Sot dal Tôr. DAÈL AI SOI EMIGRANS cu la colaborasion dal Circul Culturâl NAVARCA. Lunari pal. Aghis a Daèl. Pituris di Anna Degenhardt

Transcript

1 Sot dal Tôr DAÈL AI SOI EMIGRANS cu la colaborasion dal Circul Culturâl NAVARCA Lunari pal 2008 Aghis a Daèl Pituris di Anna Degenhardt

2 Aghis a Daèl No je nancia plui aga a Daèl. Cuisà trops daèlos a son prons a dilu. Chei che si vìsin da roja da scuelis, da roja da Streta e da tantis fontanussis che emplavin bojonus di aga fres cia. Rojs dulà che in un timp nancia tant lontan li feminis a lavin a resentâ. Di dut chist, uè, in paîs al resta pôc. L arc in modôns dal puint da Streta al ven fûr da tiara che à taponât la roja, al puint dal Vât al passa parsora di una fuessa che no si pol plui clama roja, tant pocis a son li sornadis di un anada cuant che si viôt un pocia di aga. Cui che no à viodût l aga dal vecio Daèl a cognos forsit un atri paîs. Dut colpa dal fat che li faldis a si son sbassadis, cui che dîs che li bunifichis da tiaris imbunidis banda da laguna a nus an giavât cualchi metro di aga o cui che dîs che mancin li rostis dai mulîns e che l aga a no je mantignuda ca su. Sta di fat che li rojs a si son sujadis, lassant grandi fuessis dulà che daspes a mènin baras pluitost che cianis e arbis o plantis di aga. A la fin ancia se al è vignût mancul chist fuart rapuart cu l aga, no si pol dì che sedi propit lât in nuja; l aga a la fin a je entrada tal nestri mût di vivi e tal mût di sintisila part di noatris. A vin li pompis, che son di ciasa, di ort e ancia di ciamp, a seconda di se ca si dòprin: par cioli l aga di partâ in taula o par implenâ al sborfedôr par bagnâ al ort. Pompis che nus dan un aga che a parala ju a nus pâr simpri plui buna e plui fres cia. Un aga che cul moviment dal pompâ a giavìn da nestra tiara e par chist a la sintìn nestra che la vin tirada su e tal stes timp a la ricognosìn di duc no che chenti vivìn. Na roba che a vin in bondansa, che podìn giavâ fûr tropa che urìn e che la tiara a nus da basta pompala su. Par chist in tal lunari a flanc dai puins dal paîs e da campagna a vin desidût di meti li pompis, che in chistis pituris a son pituradis in aur, par dai valôr a l aga come element indispensabil pal nestri vivi. I puins che ciatês voltant li paginis dai mês a us partaran in puesc sia dal paîs che lontâns ta campagna, dulà che a son i viei mulîns dal comun. A si viodaran chel dal Nauac, di Tininin, di Sardon; ma cuant che passarês su chisc puins no viodarês plui rostis e as che jentrin tal mulin e che a sirin cu la fuarsa magari da siet rauedis dal Nauac. Dut chist no l è plui. Di cuatri mulîns a aga che a erin a Daèl a son restâs i mûrs e al ricuart, nancia un al pol mostranus come che par secui si an masanât i grâns di duc i contadîns. Sa si fermìn sui puins a viodarìn domo che aga, che a planc a planc a si môf banda Sarvignan, banda Aquilea in chel vias che mena a la laguna di Grau. Un aga che a si mena via al nestri timp passât, ma ancia un aga che nas da nestris fontanussis. Cialant a bas dal puint a si viodarìn in ta l aga, come in t un spieli, e par cui cal vîf Daèl a s inacuarsarà che l aga a fas part di lui e a cialâ ben a gi ndà in cualchi mût formât al so mût di jessî. Chel mût che nus rint ôns da Bassa. Chist an li pituris ca presentìn e che nus compagnaran mês par mês a son di Anna Degenhardt di Daèl, pituris a china su ciarta pergamena e rifinûs in aur e lapis colorât. A Anna Degenhardt a va un grant grassis di Sot dal Tôr pa disponibilitât e pal timp spindût par chist lunari che come al nestri sfuei, al è simpri pai emigrâns daèlos. Come ogni an a si augurìn che us compagnedi via pal an piciât ta uestri ciasis e ca lu dopredis ogni dì par scrivi se che si à di visasi di fâ, o par cialâ al sant cal cola, o par viodi trop cal mancia a un o un atri aviniment, fiesta o ricorensa. A duc vuatris al nestri auguri par un bon Stamparia: GRAPHY snc - Marian / La tassa di publicitât la paja cui che picia al lunari al public. In prima pagina al puint su la roja dai Fraris in tal parc di Parisi. Al lunari pal 2008 e i numars di Sot dal Tôr si pòdin ciatâ ancia sul sito internet: - sotdaltor@libero.it

3 Al puint da Streta 1 L Prin da l an 2 M S. Basìli 3 J S. Genovefa 4 V S. Ermis 5 S S. Melia Di sera s impia la cabossa 6 D Pifania 7 L S. Lusian 8 M Batisin di Nestri Signôr 9 M S. Sulian 10 J S. Aldo 11 V S. Paulin di Aquilea 12 S S. Modest 13 D S. Ilari Vescul 14 L S. Felìs 15 M S. Maur 16 M S. Marcel Papa 17 J S. Antoni Abat Si binidisin i nemai 18 V S. Pris ca 19 S S. Mario 20 D SS. Fabian e Bastian 21 L S. Gnesa Fiesta in Uànis 22 M S. Vinsens 23 M S. Raimont 24 J S. Fransesc di Sales 25 V S. Demetri 26 S SS. Timoteu e Tito 27 D S. Ansula Merici 28 L S. Tomâs 29 M S. Aquilin 30 M S. Martina 31 J S. Suan Bosc Joiba Grassa Senâr Un vâs rot, ancia se incolât al piardarà simpri.

4 La pompa tal bears di Jop 1 V S. Sevêr 2 S Madona Candelora Binidission da ciandelis 3 D S. Blâs Fiesta a Urturis 4 L S. Gilbert 5 M S. Agata Ultin di Carnavâl 6 M La Sinisa Si mangia la renga 7 J S. Romualt 8 V S. Jovensi di Aquilea 9 S S. Polonia 10 D I di Coresima 11 L La Madona di Lourdes 12 M S. Laila 13 M SS. Anselm e Fus cia Vergina 14 J S.Valantin Fiesta a Ciavensan 15 V S. Faustin 16 S S. Suliana 17 D II di Coresima 18 L S. Simeon 19 M S. Corano 20 M S. Eluteri 21 J S. Nora 22 V S. Margarita di C. 23 S S. Livio 24 D III di Coresima 25 L S. Sesar 26 M S. Romeo 27 M S. Leandri 28 J S. Roman 29 V S. Selestin Fevrâr Si schersa a Carnavâl e si batìa ai Sans.

5 Al puint su la roja da Bris cis cul mulin di Tininin 1 S S. Albin 2 D II di Coresima 3 L S. Marin 4 M S. Miro 5 M S. Andrian 6 J S. Esio 7 V SS. Perpetua e Filissita 8 S S. Suan di Diu 9 D V di Coresima 10 L S. Simplissi Papa 11 M S. Costantin 12 M S. Massimilian 13 J S. Rugero 14 V S. Cristina 15 S S. Luisa 16 D Domenia Uliva SS. Ilari e Tassian - Patrôns di Gurissa 17 L San Patrisi Vescul 18 M S. Salvador 19 M S. Josef Si mangia al salamp 20 J S. Sandra Joiba Santa 21 V S. Benedet Vinars Sant 22 S S. Tavian Sabida Santa 23 D PASCA 24 L Pascuta Mirinda là da Ancona di Colorêt 25 M Nunsiasion dal Signôr 26 M S. Manuel 27 J S. Gusta 28 V S. Speransa 29 S S. Secont 30 D Otava di Pasca 31 L S. Beniamin Mars Tanti rosadis di mars, tanti plois d avrîl.

6 Uànis, la pompa in ta Senta 1 M S. Ugo Martar 2 M S. Fransesc di Paola 3 J S. Ricart 4 V S. Doro 5 S S. Vinsens 6 D S. Selestin I 7 L S. Virginia 8 M S. Redent 9 M S. Maria di Cleofe 10 J S. Terensio 11 V S. Stanislau 12 S S. Seno 13 D S. Gildo 14 L S. Liduina 15 M S. Nastasia 16 M S. Bernardeta 17 J S. Elia 18 V S. Galdin 19 S S. Ema 20 D S. Adalgisa 21 L S. Anselm 22 M S. Leonilda 23 M S. Sors 24 J S. Fedêl 25 V S. MARC Rogasiôns 26 S S. Marcelin Papa 27 D S. Sita 28 L S. Valeria Rogasiôns 29 M S. Catarina di Siena Rogasiôns 30 M S. Piu V Rogasiôns Avrîl Pari basoâl, famea tal fossâl.

7 Al puint dal Nauac 1 J LA SENSA Fiesta dal Lavôr 2 V S. Stanasi 3 S SS. Filip e Jacun 4 D S. Floriàn Fiesta tal Nauac 5 L S. Agnul 6 M S. Giudita 7 M S. Stanislao 8 J S. Vitôr 9 V S. Duili 10 S S. Tunin 11 D LI PENTECOSTIS Binidision da machinis 12 L S. Pancrasi 13 M S. Berto 14 M S. Matia 15 J S. Sofia 16 V S. Ubalt 17 S S. Pascâl 18 D SS. Trinitât 19 L S. Ivo 20 M S. Bernardin di Siena 21 M S. Gisela 22 J CORPUS DOMINI 23 V S. Desidêri 24 S La Madona dal Ajût 25 D S. Gragori Fiesta da Meridianis 26 L S. Filip Neri 27 M S. Pangrassi 28 M S. Milio 29 J S. Massimin 30 V SS. Cansiâns 31 S Visitasion da Madona Maj I parinc a si cognòssin a fassis, gnossis e cassis.

8 Li scuelis cu la pompa dal ort di Avian 1 D S. Justin 2 L S. Marcelin Fiesta da republica 3 M S. Livia 4 M S. Quirin 5 J S. Bonifasi 6 V S. Bertrant di Aquilea 7 S S. Norbert 8 D S. Severin 9 L S. Efrem 10 M S. Diana 11 M S. Barnaba 12 J S. Nofrio 13 V S. Antoni di Padua su la mont di Migea 14 S S. Prôt di Aquilea 15 D SS. Vît e Modest 16 L S. Aurelian 17 M S. Ranîr 18 M S. Marina 19 J SS. Gervâs e Protâs 20 V S. Etore 21 S S. Luis Gonzaga 22 D S. Niceta 23 L S. Vinisio 24 M S. Tita 25 M S. Gelmo 26 J S. Dolfo 27 V S. Cirîl di Alessandria 28 S S. Tilio 29 D SS. Pieri e Pauli 30 L S. Lusina Suin Cuant che la ploja a tacâ a misdì a dura dut al dì.

9 La pompa dal Nauac 1 M S. Ester 2 M S. Oton 3 J S. Tomâs Apuestul 4 V S. DURÌ Patron di Daèl 5 S S. Filumena 6 D S. Maria Goretti 7 L S. Claudio 8 M S. Guido 9 M S. Veronica 10 J S. Piu I di Aquilea 11 V S. Olga 12 S S. Armacura e Furtunât 13 D S. Rico Imp. 14 L SS. Camîl e Indrì 15 M S. Bunaventura 16 M La Madona dal Carmelo 17 J S. Lessio 18 V S. Fidrì 19 S S. Rina 20 D S. Elia Profeta 21 L S. Danêl 22 M S. Maria Madalena 23 M S. Brigida 24 J S. Cristina 25 V S. Jacun Antiga sagra di Daèl 26 S SS. Ana e Joachin 27 D S. Pantaleon 28 L SS. Nasar e Cels 29 M S. Marta 30 M S. Poldo 31 J S. Ignasi di Lojola Lui Una ciampana intonada si la sint di lontan, una stonada anciamò di plui.

10 La fabrica cul puint dal Vât 1 V S. Fonso 2 S Perdon di Assisi 3 D S. Lidia 4 L S. Ida 5 M Madona da Nêf 6 M Trasfigurasion dal Signôr 7 J S. Gaetan 8 V S. Domeni Fiesta tal Borc dai Fraris 9 S S. Roman 10 D S. Lurins 11 L S. Clara 12 M S. Rufin 13 M S. Filis e Furtunât di Aquilea 14 J S. Massimilian Kolbe 15 V Madona d avost 16 S S. Roc Fiesta a Ciamplunc 17 D S. Jasint 18 L S. Elena 19 M S. Marian 20 M S. Bernard 21 J S. Piu X Papa 22 V S. Maria Rigina 23 S S. Rosa di Lima 24 D S. Bartolomìo 25 L S. Luduì 26 M S. Sandri Si va a Barbana 27 M S. Monica 28 J S. Ustin 29 V S. Dolfo 30 S S. Faustina 31 D S. Aristide Avost Cuant che la sinturia si slargia, la vita si scurta.

11 Uànis, la pompa in tal bears di Pinciarûl 1 L S. Gidio 2 M S. Elpidi 3 M S. Grivôr al Grant 4 J S. Rosalia 5 V S. Romul 6 S S. Petroni 7 D S. Rigina 8 L Madona di setembar 9 M S. Sergio 10 M S. Pulcheria 11 J S. Diomede 12 V Non di Maria 13 S S. Suan Crisostomi 14 D La Santa Crôs 15 L La Madona Dolorada 16 M SS. Corneli e Ciprian 17 M S. Robert 18 J S. Sofia 19 V Madona di Barbana 20 S S. Fausta 21 D S. Mateo 22 L S. Maurisi 23 M S. Lino Papa 24 M S. Pacific 25 J S. Aurelia 26 V SS. Cosma e Damian 27 S S. Vinsens de Paoli 28 D S. Venceslau 29 L SS. Michêl, Gabriêl e Rafaêl 30 M S. Jaroni Setembar Al pûr content al è a vonda siôr.

12 Al puint da entrada dal museo Formentini 1 M S. Taresina 2 J SS. Agnui Custodis 3 V S. Edmont 4 S S. Fransesc di Assisi 5 D S. Placit Perdon dal Rosari 6 L S. Bruno 7 M Madona dal Rosari 8 M S. Demetri 9 J S. Nisio 10 V S. Danêl Profeta 11 S S. Firmin 12 D S. Serafin 13 L S. Doardo 14 M S. Calist Papa 15 M S. Taresia 16 J S. Ghita 17 V S. Ignasi di Antiòchia 18 S S. Luca 19 D S. Pauli da Crôs 20 L S. Irene 21 M S. Ursula 22 M S. Donât 23 J S. Manlio 24 V S. Enso 25 S S. Crispin 26 D S. Varist Papa 27 L S. Sabina 28 M SS. Simon e Tadeo 29 M S. Ermelinda 30 J S. German 31 V S. Quintin Otobar No tornâ la pidada se un mus ti la ndà dada.

13 La pompa dal samiteri vecio 1 S I SANS 2 D I Muars 3 L S. Just 4 M S. Carlo 5 M SS. Martars di Aquilea 6 J S. Lenart 7 V S. Nesto 8 S S. Gofrêt 9 D S. Oreste Marciât a Daèl 10 L S. Leon 11 M S. Martin 12 M S. Renato 13 J S. Diego 14 V S. Giocont 15 S S. Berto 16 D S. Margarita 17 L S. Ilda Marciât a Sarvignan 18 M S. Fredian 19 M S. Lisabeta d Ongiaria 20 J Cristo Re 21 V Madona da Salût Fiesta a Crauì 22 S S. Cecilia 23 D S. Clement Papa Marciât a Romans 24 L S. Crisogun di Aquilea 25 M S. Catarina 26 M S. Lenart 27 J S. Valerian di Aquilea 28 V S. Mansuet 29 S S. Giralt 30 D I di Avent - S. Andrea Novembar A maridasi si sta ben un mês, a copâ al pursit a si sta ben un an.

14 Al mulin di Brandis cul puint su la roja dai Prâs 1 L S. Ligio Marciât a Gurissa 2 M S. Cromassi di Aquilea 3 M S. Fransesc Saveri 4 J S. Barbara 5 V S. Dalmassi Marciât a Mofalcon 6 S S. Nicolò 7 D II di Avent 8 L Madona di disembar Marciât a Turiac 9 M S. Sîr 10 M Madona di Loreto 11 J S. Damâs 12 V S. Malia 13 S S. Lussia 14 D III di Avent 15 L S. Valerian 16 M S. Albina 17 M S. Lasar 18 J S. Grassian 19 V S. Dario 20 S S. Liberât 21 D IV di Avent 22 L S. Flavian 23 M S. Vitoria 24 M S. Delfin 25 J NADÂL di Nestri Signôr 26 V S. S ciefin 27 S S. Suan Evanselist 28 D SS. Nossens 29 L S. Tomâs 30 M S. Genio 31 M S. Silvestri Veglion Disembar Aga passada no masana plui.