TERREMOTO DI MESSINA E CALABRIA 28 Dicembre 1908



Documenti analoghi
DISCOGRAFIA: LA PRODUZIONE DI CANZONI EDITA IN DISCHI, MUSICASSETTE O CD

La storia di donna Aldonza

Nome del Gioco: Acchiana u patri cu tutti i so figghi Numero dei partecipanti: da 2 a quantu si voli Campo di gioco: si joca fora o unni c è nu largu

BEATI VOI MI FA#-7 LA MI LA MI FA#-7 LA6 MI LA Beati voi, beati voi, beati voi, beati voi. BEATI VOI

1) Scheda della poesia (percezione globale) 2) Verifica e/o consolidamento dei prerequisiti. 3) 1 lettura: contenuto, in generale, della poesia

Tratto da Il fuoco e La ruota

SETTIMA LEZIONE LUCIA NON LO SA

10 CONCORSO DI POESIA

DETTI,PROVERBI, FILASTROCCHE, POESIE DEL TEMPO CHE FU ( per non dimenticare le radici)

Associazione Culturale Nuova Galleria Roma. IL CANTASTORIE sabato 29 dicembre 2007 ore 18,30. Sebastiano Runza recita e canta

Bartolomea e il basilisco del Duomo C'era una volta, intorno al 1600, dentro le mura di Modena, una bambina di nome Bartolomea, a cui era morto il

VENGO ANCH IO CONDIVIDERE LA MALATTIA E LE CURE CON I FIGLI. Dott.ssa Lucia Montesi Psicologa Psicoterapeuta U.O. Oncologia Area Vasta 3, Macerata

Un pensiero per la nostra Maestra Grazie Maestra Carla!

All. 1 UDL Il viaggio - Elaborati alunnni Francesca Pulvirenti 1

Il metronomo. Per cantare tutti i nostri baci al vento. son volati con il tempo senza più un motivo, una melodia: il metronomo della malinconia.

COMUNE DI AGRIGENTO ASSESSORATO PARI OPPORTUNITA

Ombra di Lupo Chiaro di Luna SCHEDE 1/5

C era una volta dal libro COLAPESCE Testo: Riccardo Francaviglia Musica: Laura Francaviglia

il libro di Natale Scuola elementare di S. Marco d Alunzio

LA VEGLIA. Milano, sabato 24 ottobre 2009

PIANO DI ETTURA Dai 9 anni

Alunni:Mennella Angelica e Yan Xiujing classe 3 sez. A. A. Metodo per l intervista: video intervista con telecamera. video intervista con cellulare

L albero di cachi padre e figli

CUTUSÌU Cutusìo, frazione del Comune di Marsala.

2012ko PROBA PROBA OROKORRA ITALIERA PROBA ERANTZUNAK UNIBERTSITATERAKO SARBIDE PROBA 25 URTETIK GORAKOENTZAT ETA 45 URTETIK GORAKOENTZAT

Felici Condoglianze! Commedia brillante in due atti di Maurizio Nicastro. Personaggi: (5 donne + 5 uomini) Onorato Cacace

Mister Max Il + fico sono io! 2009 Testi canzoni

DOLCI RICORDI - Adattamento e riduzione -

PREGHIERE IL SEGNO DELLA CROCE. Nel nome del Padre e del Figlio e dello Spirito Santo. Amen. BREVIARIO INTRODUZIONE

Ratto al ballo. AESS Archivio di Etnografia e Storia Sociale

Classe di livello B1+ Apprendenti stranieri di età tra anni. Attività sull immigrazione. Berline Flore Ngueagni Università Ca Foscari

Maschere a Venezia VERO O FALSO

La Sagrada Famiglia 2015

Mediterranea INTRODUZIONE

LOCUZIONI AL MONDO. Il mistero di ogni persona (22/4/ /4/2013) Testi tradotti dai messaggi originali pubblicati sul sito Locutions to the World

Tango di periferia il ballo degli immorali. Ottima rappresentazione ieri sera al Teatro Nuovo di Varese Varese, 17 aprile 2010.

PASTA CU I SARDI A MARI

Le fiabe italiane. bibliografia e qualcosa in più. a cura della Biblioteca dei ragazzi S.Croce. di Firenze Ottobre 2010

Alcuni esempi di lettere

Voci dall infinito. richiami per l Anima

IL CUBISMO. Immagine esempio visi da Les demoiselles d Avignon. Ritratto di Dora Maar visto di fronte e di profilo

SALMO RESPONSORIALE (Sal 33, ) Rit. Della grazia del Signore è piena la terra

Lasciatevi incantare

LA CASA DIALOGO PRINCIPALE

La strage di Capaci raccontata da Tina Montinaro

La gobba del cammello (Kipling) Nel principio degli anni, quando il mondo era ancora. nuovo nuovo, e gli animali cominciavano appena a lavorar

La storia di Victoria Lourdes

Quanti nuovi suoni, colori e melodie, luce vita e gioia ad ogni creatura splende la sua mano forte e generosa, perfetto è ciò che lui fa

6. La Terra. Sì, la terra è la tua casa. Ma che cos è la terra? Vediamo di scoprire qualcosa sul posto dove vivi.

La Tua volontà. Gesù è la Via, la Verità e la Vita. la-do. intro: strofa: la-gesù mostrami le Tue vie, insegnami i Tuoi sentieri.

RICERCA PROGETTO S.P.O.T. 6D

Schede operative per fanciulli dai 3 ai 6 anni Libricino di.

Bologna. Bologna è. 4.Trovate queste parole nel testo e scegliete il significato giusto

Una data speciale in tutto il mondo : 12 Ottobre 1492

Ciao bambini! Mi chiamo Riky e vorrei farvi alcune domande per conoscere ciò che pensate sui rischi naturali.

Amore in Paradiso. Capitolo I

Quadri rossi. Una conversazione sull arte a dieci anni

SAMI MODIANO PER QUESTO HO VISSUTO

SLOWEAR A SLOW TALE CONTEST BRUNELLA PONZO LA PASTA MADRE DI SAVERIO PARTNER

Scopri il piano di Dio: Pace e vita

Dossier sulla maternità

Disturbi dell apprendimento: dopo la diagnosi che fare?

SCUOLA D INFANZIA DI MOTTALCIATA ANNO SCOL. 2003/04 GRUPPO DI BAMBINI DI 4 E 5 ANNI.

Canzoni di Carnevale

VINO ROSSO TACCO 12. La Perdita

IL LUNEDÌ SCOMPARSO. Dai 5 anni


«La strada della Verità è nella Chiesa di Dio»

rappresentazione melodica unico tempo a cura del gruppo ERICEFOLK

COMUNE DI CAMPOFORMIDO DISTRETTO DEL CORMOR

SANTA MARIA DEL FONTE presso Caravaggio patrona della diocesi

ADE CERCA MOGLIE. Completa. Rispondi

Audio CD con storie. Grandi avventure BIBBIA. e canzoni. della. La mia prima Bibbia

IL RADICCHIO DI TREVISO ALLE NOZZE DI CANA. Tiziano Tempesta Dipartimento TESAF Università di Padova

E Penelope si arrabbiò

============================================ II DOMENICA DOPO NATALE (ANNO C) ======================================================================

IL DARE E IL RICEVERE

1. Ascolta la canzone e metti in ordine le immagini:

Colori e pensieri per i. bambini emiliani 04/06/2012. Colori e pensieri per i bambini emiliani 04/06/2012

Caccia al Tesoro. Vi garantisco che i bambini si divertono davvero tanto. Che altro dire buon divertimento!

CENTRO PRISTEM-UNIVERSITÀ BOCCONI

Mafia, amore & polizia

- Siamo lontani - Andremo lontano. - Lontani - Nessuno ci avvicina

La Trottola. Questa è una storia vera ma, se l avessi inventata, mi premierei per la fantasia! Questo e-book fa parte della collana Punture di Vespe

Attimi d amore. Scende come la pioggia un petalo di rose e quando ti vedo perdo la testa per te mia cara ragazza

ALICE NEL PAESE DELLE MERAVIGLIE

FAVOLA LA STORIA DI ERRORE

GRUPPO FARFALLE SCUOLA INFANZIA E BAMBINI DELLA SCUOLA PRIMARIA DI CISTERNA D ASTI

M. Heidegger, Che cosa significa pensare (1954), Sugarco, Milano, 1988, pp

stelle, perle e mistero

Al centro dell ultimo dibattito dell Agorà Il terremoto del 1908 e la solidarietà ungherese

Artisti in erba. I prati nell arte dei bambini. Scuola dell Infanzia Dandelion Bagnolo in Piano RE Progetto a cura di Marina Argenti

Dante nella selva oscura

Comune San Giovanni Lupatoto. Associazione Amici del Tesoro. Ulss 20 Verona

IL GATTO RAPITO. dai 7 anni. ErMInIA DELL OrO

Claudio Baglioni A modo mio

Fondazione Cassa di Risparmio di Jesi

La vera Storia dell acino Pierino

Transcript:

TERREMOTO DI MESSINA E CALABRIA 28 Dicembre 1908 Versi di Giuseppe Bonafede (*) Terremoto di Messina e Calabria pubblicati nel volume Terremoti, maremoti: dalla cultura del soccorso a quella della prevenzione (Atti della Conferenza di servizio presso la Prefettura di Ragusa, organizzata e diretta da Francesco Mantegna Venerando, Fondazione Mediterranea, 1991) O Eterna Sapienza e Viritati Misu ntronu tra l Ancili e li Santi, Jùrici ri Suprema Maistati Iu mi prisientu a Vui tuttu trimanti. La me povera menti alluminati Pi ffari li me versi cunzunanti, Si l assistenza Vui nu mmi la dati La me canzuni nun po jiri avanti. Nell annu milli novicientu e uottu, Lu vintuottu dicembri ri matina Miraculu ri Diu cu nu nn è mmuortu Tantu fu lu spavientu e la ruina! Ma lu cciù fèriu, lu cciù trannu cuorpu L àppi dda svinturata ri Missina; Pi ddà Cità nu nci nn è cciù cunfuortu Parsi c a mmari la purtau la cina. O Missina, Missina svinturata, Ri l ariu ti scuppau ssu fuocu ranni, Nti nu mumientu paristi allampata, La terra si rapiu ri tanti banni! Nun cc è un palazzu, nun cc è cciù na strata, Si subbissaru picciriddi e granni, Nu mmunzieddu ri petri è addivintata, la Giustizzia ri Diu sa quantu è granni! Prima ca Diu sunassi l urtim ura Pi st accasu ca fa tantu spavientu, Nell aria si sintia na rivutura Comu nu ncubbu tramusciu ri vientu. Lu mari rivuddia misu nfurtura, Missina si nacava lientu lientu Nzima c addivintau na sipurtura, Nzina ca si distrussi nto mumientu!

Chi vuci, chi fracassu, chi suspira, na casa supra l austra s abbissava; N animmulu paria ca sempri gira Missina tutta ccu li campanara! Mienzu li petri cu mori e cu spira, Un palazzu ccu ll autru s abbrazzava, Tutti li putiei càschinu a ffila Un cc è na petra ca nunn abballava! Unni si nnieru tutti ssi ricchizzi. Ssa bbella Palizzata a la Marina! Unni spirieru tutti ssi billizzi Ch èritu un tiempu na vera Reggina! U mmientu si purtau li tò furtizzi Povira svinturata ri Missina! Cu lu criria, ccu tutti ssi grannizzi Rirucìriti nura e pillirina! Miènzu tutti ddi petri ammuuntagnati Nesci n abbramu ranni e attirrurusu. Abbramu ri pirsuni vurricati Vuci affranzusi ca cièrchinu ajutu!!! S affanninu a scavari li surdati, Cu tira u mmuortu, cu spinci un firutu Lu muortu nti na scala è strapurtatu Pi viniri ri nuovu sipillutu! Si vitti supra ri na bbarcunata Cascàri un picciriddu a tierzu pianu, Tiniri si vulia ni la firriata E ciamava la matri a cciantu amaru. Finarmenti cascau mienzu la strata, Nziemi cu lu palazzu sprufunnaru, Sbattiu la testa supra na valata Mentri curri la mamma ri luntanu! A cù spunta nu mmrazzu, a ccù nu mperi Mienzu tutti ddi petri ammunziddati; Ccà su a catasta, dda sunu a ffileri Li gammi rutti e li testi scacciati, Cu ciama figgi, cu cianci muggirei Mmienzu tutti ddi petri accatastati; Sutta ddi petri nu llamientu veni Ri miggiara ri ggenti vurricati!

O Matri ri cunfuortu e di pietati Ca ccu lu Vuostru mantu ni cupriti, Tutti ssi figgi vuostri vurricati, Ri sarvalli Vui sula li putiti. Mamma, pi ccarità cciù nu ntardiati Rati aiutu a li vivi e a li firiti, Sunu mienzu la terra suffucati, Tutti ciàminu a Vui, cc un lu sintiti?! Cu li capiddi tutti ristrizzati Na mamma ciama ajutu a li bbarcuna; Pari na pazza, cu ll uocci spirdati, All ariu spinci la so criatura; Ma fùinu li ggenti spavintati C appriessu r iddi càschinu li mura; Li tetta sunu tutti sdirrubbati, Un cc è na casa ca unn è sipurtura! N uomu scavaru sutta na valata Ca ppi l affranzu un si putia taliari; Avia la testa tutta sbacantata, Nessunu effriggiu ri testa cumpari: La mmrudda petri petri saliata Comu saimi c azzicca a squaggiari, E di la panza niura e scassata Tutta la vuriddata ci cumpari! Spuntau na manu sutta ddu stimpatu, Arurnati ri anedda avia li jita, Tuttu lu cuorpu ch era vurricatu E di na ronna a la testa firita; Vitti dd anedda un piezzu ri surdatu, Scippàri un ci li potti di li jita, Allura comu nu ncani arrabbiatu Nesci un cutieddu e cci taggiau li jita!... N abbramu alllura sci uri na valata Mentri ddù nfanmi trànnu la firia, Era la vuci ri dda vurricata Pi lu duluri stremu ca sintia, N autru surdatu, ch era ni dda strata, Comu vitti dda granni tirannia Punta a ddu boja e ccu na pistulata Tutta la testa ci la sfracilla!

A Distefanu Amalia la sarvau Rù trava ca si misiru a pulera, Ma carzarata sett uri arristau Comu nu nsurci rientra na rattera; Mienzu ddi petri na donna sgravau, Era lu nomu so Razzia Bannera, Duoppu u gniornu r abbramu, si truvau Morta, abbrazzata stritta cu la rrera! Si vitti un viecciu mpintu pi nu mperi Supra nu ncruoccu ri la bbarcunata; La testa nsutta, all ariu li peri, Suspisu a cciummu supra ri la strata. Lu cruoccu pi li causi lu tratteni, Tutt à na vota runa n attrantata, Firria ru voti in aria cu li peri E cacsca ccù la testa sfracillata! Na cagnuledda ri na bbarcunata Vitti la so patrona sprufunnari, Allura dda canuzza affizziunata Si cci abbia appriessu pi nun la lassari. La patruna cascau mienzu la strata, La terra l accumenza a ccummiggiari, E dda canuzza, tutta spavintata, Ratta la terra e si minti abbaiari. Ohimè! Cu po cuntari ssi spaventa, Lu nchiostru manca e la carta unn abbasta! Scavinu muorti tutti li mumenta, Ammunziddati, catasta catasta! Li scoli, li spitala, li cummenta, Di li niguozzii n un cc è cciù na rrasta, Si spaccaru li stissi funnamenta, Li fabbrichi parièvinu ri pasta! Si vitti e nun si vitti Barcillona. Accussi vosi lu so rriu ristinu! Riggiu, mentri a Missina cc è li sona, Bballa comu n arrota ri mulinu! Nell ariu vientu, ni lu mari trona, E fuocu suttaterra ri cuntinu: Siggilia trema, Muncipieddu tona, Unciu si senti com un tammurinu.

Passa nell aria n autra tramusciata E caschinu li casi a munzidduni; Ccà na criesia, cciù ddà na palizzata, Na turri, un campanaru, un cubbuluni; Sana sana cciù ddà na bbarcunata, Na caserma, u ncummientu, un palazzuni, Missina è na pirrera addivintata E sta faciennu l ùrtimu assaccuni! Sutta ssi petri ammunziddati e duri Ogni cetu ri ggenti si truvau, Poveri, ricchi, viecci, criaturi, Tuttu distrussi, nenti pirdunau!!!... La mieggiu parti si truvaru nuri, La morti ni lu suonnu li piggiau! O spavientu! La morti ntra dù uri Supra Missina la rasa passau! Ni li campagni stissi e ni li staddi Chi trattaria faciévinu l armali. Li crigni ci arrizzaru a li cavaddi E nculati si misiru a ttrimari; Ri cuntinu cantavinu li gaddi, Li stissu puorcu si minti a sciusciari, Sbulazzàvinu l ochi ni li baggi, Lu pilu russu si misi a bbramari! Quannu vinni lu primu scarricuni Ca rirussi Missina un cimitieri, Cu cascau a la mmersa e ccù abbuccuni, Cu nn avanti s abbiava e ccu nnarrieri, Lu rroggiu si tiniu cc un risaccuni Un potti jiri nn avanti né nnarrieri, Lu stissu trenu, vientu currituri, Ci vinni la paràlisi a li pieri. Ri quantu versa, ri quantu maneri, Stu tirrimotu danni nu mpurtava! La pianta nnica e lu cciù gruossu peri L ùrtimi foggi sò li scutulava, Li trava ri telèficu a ffileri Unu ccu ll autru ca s assicutava. Lu filu, ruttu ri tanti maneri, Paria un scursuni ca si turciniava.

Un patri, a Riggiu, pi lu gran spavientu, Ci sbutaru li silenzii e nisciu pazzu, Vitti li so tri figgi nto mmumientu, sutta lu stierru ri lu sò palazzu; Muòrsiru, sparti ri lu firimientu, Tutti affucati ri lu pruvulazzu! Ora ciama li figgi e unn àvi abbientu, Li va circannu palazzu palazzu. Na picciuttedda pi lu gran spavientu Li dulura ci vinniru e figgiau; Potti passari n autru mumientu E abbrazzata a la rrera si scacciau! Torna lu sposu, pi lu grà spavientu Etta na vuci ranni e assimpicau! Nti n ura sula, nto nsulu mumientu, Spusu, patri e cattivu addivintau. A Barcillona, rintra na casuzza, Mienzu lu rrizzu e li canni stuccati, Sburricau nu nfrati e na suruzza, Muorti tutti rui, muorti abbrazzati! Tinia la suoru ni la so manuzza Li jita di lu frati ncirciddati, E patri e matri nti n autra cidduzza, tutti sutta li trava vurricati. Manna Palermu e Catania surdati E azzicchinu li muorti a sburricari; Sunu ni li vaguna ammunziddati Li firuti ca vanu a lu spitali; Cu scappa comu un pazzu strati strati, Ca la morti lu cerca d arrivari, Cu fùinu e ccù su paralizzati, cu ncutta e ccù si minti a ll acrimari! Ccu cautela granni, pianu pianu, Luvàvinu li massi ammunziddati, Na ronna vitti, li vuredda ncianu Erinu ntra ru massi ncasiddati; N autra ronna scavaru cciù luntanu, La linqua fora e l uocci sbirsicati, Nu ncera ni ddi loca nu ncristianu Ca nziemi nun nciancia cu li surdati.

Vicinu a nu nfirutu muribbunnu N autru firutu stava ppi spirari; Si trova n uomu nto mpuzzu prufunnu, Fa vvuci ranni e nun si po piggiari; Si senti suttaterra un suonu funnu Riggenti ca si vòrrinu sarvari!... Ma la vuci mi trema e mi cunfunnu Richiddu ca mi rresta ri cantari! Sutta ddi petri misi a mmunzidduni Chi spavientu ca cc è, chi carnaria! Un preti si truvau misu a mugnuni, un crucifissu ni li manu avia; Un picciriddu misu a gnutticuni Supra lu liettu ancora si viria, La mamma, supra r iddu, a bbrancicuni Ancora muortu si lu difinnìa. Nto mmunasteriu, sutta li valati, Rùrici batiuoti sburricaru, Una ccù ll autra tutti avvicinati E ccù li cruni mmanu si truvaru; Si sburricau mmienzu li stimpati Cu la ciaccu a lu cuoddu un marinaru, E nu nfirutu, cu ll uocci scassati, ca scippava lu cori lu so abbramu! Di un quintu pianu na ronna cariu Comu la terra si misi a trimari; Fici rù ggira in aria e muriu Pi lu spavientu, prima d arrivari. Si ciamava Vannina Santalìu, Lu jornu appriessu si duvia spusari!... Accussi vosi lu distinu rriu, ca s appi picciuttedda vurricari! Quantu trisora, quantu argintarìa Nu nsù mmienzu ddi petri vurricati, Missina è un ciumi d oru ca curria Pi lu cummerciu ri tanti citati. Quantu figgi ri mamma a la stranìa, Poveri e pazzi sunu addivintati; Quantu urfanieddi mienzu ri la via, Quantu famiggi sani sdisulati!

Zucchiru, sita, curiami, panni, Cafè, frummientu, taulami, vutti, Li cosi prizziusi li cciù ranni, Nicuozzi immensi, magazzina ncutti, Ricchizza ca trasia ri tanti banni, Oru, argentu, diamanti, ntrizzi tutti Li gioi c ammassau nta tri millanni Vinni u mmientu marinu e si l aggiutti!!!... Lu Faru ri Missina si stutau Fici n allustru ranni e scumpariu; Comu nu mmirmigliuni turciniau La cittatella, e a mmari si finiu; Di cima a ffunnu na criesia spaccau Parsi un granatu comu si rapiu! Lu mari a appauratu s arritrau Viriennu chiddu ca mannava Diu! Catasoriu spiriu mienzu ru munti, Ri Cannatellu cciù nu nni parrati; Villa Sanciseppi è a li strapunti E Muntibellu è sutta li stimpati; Sant Eufemia si fici li cunti, Tàuru unn àppi né ssanti né abbucati; Santu Stefinu, Gioja ed Asprumunti, Erinu ajeri ora u lli truvati! Missina, Riggiu, scilla, Siminara, Castruriali, Villa Sanciuvanni, Parma, Muntartu, Giraci, Bagnara, Spatafora, Pillanu e a tanti banni Lu tirrimotufici na carnara, Cuntari cu li po tutti ssi ddanni, Parsi ca passau na draunara Ca all ariu si purtau picciui e granni. A Missina li vivi e li firuti Mancu durici mila ni truvaru; Cientuquaranta mila sipilluti Tutti sutta la ciàppula arristaru! Trentuottu mila a Riggiu li perduti, A Uffuca milli e cciù ni sburricaru, Vintisemila tra muorti e firuti A Villa Sanmciuvanni ni cuntaru.

Ohimè l uocci pi cciànciri arristaru, Tanta murtalità cu l à ccuntari! U nnomu sulu ricu ogni miggiaru Ca tutti, n uomu nun li po pinzari: Accumienzu ri Rrosa Cannataru, Cuncetta Iacupinu, Razzia Mari, Giuvanna Duca, Franciscu Nutaru, Pippina Gemma e Trisina Furnàri. Morsi pi sburricari a lu maritu La picciuttedda Rrosa Bonasita, Gurrera, Abbati, Mangani, Firritu, Li du frati Giranni e Specciu Annita, Ninu carrèra a lu piettu firutu, Muntartu, Francipani, Alessiu Rrita, Cardinali Marianna, Roccu Arditu, Nto mumientu finieru la so vita! Morsi Rrosa Rimmàudu sutta un massu, Morsi, ma quattru figgi li sarvau! Luigi Rocca, fuori ri Belpassu, Pi la sò matri si sacrificau! Pi lu frati muriu Pitrinu Ardassu, Pi la muggeri Lorienzu Currau, Mentri li causi si nfila Luciu Grassu Un travu li du jammi ci stuccau! Crisafulli, Barbèra, Alfiu Pinnisi, Lu Principi di Mola, Daffirà, Mola si ciamau n autru Marchisi, Schillaci, Sella, Clara Vadalà, Salvèmini, Di Marcu, Migliurisi, Tri prufissura r università, Puleu, Salemi, Orlannu, Lazzarisi. Tutti partieru pi l eternità! Ni cincu paisani siemu junti, Ronna Rrita e Pierini lu sturiusu, Luciu, Razzia, Adelina.c à ddi punti Nun ci fu nuddu ca ci resi ajutu! Pinzannu chi suffristivu a ddi punti Lacrimìa lu me cori ntinirutu; Ora a nnomu ri tuttu Ciaramunti Na lacrima vi mannu e nu nsalutu!

Un principi ci fu, cinu d affannu Cianci li figgi suoi mienzu la strata; Morsi Milazzu, Pastiglia, Bonannu, Conti, c appi la testa maciddata, Morsi Paci c avia novantunannu, Rizzuottu ca nasciu ni da nuttata, Lizziu, Lanteri, Cuncetta Murannu Ch era la prima notti maritata. E muorti, e muorti ancora!... La Pizzara, Carmenu Lia, Luiggi Multisanti, Anna Catania, Rosa Lavaccara, Bettu Lucia, abbrazzata ccu l amanti Fuoru purtati ni la stissa scala, Presti, Sulsenti, Giordanu, Galanti, E tanti mila e tanti autri miggiara!!!! Pinzari cu cci po.passamu avanti. Viecci, cattivi, schietti, maritati, Poviri, rricchi, jurici, parrini, Patruna ri putiei, sani e malati, Picciuli e granni, principi e spazzini, Dotti e gnuranti, monici e ssurdati, Vistuti e nnuri, ricchi e pillirini, tutti sutta li petri accatastati Ca mi trema lu sancu ri li vini! Sparti, lu scutimientu ri lu mari Arrivau comu nu mmazzamarieddu; Tutta l acqua si ntisi arriminari Comu mustu ca vuddi ntò ntinieddu! Li vapura si vittiru abballari Firriannu tunnu com un caittieddu, E l acqua s accumenza arrimazzari Supra Missina, faciennu macieddu. Pi cciù svintura ancora e cciù spavientu Lu gassi ccu l elèttricu scassava! Parsi Missina tutta a ddù mumientu Na furnaci ri fuocu c addumava! Lu teatru paria na torcia abbientu, La vampa pi la rabbia ciacciariava, Linqua di fuocu senza finimientu Tutti li casamenta si manciava.

Ah! Missina, Missina, a quali statu Ti rirucisti ntò nsulu mumientu! Cu mori suttaterra vurricatu Ccu vvuci di suspira e di lamientu, Cu mori tra lu fuocu cunzumatu Vuci faciennu d estremu spavientu, Cu s abbìa ro mbarcuni dispiratu, Li robbi ca cci sbàmpinu a lu vientu. Ohimè! Curaggiu cciù nu mmi ni sientu Scuppau tuttu a nu ncuorpu ssa mazzata! Mari in timpesta, fuocu, scutimientu, Tuttu supra Missina sdisulata! Pi nsima a mmari purtava lu vientu Na puzza ranni ri carni brusciata! E in autu, in autu, lu cielu d argentu L ariu sirenu la notti stiddata! Siggilia trema tutta e s appaura Ci pari juntu lu so finimientu, Spassia la morti cu ddà ncrignatura Supra ri la Siggilia com ù mmientu, e meti ntunnu ccu dda fauci scura, Comu all està si meti lu furmientu. Li muorti stissi ri la sipurtura Ficiru signu pi lu gran spavientu! A Muorica, a Rrausa, a Ciaramunti, Li scossi, a parauni, fuoru lienti, A Vittoria si ntisi in certi punti, A Terranova s avvirtiu ri nenti, Catania ha lu nnimicu rinfacci frunti, Fuoru li scossi cciù forti e viulenti, la Cità trabballava ntutti punti, Ri San Aita lu velu un fici nenti. A Muntirrussu si ntisi la scossa Comu nu mmientu ca ppi ll ariu passa, Lu tirrimotu a Giarratana ngrossa, A Grammicheli, pi scanciu, s arrassa, A Spaccafurnu na bidduzza scossa, Commisu veni e vvà comu na nassa, A Munti Lauru ci scruscieru l ossa Miraculu ri Diu comu nu scassa!

O Muncipieddu chi dannu facisti, Li cciù belli cità ti li manciasti, A Riggiu ri Calabbria lu finisti E tutta Barcillona l abbissasti, Villa Sanciuvanni la rraristi, Unn arristaru cciù mancu li rrasti, Comu nu llatru ri notti vinisti, E ni lu suonnu a tutti li piggiasti! Quannu vitti lu Re ssa gran ruina Cala la testa nterra e lacrimau. Scriviti ni lu mmarmu: Ccà Missina U gniornu fu, ora si subbissau! Vèniri vosi la stissa Reggina, Comu na Mamma a tutti cunzulau. Ciànciri un si tinia quannu Missina, Quannu ri supra mari la taliau! Nicola fulci, lu granni avvucatu, Ch era lu llustru ri tutta Missina, Sutta lu so palazzu vurricatu L ànnu truvatu muortu dda matina. Nun cc è un parrinu, nun cc è cciù un surdatu, Parsi nu nsciuscu ri trumma marina! Nun c è nissunu can un fu scacciatu, accussì vvosi la manu divina! Un sacerdoti mentri ni la missa Cu lu càlici mmanu cunsacrava, La vorta ri la Criesia si subissa E preti e tutti nto nnenti scacciava; Intra la Criesia la cùbbula stissa Si spaccau tutta ccu li stissi trava, E di tutta la Criesia ca subissa Un arcu sulu a l addritta arristava! Comu nti na campagna ch è mituta Si viri qualchi spica ch è lassata, Scussi ni dda Citati sipilluta Cca penni un ponti, ddà menza affacciata, Ccà na finestra ca ristau mpinciuta, Un piezzu ri curnici, na navata, Un tettu mpintu, na cruci turciuta, N arcu suspisu, na scala abbuccata.

Pi li guardii finanza e li surdati Nun ci fu ajutu, nun ci fu riparu; Ni li quartera mùorsiru scacciati Qualchi vintina o cciù si ni sarvaru! Ca tutti vinti, comu dispirati, Di li finestri cc un sàutu scapparu; Lu munasteriu ri li carzarati Si spacca, e tutti ncianu si truvaru. Nun c è cciù nu ncristianu, un c è n armali, nun c è na casa ca nun s abbissau, Un campanaru cciù nun ci cumpari, Na fabbrica a l addritta unn arristau, Li stissi petri terra addivintari, La terra pruvulazzu ca vulau, Parsi lu Giurizziu Nivirsali! Furmini c à Missina l allampau! Furmini fu tirannu e scialaratu Ca tanti viti nto nnenti struriu! Cu morsi ni lu suonnu e cu mpiccatu Tiempu unn aviennu ri pinzari a Diu! Nun cè un baruni, nun c è un diputatu, Un giùrici nun c è, tuttu finiu!!! Un uovu cu na timpa scavazzatu, Ccussì Missina la rirussi Diu! O piccaturi ca nun passa juornu Ca nun offendi a Diu, Beni Supernu, Cristu ti po castiari ni lu suonnu, Duoppu la morti cc è lu fuocu eternu, La morti porta a tutti nu nfrastuornu Ca l arma senti nu nnuluri nternu, Cu mori, ni lu munnu un fa rituornu Morti, Giurizziu, Pararisu e Nfiernu! ------------------------------------ (*) Giuseppe Bonafede nacque a Chiaramente Gulfi (RG) il 18/3/1857 e morì a Ragusa Ibla il 27/6/1941. Figlio naturale di Serafino A. Guastella, illustre studioso di letteratura popolare e collaboratore del Pitrè, scrittore e poeta in lingua, Bonafede ereditò dal padre il genio poetico e l inclinazione per la poesia popolare, alla quale dedicò la sua vita travagliata. Tra le sue opere La Primavera, Tip. Tranchina di Modica (1956); Terremoto di Messina e Calabria, XVI migliaio, Tip. Ed. Detestano Ragusa 1909; Fiori silvestri (saggio di canti popolari, Tip. Ed. Detestano Ragusa 1910).