viafier fin al mussavia. Là giais Vus a sanestra e traversais la punt da l A13 ed arrivais sin ina via natirala a la ruina dal chastè cun ina vista unica sin l entir Mesauc. Alura turnais Vus sin il trassé da viafier, cuntinuais tras il guaud da ruvers e sur dus auals, fin ch il trassé maina puspè or dal guaud. Vus cuntanschais l anteriura plazza da la staziun da Soazza, nua che sa ferma oz l auto da posta. Ustarias: Differentas ustarias a Mesocco e Soazza. Tip: Sin via datti ulteriurs lieus istorics ch i vala la paina da visitar: la baselgia San Pietro e Paolo e la baselgia San Rocco a Mesocco e la baselgia San Martino cun sia ritga pictura a Soazza. 13 Mesocco Castello di Mesocco Soazza Differenza d autezza: + 41 m, 199 m Temp: 1 h 30 091 832 12 14 www.visit-moesano.ch

Sin la via auta a Tinizong Num: Savognin Tinizong Savognin Entschatta e fin: fermada da l auto da posta Savognin, Posta (1200 m s.m.) Descripziun: La bellezza spassegiada entschaiva a Savognin e maina sin la via auta signalisada a Tinizong. Vus traversais il vitget e promenais giu tar la Gelgia. Lung la riva dal flum As maina la via puspè enavos a Savognin Vitg. Suenter in tochet ensi tras il vegl center da Savognin cuntanschais Vus la fermada da l auto da posta. Variantas: Tgi che vul scursanir la spassegiada, po turnar da Tinizong cun l auto da posta. Ustarias: Pliras ustarias en il vitg. Tip: Visitai a Tinizong l ustaria moderna La Scuntrada en in anteriura sala da gimnastica cun spaisas frestgas e cun la Buteia che porscha spezialitads da furniturs dal Parc Ela. 14 Savognin Tinizong Savognin Distanza: 6.8 km Differenza d autezza: +/ 147 m Temp: 2 h 20 (30 fin a Tinizong) 081 659 16 16 www.savognin.ch

La glischur intgantanta dal Lag da Breil Num: Enturn il Lag da Breil Entschatta: fermada da l auto da posta Breil, Pundual (mo per sortir; 1270 m s.m.) Fin: fermada da l auto da posta Breil, Posta (1283 m s.m.) Descripziun: Sin la spassegiada enturn il Lag da Breil giudais Vus il ruaus amez la natira. La spassegiada entschaiva a Pundual e maina sper il Hotel Vincenz vi al parcadi da la staziun da val da Breil. Là cumenza la via enturn il Lag da Breil, ina cuntrada da spir ruaus amez la natira. Suenter spassegiais Vus puspè enavos a Pundual e passais las stizuns dal vitg e la baselgia, fin che Vus arrivais a la posta da Breil. Variantas: Tgi che vul prolungar la spassegiada va tar il lavuratori Bostg suenter mesa via enturn il lai vinavant en direcziun da Tschuppina, passa l implant da igolf Stretga e cuntinuescha fin a Breil, nua che l auto da posta spetga. Ustarias: Hotel Vincenz, stan da marenda Pradas e sin la varianta pli lunga kiosc da l implant da igolf e l ustaria Tödi. Tip: Visitai la baselgia catolica da Nossadunna d uost amez il vitg u giudai da dis d atun chauds ina sfradentada en il lai da bogn da Breil (manaschi fin ils 6 da november 2017). 15 Enturn il Lag da Breil Distanza: 3 km Differenza d autezza: +/ 15 m Temp: 50 (prolungaziun en direcziun da Tschuppina 20 ) 081 920 11 00 www.surselva.info

Poschiavo cultura ed italianità Num: Spassegiada tras Poschiavo Entschatta e fin: staziun da Poschiavo (1014 m s.m.) Distanza: 2.7 km Differenza d autezza: +/ 26 m Temp: 1 h (diversas prolungaziuns tenor agen gust) Descripziun: Il Borgo di Poschiavo è uffizialmain in dals 500 vitgs ils pli bels dal mund ed ina spassegiada tras las giassas vegn a confermar quest parairi. Las fatschadas dals palazs, la plazza communala generusa e las streglias pittorescas dal center istoric da Poschiavo mo las muntognas imposantas enturn ed enturn fan endament che nus essan en in vitg sin 1014 m s.m. La spassegiada entschaiva a la staziun da Poschiavo. Vus traversais il Poschiavino e chaais l emprim vers nord fin al Palazzo de Bassus-Mengotti ch è oz il dachasa dal museum regiunal e da la tessitura (tessaria a maun). Il punct il pli al nord da la spassegiada cuntanschais Vus a la baselgia protestanta. Ussa vai vers sid sur la Plaza da Cumün e da là sin la Via Olimpia a la Via dei Palazzi e suenter puspè enavos sper la claustra veglia vi sin la Plaza. Suenter ina pausa forsa cun in té ed in bun toc petta turnais Vus puspè a la staziun. Variantas: Vus pudais prolungar u scursanir la spassegiada tenor agen gust. Al post d infurmaziun da Valposchiavo Turismo a la staziun da Poschiavo datti in plan dal vitg gratuit che descriva las attracziuns localas. Ustarias: En il Borgo di Poschiavo chattais Vus numerusas ustarias cun cuschina chauda e fraida. Tip: I vala la paina da visitar la Casa Console, il museum d art da Poschiavo en in palaz imposant dal 19avel tschientaner cun ina da las pli grondas collecziuns privatas da maletgs, dissegns e skizzas da la romantica tudestga (il glindesdi serrà). 16 Spassegiada tras Poschiavo 081 844 05 71 www.valposchiavo.ch

Lung il Valler Rhi tras il vitg Num: Lung il Valler Rhi Entschatta e fin: fermada da l auto da posta Val, Posta (1250 m s.m.) Distanza: 4.8 km (dus tschancuns da 2 km resp. 2.8 km) Differenza d autezza: +/ 28 m Temp: 1 h 20, prolungaziun 15, scursanida ca. 40 Descripziun: La spassegiada patgifica maina tras il vitg ed i dat differentas pussaivladads da scursanir e prolungar ella. Il punct da partenza è la fermada da l auto da posta Val, Posta. Suenter paucs meters da la val en traversais Vus la punt da crap e cuntanschais la plazza communala. Ussa vai vinavant fin a la proxima punt, nua che Vus giais a dretga sin la senda dal rempar. Vus chaais lung il Valler Rhi fin che Vus arrivais puspè a la punt da crap. La spassegiada cuntinuescha lung il flum sper ina puntetta da peduns vi fin a Gäud da l autra vart dal vitg. A Gäud traversais Vus la punt da lain e promenais da l autra vart dal flum enavos al punct da partenza. Variantas: Tar la punt da crap en il vitg pudais Vus decider da far u mo l emprima part (davent da la plazza communala da la val en) u mo la segunda part (da la val ora fin a Gäud). Durant la segunda part pudais Vus traversar il flum gia sur la puntetta da peduns e turnar directamain a la fermada da l auto da posta. Tgi che vul prolungar la spassegiada suonda a Gäud las marcaziuns dal Vita Parcours che maina tras il guaudet, avant ch el turna puspè en direcziun dal vitg. Ustarias: Pasternaria Peng a la fermada da l auto da posta, pliras ustarias enturn la plazza communala ed il Hotel Rovanada sper la puntetta da peduns sin la via a Gäud. Tip: Faschai a Gäud in curt detur sin il Vita Parcours e giai a guardar la cascada ramuranta. 17 Lung il Valler Rhi 081 920 70 70 www.vals.ch

Sin viadi en la Val d Avras Num: En la Val Bergalga, Avras Entschatta e fin: fermada da l auto da posta Avras, Juppa (2005 m s.m.) Distanza: 6 km Differenza d autezza: +/ 100 m Temp: 2 h Descripziun: En la Val Bergalga, ina val laterala da la Val d Avras, datti anc ina natira intacta, ruaus sin il pli aut nivel e blera aria da muntogna frestga. E tut quai sin passa 2 000 m s.m. Grazia a sia solitariadad geografica n è la Val d Avras mai stada pertutgada da campagnas guerrilas e devastaziuns. La substanza architectonica preziusa ord vista da l istorgia culturala, en spezial era las chasas dals Gualsers, e las structuras da colonisaziun oriundas èn per gronda part sa mantegnidas. Ad Avras-Juppa maina la spassegiada davent dal parcadi al ponilift sper la chamona da skis Cavetta vi en la Val Bergalga. Pli lunsch ch ins chaa en per la val averta, solitaria e bunamain planiva e pli quiet ch i vegn. Il tgadi hectic croda en emblidanza e la cuntrada da muntognas extraordinaria sa fa valair pli e pli sco alternativa plaschaivla e recreativa. Star a sulegl tar ina da las chamonas d alp è in ulteriur punct culant. E cun in zic fortuna observais Vus forsa chamutschs, capricorns, evlas u perfin tschess barbets. Variantas: Sche Vus vulais far ina spassegiada pli curta, pudais Vus simplamain turnar sin la medema via. La spassegiada è era cumbinabla cun in excursiun sin la veglia via d Avras resp. sin la Via dals Gualsers. Ustarias: Pliras ustarias ad Avras-Juppa/ Rufana, Avras-Giuf ed Avras-Cresta (s infurmar davart las vacanzas da manaschi tar Viamala Tourismus, tel. 081 650 90 30) e marenda or da l agen satgados. Tip: In perspectiv per observar ils animals e vestgadira chauda tutgan en il satgados, la finala As chattais Vus sin 2000 m s.m.! 18 En la Val Bergalga, Avras 081 650 90 30 www.viamala.ch

Impressum Editur Uffizi da sanadad dal Grischun promoziun da la sanadad e prevenziun Hofgraben 5, 7001 Cuira, 081 257 64 00 gf@san.gr.ch www.grischun-enmoviment.ch Concept e realisaziun Küng Pluskom GmbH Quaderstrasse 7, 7000 Cuira www.pluskom.ch Cumposiziun e stampa zanoni.kommunikation, Cuira Somedia Production, Cuira Nus engraziain a las organisaziuns da marketing da las destinaziuns, a las organisaziuns da turissem regiunalas ed a las organisaziuns da turissem localas per lur prontadad da metter a disposiziun las propostas da las spassegiadas e las illustraziuns. Nus engraziain er ad Arosa Bus ed al Bus vu Chur ch els acceptan la carta d accumpagnament sin viadis cun lur vehichels. Illustraziuns Arosa Tourismus (Nina Mattli), Bergün Filisur Tourismus, Graubünden Ferien (Stefan Schlumpf), Heidiland Tourismus AG, Chur Tourismus, Destination Davos Klosters, Sedrun Disentis Tourismus, Engadin Scuol, Engadin St. Moritz, Flims Laax Falera Management AG, Lenzerheide Tourismus und Support AG, Mottis Stels, Ente Turistico Regionale del Moesano, Gemeinde Surses, Surselva Tourismus AG, Valposchiavo Turismo, Visit Vals, Viamala Tourismus. Exclusiun da responsabladad L editur ed ils partenaris na surpiglian nagina responsabladad per la correctadad, exactadad, actualitad, fidadadad e cumplettadad da las infurmaziuns davart las spassegiadas. Tut las purschidas èn nunliantas e tut las pretensiuns da responsabladad exclusas. Wandergruppe Chur Wandergruppe Surselva Wandergruppe Landquart Wandergruppe Prättigau Wandergruppe Engadin Wandergruppe Davos/Klosters und Umgebung Wandergruppe Val Müstair Online www.gr.prosenectute.ch Detailprogramme kostenlos erhältlich bei Pro Senectute Graubünden Pro Senectute Graubünden Fachstelle Sport und Bewegung Alexanderstrasse 2 7000 Chur 081 252 06 02 info@gr.prosenectute.ch www.gr.prosenectute.ch

Gesundheitsamt Graubünden Uffizi da sanadad dal Grischun Ufficio dell igiene pubblica dei Grigioni Cun sustegn amicabel da: Presenting partner Partenaris da medias Partenaris da transport