Progetto culturale di riscoperta, valorizzazione e recupero della poesia dialettale busachese. A SA POESIA



Documenti analoghi
San Pietro e i suoi successori

Calendariu Ossesu 2007 COMUNE DI OSSI

INCONTRO CON L AUTORE JACOPO OLIVIERI

Angelìnu ti ses mortu e m has lassàdu. cun tristùras e penàs in su coro, giustu a s edade de vintises annos. Chie t hat zuttu luttuosos pannos,

Un pensiero per la nostra Maestra Grazie Maestra Carla!

BEATI VOI MI FA#-7 LA MI LA MI FA#-7 LA6 MI LA Beati voi, beati voi, beati voi, beati voi. BEATI VOI

frutto della collaborazione fra Volontari della Caritas Parrocchiale, Alunni e Alunne, Insegnanti e Comitato dei Genitori

Quanti nuovi suoni, colori e melodie, luce vita e gioia ad ogni creatura splende la sua mano forte e generosa, perfetto è ciò che lui fa

Una vita a tappe...ricominciare

POESIE SULLA FAMIGLIA

La felicità per me è un sinonimo del divertimento quindi io non ho un obiettivo vero e proprio. Spero in futuro di averlo.

Scopri il piano di Dio: Pace e vita

Fondazione Cassa di Risparmio di Jesi

Parola di Vita Luglio 2009

7ª tappa È il Signore che apre i cuori

Voci dall infinito. richiami per l Anima

domenica 24 febbraio 13 Farra, 24 febbraio 2013

MANIFESTARE RISULTATI ESTRATTO

SU ENTU E SA PEDRA (Ulassai, Settembre 2010)

Sa mama de funtana. Comunu de Xrèxei. Ufìtziu de sa Lìngua sarda. Contus antigus 2. Sighit sa tradutzioni in italianu.

C O M U N I T A P A S T O R A L E AROLO - LEGGIUNO - SANGIANO. La nostra Proposta per l

Parrocchia Santi Pietro e Paolo. Venite alla festa

Tutti i giorni con me, i miei consigli e le mie ricette

CATALOGO STORICO

La nuova adozione a distanza della Scuola. Secondaria di Primo Grado di Merone.

PREGARE NELL ASSEMBLEA LITURGICA CON LE FAMIGLIE NELL ANNO DELLA SPERANZA

Parrocchia San Paolo Apostolo Crotone

PREGHIERE IL SEGNO DELLA CROCE. Nel nome del Padre e del Figlio e dello Spirito Santo. Amen. BREVIARIO INTRODUZIONE

Dopo il recente evento sismico,le associazioni Incontrarti e Piccole onde hanno avuto l'occasione di proporre alla classe III B della scuola don

La strada che non andava in nessun posto

LETTURA E COMPRENSIONE di TESTI POETICI

NELLA FORMA ATTIVA IL SOGGETTO COMPIE L AZIONE ESPRESSA DAL VERBO. Angela intervista Laura

Audio CD con storie. Grandi avventure BIBBIA. e canzoni. della. La mia prima Bibbia

Obbiettivo dell incontro: accompagnare i bambini verso la comprensione che per credere in Gesù dobbiamo amarlo e non dubitare mai del suo Amore

PIANO DI ETTURA Dai 9 anni

14 Raduno Giovanile 8-14 Agosto 2011 Congregazione Cristiana Evangelica Messina

NATALE DEL SIGNORE (ANNO C) Messa del giorno Grado della Celebrazione: Solennità Colore liturgico: Bianco

IL COLORE ROSSO DELLE GINESTRE

Le attività che l associazione svolge sono:

6 gennaio gennaio 2006: 70 anniversario della Prima idea. E il testamento spirituale che Germana ha preparato alle missionarie e per l Istitu-

Per quelle che stanno per ore con i loro bambini che piangono in braccio cercando di dare loro conforto.

1) ATTIVITA Giochi, filmati, web, immagini, quadri.

SCUOLA DELL INFANZIA SANTA LUCIA - ISTITUTO COMPRENSIVO «GABRIELE ROSSETTI» IN COLLABORAZIONE CON LA CLASSE 4 C DEL LICEO DELLE SCIENZE UMANE

I CAMPI DI ESPERIENZA

Caro amico del Forum,

O P E N S O U R C E M A N A G E M E N T TROVA CHI!


Comune San Giovanni Lupatoto. Associazione Amici del Tesoro. Ulss 20 Verona

Calendario. di Padì - Parole Discrete A.R.T Il 2011 è l Anno Europeo del Volontariato. Scopriamo insieme quanto è bello essere volontari!

Nina Cinque. Guida pratica per organizzarla perfettamente in una sola settimana! Edizioni Lefestevere

Camera dei Deputati 449 Senato della Repubblica. xiv legislatura disegni di legge e relazioni documenti

DIREZIONE DIDATTICA DI MONDOLFO. nella Scuola Primaria

Nuovi Gòsos di San Giovanni Battista

PARROCCHIA DELLA B.V. DEL CARMINE UDINE AVVENTO 2015 ANIMAZIONE DELLE MESSE DA PARTE DEI BAMBINI DELLE ELEMENTARI

Destinazione del cinque per mille dell IRPEF

Asilo nido Melograno Anno scolastico

1) Scheda della poesia (percezione globale) 2) Verifica e/o consolidamento dei prerequisiti. 3) 1 lettura: contenuto, in generale, della poesia

LA RIVOLUZIONE INDUSTRIALE

natale Gnomi al lavoro!

E pace in terra. raccolta di poesie di alcuni alunni delle classi 3A 3B 3E 2A. della Scuola Media C.Aschieri di S.Pietro in Cariano

LEZIONE 4 DIRE, FARE, PARTIRE! ESERCIZI DI ITALIANO PER BRASILIANI

Matrimonio e bambini per la coppia omosessuale

MA TU QUANTO SEI FAI?

Abbi il piacere di leggere fino alla fine...(poi pensa... E scegli l opzione numero 1)

DIRE FARE E PENSARE SCUOLA SCUOLA DELL INFANZIA DI AGUGLIARO GRUPPI: BAMBINI MEDI E GRANDI CLASSE LABORATORIO/PROGETTO GOCCIOLINE COLORATE

Sono solide rappresentazioni mentali e sensoriali che associamo alle nostre esperienze, e che riteniamo vere.

Mario Basile. I Veri valori della vita

LA BIBBIA. composto da 46 libri, suddivisi in Pentateuco Storici Sapienziali Profetici

IL VENERABILE DON PASQUALE UVA:

Maschere a Venezia VERO O FALSO

Gabriella Saitta: Formare professionisti ed artisti nutrendo l anima con energia positiva

Alunni:Mennella Angelica e Yan Xiujing classe 3 sez. A. A. Metodo per l intervista: video intervista con telecamera. video intervista con cellulare

che hanno racconto come protagonisti degli animali una morale linguaggio semplice frasi brevi insegnamento parlano e si comportano come gli uomini

Comune di Russi QUESTIONARIO. Per alunni neo-arrivati. Fonte: COSPE Firenze

COSA STA SUCCEDENDO IN LIBIA

IL DARE E IL RICEVERE

TROVARE NEI TUOI LIBRI LA SOLUZIONE CHE CERCAVI, DA OGGI È PIÙ SEMPLICE.

Benessere Organizzativo

"#$"%&' (%&#((%! &#)'!*'"!+'$%(),!

CANTIAMO IL NOSTRO PAESE

Colori e pensieri per i. bambini emiliani 04/06/2012. Colori e pensieri per i bambini emiliani 04/06/2012

VIAGGIO ALLA SCOPERTA. della Malattia di Crohn e della Colite Ulcerosa. Leggi le avventure di Ricky e Susy. Scopri come affrontarle e dominarle!

ARINA FUMETTI. ATTACCO AI DARDANELLI di Mino Milani disegni di Attilio Micheluzzi. dal Corriere dei Ragazzi n 21 del 27 Maggio 1973.

Corso di aggiornamento per insegnanti di Religione Cattolica della scuola dell infanzia e primaria Primavera 2014

Scuola Primaria Montanaso, 28 maggio 2014 PRESENTAZIONI: NOI RAGAZZI DI QUINTA DIAMO IL BENVENUTO A TUTTI VOI E VI AUGURIAMO UN BUON ASCOLTO.

BILANCIO SOCIALE. Sedi: Villafranca di Verona, Via Mantova n. 11 tel Valeggio sul Mincio, Via F.lli Corrà 5 tel

Percorsi, strategie e geometrie in gioco Complementi e spunti di lavoro Primaria e Secondaria Inferiore

Amore in Paradiso. Capitolo I

CIAO, SONO LA BEFANA. TI VOGLIO RACCONTARE UNA DELLE TANTE STORIE CHE RACCONTANO SU DI ME. E COME TUTTE LE STORIE LA MIA COMINCIA CON

P R O G E T T O IL PESO DELLE PAROLE. ( Coro per voce sola)

Benvenuti In Italia. Genova - Roma - Torino - Terme di Valdieri. Fotografia di Ross Thompson

Apporti, Asporti e Regali

!"#$%&%'()*#$"*'' I 3 Pilastri del Biker Vincente

PREGHIERE per la Corona del Discepolo a 33 grani

Tre minuti per Dio SHALOM

Maggio 2014 San Vito. Laboratorio di narrazione con mamme straniere e italiane

KUALID CHE NON RIUSCIVA A SOGNARE

Quadri rossi. Una conversazione sull arte a dieci anni

OSSERVAZIONE: COME VEDIAMO I NOSTRI RAGAZZI!

Cronache da SPECIALE IL MUSEO VA A SCUOLA. Scuola DANTE - Asti - Classe 4 A

Transcript:

Progetto culturale di riscoperta, valorizzazione e recupero della poesia dialettale busachese. A SA POESIA Comente filu e fenu a sa frumiga li servit pro giumpare unu rizolu, o filu de poesia, tue solu mi sullevas a pustis sa fatiga. Ses tue sa gentile e bon amiga ch a su meu sentire pones bolu e paret pius pagu s oriolu pro su cale sa vida pass in briga. Beni ch apelzo giannas e fentanas pro ti rezzire cun tantos onores comente tue meritas de veras. Cun tue torran sas dies luntanas, si rinnovan in sinu sos amores e amabiles pàren sas aèras. Antioco Casula Montanaru Poesia tratta dalla raccolta Sas ultimas canzones, cantigos de amargura

Indice Introduzione... 3 POESIAS... 5 Poesias po sa idda e Usacche... 5 Poesias po sas bellas de Usacche... 22 Invocatziones a sos Santos... 29 Tribballos de idda... 34 Cossiggios... 40 Sa Eccesa... 48 A unu cumpangiu... 54 Tema Liberu... 60 ISTEVINGIOS... 69 Tema Religiosu... 69 Tema Culturale... 71 Tema Amorosu... 73 PREGADORIAS... 80 2

Introduzione Antonella e Francesca, volontarie del Servizio Civile presso il Comune di Busachi, hanno realizzato durante quest anno diversi progetti, tra i quali il Centro di Lettura, uno spazio finalizzato a favorire momenti di socializzazione, incontro, scambio e integrazione tra gli anziani del paese (soliti riunirsi nei luoghi adiacenti al Comune). Questa raccolta nasce proprio all interno di questo progetto. Inizialmente ricorrere alla poesia era un modo per coinvolgere e rendere partecipi gli utenti del Centro, in seguito ci si è resi conto del reale potenziale di questo strumento. La poesia, infatti, possiede nell ambito della nostra tradizione culturale, una forte valenza: un importanza tale da rendere necessaria la realizzazione di un lavoro come questo. La ricerca di poesie busachesi, scritte esclusivamente da poeti dilettanti del paese, si è sviluppata, così, anche al di fuori del Centro di Lettura, entrando nelle case e riesumando voci e memorie sepolte sotto la polvere degli anni. Vecchi componimenti, un tempo parte sostanziale del vissuto quotidiano, sono stati recuperati grazie ad un intenso lavoro di scavo nella memoria collettiva e personale degli anziani, recuperati dall oblio in cui erano caduti. Questo lavoro si può collocare idealmente nel filone, assai ricco in Sardegna, dei cantori popolari estemporanei di poesia dialettale, i quali sentono la poesia nello scorrere della vita quotidiana, con una visione semplice e senza ergersi al ruolo di poeti di professione. Questa breve raccolta è strutturata in tre parti: la prima parte include le poesie; la seconda contiene sos istevingios e l ultima parte riguarda le preghiere. Le poesie ivi incluse trattano i temi più disparati: dalle odi al proprio paese, alle critiche nei riguardi della modernità, dal tema amoroso, a quello dell amicizia e della religione. Si è ricorso a questa suddivisione per tematiche al fine di rendere più fruibile la lettura. Ci scusiamo anticipatamente per gli eventuali errori commessi nella trascrizione delle poesie, istevingios e preghiere in lingua sarda. In conclusione, qualche ringraziamento: in particolare ringraziamo Tziu Franchiscu e Pramasa e su maistu Cugudda, che hanno creduto in questo lavoro e ci hanno fornito interessanti spunti di riflessione. Grazie a sos beccioso de Patz e Cotte: Paolo Crobu, Girone Fadda, Diegu Frore, Salvo Nonnese, Giuanni Ghisu, Davide Piga, Tittiu Aresi, Liccheddu Musinu e Franchiscu Daga. 3

E, inoltre, doveroso e dovuto, ringraziare tutti coloro che ci hanno accolto nelle loro case fornendoci preziose informazioni o, addirittura, mettendo a nostra disposizione raccolte di poesie e registrazioni audio appartenenti ai propri avi: Franchisca Fadda, Lillina Fadda, Micchella Eiana, Ninuccia Loddo, Peppina Tore, Chicchina Fadda, Trabadorangella Sellisi, Serafinu Nonnese, Giuann Antoni Eidda e Maria Peppa Melle, Trabadore Fadda e Maria Peppa Mura, Giuann Antoni Mura, Isabella Melle e Baddore Contono, Tittiu Urru Loisu e Genturia, Trabadore Pischedda e Mariantonia Eidda, Isabella Mele Fadda. Le Volontarie Antonella e Francesca 4

POESIAS Poesias po sa idda e Usacche Intervento del poeta Sotgiu durante una gara poetica, in occasione della festa di San Bernardino. Est giunta de cantare s ora esatta app a fagher sa parte chi mi tocca de biancu est bestia dogni picciocca sa candidesa jughet de sa fata paret chi una nue de fiocca appad ammontadu sa piatha in mesu a custa grazia e Deu agradesside su saludu meu. A Busachi Busachi in geografia indicadu est in Sardigna centr occidentale; est tra Nord et Nord Est orientadu, segundu su sistema cardinale; s attesa sub et mare chi l an dadu est certamente calculada male, ca in base a su contu c appo fattu de treghentoschibanta est prus in attu. Fines a pagos annos dividìa fu sa idda in duas porziones comente in antigu fu naschìa, ca fin diversas sas posiziones, 5

cun sa parte de josso prus pittia; fu nummenada po custas reiones: Busache josso et Busache susu, poi Campumajore fud in prusu. Como sa idda est unificada de s Iscalledda fin a Ninzalosso; eppuru est ancora numenada Busachi e susu et Busachi e josso; ma ormai est aggualada cun domos et mercau a s ingrosso costruidu in mesu a Triullore et s est unia a Campumajore. Sun largas et derettas sas istradas, sas ch ana fattu in su medioevale; issas s imprusu, sun tottu isfaltadas et sistemadas a forma de viale, cun bellas mattas selezionadas, prantadas a distanzas uguales, insomma bene fattas sun sas cosas po render pazzas et istradas umbrosas. Sa idda in sos seculos passados, fud in tottu Sardigna calculada; fu su centru de duos Barigados et fu curatoria numenada; cand an fattu sos sardos giudicados, et cando sa Sardigna est passada a Ispagnolos et Aragonesos fu bidda de barones et marchesos. Seculos chimb e mesu, prima ancora de esser marchesadu et Baronia, 6

fu cumandada d Eleonora et de sa sua antiga dinastia; ma cand est morta sa grande signora, fu guvernada cun sa tirannia de Ispagnolos et nobiles sardos, fin arribare sos Savoiardos. Custos Piemontesos, cun premura, an postu fine a s era feudale et Busache provincia et prefettura eni fatta cun Edittu Reale. In sa provincia sarda prus segura prus elevada in sa vida sociale et tra biddas lontanas et accanta nde contaiad più de ottanta. A chie poi la chered ischire s istoria completa de idda nostra, cumbeni chi si pongiad a leggire su libru ch app iscrittu a bell apposta. Si lu cominciat prima et lu finire difficilmente si concedid sosta. In issu du est tottu de Busache, cumpresu sos ch an fattu su nurache. Prim e finire su cumponimentu, mi pare doverosu rammentare operas fattas tottu a grand intentu; sunt operas de tempus seculares: cresias tres, Colleggiu et Cunventu cun d unu campanile esemplare chi po s attesa et po cant est bellu est opera de ponner a modellu. 7

Et poi sa bellesa e sa natura chi esistid in tottu sa campagna, a su pittore ispira sa pittura; sa collin alberada et sa montagna lassan logu a s amena pianura, chi de sas primas duas, sa campagna rappresentad e forma s armonia de unu logu ch est bell ebbia. Est bell et armoniosu, populadu de gente, de armentos, de puzzones. De cassadores est frequentadu ca non mancan perdighes t tribones; et inie in tempus passadu, b aiat crabiolos et muflones, po sos eales, intesu appo faeddu, l andait cassadore de Casteddu. Si eni in Cottejana est post in mesu et a giru est intentu abbaidando, bie tottu su sattu busachesu: digas et pontes, frumenes calando. Poi in s orizzonte prus a tesu, biet sos montes mannos ispuntando: Grighine, Montiferru, Gennargentu, sa Serra Marghinesa sutta entu. Si poi piga su cannocchiale et provad unu pagu abbaidare s al e sa Sardigna occidentale bie lughendo un isprigu e mare cun abbas calmas a basciu fundale, chi pare fatt apposta po piscare; et infatti est log è piscadores, 8

log e tramontos cun lugh et colores. Biddas nde bies metad e baranta et tottu cantas a gir e Busache: Bortigale, Norbello, Abbasanta, Ghilarza, Macumere et Dualche; atteras prus attesu et prus accanta ma sas prus mannas sun posta de facche ch illuminadas in sas nottes bellas, paren de firmamentu sas istellas. Como unu antu a su Busachesu est doverosu ca, in generale, est bonu, intelligente et cortesu, travagliante, onestu et ospitale; est dignitosu, non chered offesu et non perdona si li faghen male; est alligru, ispassosu et gagliardu, su veru tipu de s omine sardu. Poi, a chi lasso sa Usachesa ch est de Sardigna su menzus fiore? Donos de onestade e de bellesa non sun solos de issa su valore tene distinzione et gentilesa, ispira sentimentos de amore, et atteras virtudes, non lodadas, in coro suo las tene quadas. Cosas et logos, campagna et gente de custa idda, chi est bidda mia, mi sun restadas in coro et in mente et mi faghen intender nostalgia; anzis unu disizzu prepotente 9

chi prima, fozis, non mi l intendia, coment in coro mi l intendo como, po su fattu chi nemos tenz in domo. Sos de omo mancados sun de ora lassand a mie in tristura et in dolu; ma mi pare ca issos sunt ancora ispettandomi po no esser solu; ma sol in bidda no abbar un ora ca sos amigos mi sun de consolu; amigos chi mi nant a ogni passu: torrand a bidda ca torra s ispassu. Ispassu chere narre pizzinia, ca issu, po Busachi est ballu e cantu ; et po su primu manca s energia, po su segundu est atteretantu; manca sa oghe cun sa fantasia, ma custu non bos crea rimpiantu in sa eccesa, chi nd est arribada ca nos cunforta sa vida passada. De su restu itte menzus cuntentesa, gia chi cosas de narrer nde teneus biver d amentos bellos in bezzesa fin a ch in vida nosi lassa Deus? Ammentos de pizzinas in fiore, bellas che rosas in mesu eranu ch alluian su coro de amore, cun sas miradas et istrintas de manu. Ammentos de ispassos et usanzas, et in die de festa, de festiggios 10

in mesu e sos ballos et annanzas, cando su sonu nos sona frorigios. Ammentos de sas nottes annuadas o luna prena et brillantes istellas, in sas cales sas nostas serenadas nde pesaian sas pizzinas bellas. Ammentos de su seru a su puddile cantando battorinas et ottavas inprovisadas a giru e foghile a de binu nieddu innafiadas. Ammentos de annadas bundanziosas de aniga, de binu, de laore, ispettadas de tottu sas isposas po coronare sognos de amore. Infine sunu tantos sos ammentos chi a los raccontare in tempus nostu, ravvivana felices sentimentos chi po tristura non lassana postu. Cust est sa idda mia busachesa bidda de zente bona et ispassosa, chi bale prus de dogni ricchesa, ca la rende sa vida gioiosa. Fadda Vincenzo Busachi Busachi ingarbugliada et confusa non ses prus reina e su folklore sos antigos si t an fattu onore 11

sos de oe lassadu t an delusa. Coltiva s arte, sa danza, sa musa et torra a s antigu isplendore torr a cantare cun tanta armonia a sa mod e Busachi bella mia. Palmas Francesco Un sonetto a Busachi Cando Busachi sa Corte ch as tentu tando tenias mannu privilegiu, in su Dughentos an fattu su cunventu et in su Battorochentos Collegiu. Oe sun che antigu monumentu ma paga gente b andad a passeggiu. Ancora oe faes mandamentu però est abbassadu su punteggiu. Sa gente est mesu posta in abbandonu po sa distratt amministrazione, est chi male beni fattu ogni dovere pro cumandare male su padronu. Seus che crabas in s aidazzone chi non tenent né furriu et né mere. Selis Vincenzo Busachi Unu paisu tant estesu figura faghed in su continente de duos montes collocad in mesu chi fines in s ierru ch at caente si lu ciappa s ospite busachesu est abbastanza e coro accogliente est una idda onesta et educada 12

ch in tottu sa Sardigna non chend ada. Piga Davide Busachi (Poesia scritta nel 1993 in occasione di un intervista per gente di sardegna ) De s alba a s imbrunire sas tuas largas vias et piathas funt a s umbra e gigantescas mattas chi su tempu fattu ad isparire. Et de sos costumes suos et bestires commo pius in usu non d agatas brugighinos, calzones et ciabattas aue sunt andaos a finire? Berrittas, cabbanos, cabbanellas Indossaian sos baldos piccioccos cando pizzineddu fui ieo de sas baianas tulles et gonnellas ruias nieddas cun gallones et froccos tottu ch as mandadu a su Museo. Palmas Francesco Collegiu In zona istorica est Collegiu de sa idda sa parte soliana; de su gelidu entu et tramontana de Monte Caddaggiu est protegiu. Isculturas et operas de pregiu cunservat de epoca lontana. At de fronte sos crecos de Coteiana et a pallas l adornat su suegiu. Su tempus però at fattu iscempiu de s impnente sacru istabile, cumpostu de cresia et cunventu. 13

Cando restauradu enit su tempiu, de architettura inestimabile, restada perenne monumentu. Palmas Salvatore Sa cresia de Cunventu Sa cresia de cunventu de sa piatha primu fu situada in logu malsanu et dd ant demolia et poi rifatta. Sempre su ordine de Torresanu su conte, riccu feudatariu devotu, pro istruire su genere umanu. Sa populazione fu carente totu sia de religione sia de lettura et su problema cheriat puru risoltu. Pro cussu ant tentau s avventura Torresani e su vicariu generale de insegnare dottrina e iscrittura a sas pessones chi giaiant signale de predisposizione a imparare et non biver comente un animale. Pro poder totu bene insegnare ddue cheria personale adattu ca non sunt cosas de improvvisare. Su problema dd ant risolviu et fattu in s annu 1577 a primu eranu cando est istau firmau su cuntrattu de su cunventu et su domenicanu padre cominciau at s attividade ispiegando a pippiu et giovanu. In cambiu retziat dae sa sotziedade generosa cun sos deghe religiosos benes finzes pro faer sa caridade. 14

In cunventu fuint bene laboriosos, faiant linna, trigu, binu et ortaggiu ammostando de esser meda ingegnosos. Servendo a deus et faendoddi omaggiu sos paras ant lassau sa idda in su 1800 cando ant serrau cunventu cun collegiu che sun andaos cun varios sentimentos dea sos duos famosos monasteros lassando benes et insegnamentos. Su tempus et s incuria a cimiteros sos locales ant tottu male reduidos ca nemos at prus investiu dineros. De su domenicanu sunt isparios signos cenobios, sa cresia solu fu parte in pei, medas afligios de fronte a su logu de consolu abbandonau et totu disorrutu cun sas istatuas fattas a degolu. In su 1975 grazie a unu mutu sa cresia est istrada restaurada et puru no essendo logu de cultu est famosa e bene abisitada dae sos busachesos et turistas ca pro una mostra est utilizada. Ddu at costumes fattos de bravas maistas bene espostos chi sunt un incantu, attrezzos de su linu bene in vista. Chie dd abisitat nde contat ispantu ca podet bier sistemaos cun cura semene, linu e pannu totu cantu. In custu modu puru si faet cultura. Cugudda Giuseppe 15

Giollantine Fud unu situ cun medas agiollas in antigoria, cun laore a muntone, in cussas naturales o de regiollas cando de s incungia arribat s istagione. No ddue fud ancora sa noa iscolla cando aus fattu unu campu po pallone. In zona, massaias samunant in sa pregolla pannos de manu et puru saigione. Fatta s iscolla, sa Comunità Montana fintzes pro su Barigadu de s altura Poscas campu isportivu et funtana non bundante, de abba frisca et pura et dogniunu prenet bidone, dimingiana pro truncare, a bonu pretziu, s arsura. Cugudda Giuseppe Sa funtana e Giollantine Innoghe so semplice funtana sita de bidda a s estremu confine cun s antigu nume Giollantine in bidda nostra battizzadu m ana, et po sa gente istrangia et paesana sa mengius abba so infine candida et pura che i sas prellas, so sa reina de sas abbas bellas. Palmas Francesco S abba e Giollantine In bidda unu dibattitu est in cursu: si discutit de s abb e Giollantine unu narat ca est pesante, non fine; 16

s atteru: pro esse nudda mengius cussu. Curriat in d unu riu a su Tirsu ludica, de Tonara in su confine; non benit dae terrinu crabarissu et mancu naschit in Seddadaine. Ringratziaus a chie d at pentzada et naraus ca est filtrada et pura. Chie nde cheret, faet una passiggiada, mengius a pei, commente narat sa cura, prenet brocca, frascu o istangiada et pois torrat a domo cun premura. Cugudda Giuseppe S abba Rispettàmi, so frisca sana et bona, oh cara gente forte et saggia. Deo provengo dae sa Barbagia attraversando un impervida zona. Dò salude a dogni pessona cittadina siada o montaggia. Diventa poeta a chi m assaggia ca possedo sas virtudes d Elicona. So naturale, igienica bevanda et tottus sos chi de me faghent usu viven secolares a beccios mannos et morin cun decennios in prusu cando superadu an sos chent annos, a sa menzus edade veneranda. Bengio dae sas nues agglomeradas et ti sò utile a tottus sas oras, bagno sa terra, riempio sas coras et ravvivo sas funtanas siccadas, 17

et tue in tottus sas annadas bives de me et ti ristoras. A benner serena tue m imploras, ma eo non risparmio temporadas. De sos ierros su rigidu clima mi pode faghe presentare in gelu o in candida nie, et tue tenemi semper istima, utilizzami senza m isciuppare ca si ti manco, guai a tie! Palmas Francesco Narat s abba Geo formo sos vastos oceanos, sos laghos, frumenes et errios sgorgo in s altu et in sos pendios et in sas valles et in sos pianos pro dissetare sos esser umanos chi de amore et paghe sun sidios et pro cantu in su mundu duran bios los rendo fortes, attivos et sanos. Chi sia preziosa tottus crene ma in burrascas et nubifragios guai chi ieo m iscadene. Distruo istradas, pontes et villaggios ma appena cessados sos disagios torro a esser un immensu bene. Palmas Francesco Su linu Su linu oe nd aus bogau ca fud arribau a maturazione. 18

sa Culturale Associazione unu progettu de nou at presentau pro attirare ancora s attenzione su un attividade e su passau. Busachi unu museo dd at dedicadu famosu non sollu in Barigadu. In Busachi coltivaiant su linu ca teniant a mente s utilizzu. Sa coltura passat dae babbu in fizzu et dda faiant in su menzus terrinu. Semenant in tempus atonzinu cando sa terra teniat bonu manizu et ddu sighiant in tottu su camminu commente una mamma cun su fizu. su triballu duraiat tottu s annu et su massaiu fu sempre attentu pois sa femmina, esset frittu o bentu, filaiat et tessiat tiaggias de pannu chi ricamaiat bene a grand intentu. Cugudda Giuseppe Dae su semene a su pannu Su massaiu aiat tottu brabattau su terrinu, pro ddu poder riarare, in Sant Andria, commente fu abituau, unu pag a cracu depiat semenare, a s annu nou su linu andat liberau de sas ebras po s isviluppare. In Maju, pois, nde beniat bogau, cheriat afascau et post a solliare; cando fu prontu bene iscrabigau et giutt a frummen a macerare. 19

A deghe dies de nou ancora asolliau pro lu poder tottu bene ogronare. Pois a maggiadogios intrecciau et fu musica a l intender maggiare. Prima de ddu tesser in telaggiu in sas iscardas lu devian passare et custu fud un atteru passaggiu. Istamene e istuppa depiant filare pro faer varios tipos de pannu: pannu e endere e de arrecrammare. Tando puru si pappaiat tottu s annu, su famene fu sempre de piusu e medas andant a bendere su pannu. Pro cussu andant fin a Cabesusu in cumpangia e mai a sa sola cun sa timenza de calchi abusu. Barattant a Ovodda et a Tiana: faita, patatas e puru ninciolla mancari istraccos a domo ariana. Sa vida tando fu tottu un iscolla et imparat ca pro si poder campare non si depiat biver a sa solla. Cussos tempos sunt de istudiare ca nosi jant bonu insegnamentu chi trebit in sa vida a navigare. Nessunu abbiat a esser cuntentu de torrare che sa pobera gente chi teniat solu coghina et aposentu. Como si fissans custu in sa mente: istudias et ricercas cherent indicare a biver in armonia cun s ambiente. Custas sunt cosas de arregordare 20

et a sos benidores tramandare. Cugudda Giuseppe Su succu ( risposta alla poesia Su succu di Peppino Caboni, vincitrice di una gara poetica.) Viva su poetta vittoriosu chi at descrittu su succu in poesia su pastu de isposa et de isposu de nozzas baldorias et allegrias. Viva sa simpatica giuria ca premia su pastu pius gustosu iscorpacciadas de succu contomosu cussa est sa cultura de idda mia? Viva sa giuria imparzialle ca giudicau ad a sa lestra impegnando sa mente ei su coro atteros però a su postu issoro aian premiadu sa minestra fatta cun su brou vegetalle. Peppinu poeta ses novellu de tantos complimentos as dirittu de commente su succu asa descrittu cun parollas santas de Vangellu fattu as arribare fin a chellu su profumu de su pastu iscuisitu tue de binchere aias merittu in sos cuncursos de altu livellu in sos tempos de prima et in sos de commo su succu est su mengius prangiu po sas festas de Pasca et de Patronu candu lu servid s angelu e sa ommo 21

a sos caros suos et a s istrangiu tando tenet prus sabore onu. Palmas Francesco Poesias po sas bellas de Usacche A una picciocca De immortale sana bellesa giovana dae tottus educada pares una santa immaculada dae chelu in terra discesa che istella brillante in su sorrisu discesa in terra dae Paradisu che istella brillante est su tou visu discesa in terra dae Paradisu su tou visu che istella brillante mi paret s orizzonte che Levante. Marras Francesco A sa femmina busacchesa Donosa est sa signora Busachesa, siad istudiada o senza iscolla, po s agu, po su fusu et po s ispolla po su pane chi pintad in sa mesa cando si mudada es che una marchesa bella che una tenera violla estida cun su estire e priorissa ch est ricamadu et cosiu de issa. Antonio Palmas 22

Sas Priorissas In cruffessone, cresias et missas in accumpangiamentu de isposare, bi vi su gruppu e sas priorissas ispantu de cresia et de altare, et in tottu sas festas popolares non mancaìa sa presenzia e issa ca in tottue fud onoradu custu bellu costumene riccamadu Palmas Antonio Poesia po s isposa T amo ca ses bella et attraente et pro sos donos chi tenes de natura ses tue chi de coro, gioia e mente mi riempis singolare creatura ses s anima mia, astru lughente fulgida, intramontabile figura in sos momentos de notte et de die ti sogno, ti penzo et bramo a tie. Palmas Francesco Sas femminas de commo Sas femminas de commo a brazzetto giran in piazza però sa mere de dommo commo chend ada de dogn arrazza. Giughen sos pillos intintos però an valore che una ramazza ca cussas bellas si crene che monzas 23

ca non connoschen né dannu né birgonza. Fadda Gerolamo A una bella picciocca Cando t incontro in su camminu su visu meu diventad istranu biancu pallidu daghi ses lontanu ruju che fogu daghi mi ses vicinu. E deo in su coro intro su sinu arde de amore unu vulcanu istranu divento cando m apparisi pro su disiggiu de cunviver parisi. Palmas Francesco Sa femmina sarda De sas femminas s istile e s Ottoghento fit pallas parenantis et gippones cun celebres lussuos paramentos de seda, broccadu, tibe et gallones. Custos antigos abbigliamentos an fattu sa fine de sos cazones oe bessin in blu jeans, maglias et magliones et medas colorados indumentos longos, cuzzos, istrintos et lascos adattos a grassas et langias sian signoras o signorinas cando essin a ispassu cun sos mascos parent tottus coppias istrangias non si connoschen mancu sas bighinas. Palmas Francesco 24

Poesia po Angella Angèlla se dotad e bellesa ti lu declaro ieo a sa segura l at su donu perfettu de natura et non chend ada in terra busacchesa in su modu, in su trattu et in sa bellura se superante a dogni erricchesa de sa bellesa tue nde se mere t auguro fortuna cantu chere. Anonima Po una picciocchedda Chimbe, battoro, noe giai ti deghen sos votos columba dae oe et noe: degheotto columba dae oe giai ti deghen sos votos et chimbe: bintitrese deghese in chellu pinta de cantu bella sese et sette faghen trinta et deghe sun baranta de cantu ses gentille mi pares una santa geniu femminille mi pares una santa de cantu ses gentille. Anonima Frorigheddu et frore amau Frorigheddu et frore amau ca t intendo dogni die 25

dagh as a leare a mie sa chi ischi treigare ischi treigar et tesse su solle cand ad abreschere in pianura de sera cando s amorada lea giughecchedda a dommo tua dagh as a bider sa ua frorindo in su mes e Ennaggiu dagh as a bider proccaggiu faghinde casu procchinu dagh as a bider camminu in sas mano de Casteddu dagh as a bider aneddu aregallau po mei dagh as a bider su rei passando in Monteleone dagh as a bider s angione faghinde su consilleri daghi sa mella piberi unu s ad a girare dagh as a bider su mare tottu fioridu e arrosa dagh a sa bider a Bosa in istadu cambiadu ca ti sento dogni die frorigheddu et frore amau. Ricordo di Crobu Monserrata Poesia po s isposa Columba cun rejone tinde lagnas, cun amaru piantu in abundanza, po cruppa de sa mia lontananza, 26

de lagrimas t isciundes et ti bagnas. Tue solla a sa tumba m accumpagnas, pro me ses tue s isperanza s intendo chi pianghes mi est dolenzia, che so lontana et ti juzzo in presenzia. Ricordo di Contini Salvatore Serenada A su saludu s omine s inchinada tantu rispettu jai depped usare, innoghe ch at duas rosas gravellinas, et so enidu po das serenare. Lughente che istella mattutina biad a chie das ad a gosare ma ispero in tempu futuru de nd accoglire una jeo puru. Ricordo di Contini Salvatore Poesia pro s amada Adiosu idolu amadu a ti obbedire so prontu amante tenedi a contu iscusa s appo amancadu. Iscusa s appo mentidu amadu meu tesoro si parto, parto affligidu cun sa ferida in su coro ei m at lassadu che moro cun grave pena ligadu. Adios caru amante cunservadi amadu oggettu ancora t amo costante 27

cun cuddu propriu affettu chi fud etternu et perfettu semper t aia giuradu. Si parto cantu m es duru aiu amante adiu lassami si chermes puru currer che abba in su riu de ogni confortu et buiu su destinu mi at privadu. Su tempu giai consumesi amende una ricca flora semper in coro ti tenzesi a dogni momentu et ora a tale ti tenzo ancora in cussu miseru istadu. Cumpatti si t appo offesu in cosa cale si sia tue in coro as a Zesu fiamas chi non podias. Resiste s anima mia custu pettus affamadu. Non crettes chi eo sente s istadu ch enid a mie ahi! mischinu commente deper si podera a tie partida chi dogni die m attis a s ultimu istadu. Feridu giai mi dispido idolu de su coro meu solu pro te como m ido bivo de ogni recreu. Gai incumandami a Deu Si midenas ispiradu. Pustis ch in bara so postu 28

pro sentimentos fatales in mesu de cresia postu a sa pompa funerale. Gosa s Osanna fatale po chie tantu t ad amadu. Prima chi sia cobertu de custu marmaru frittu mira su pettu apertu et b as a bider iscrittu Pro te so senza delittu in cust urna sepultadu amante tenedi a contu iscusa s appo amancadu. Deiana Salvatore Invocatziones a sos Santos Santu Franchiscu e Assisi Sa figura tua est un incantu nota a tottu su genere umanu se su primu Santu italianu et tra tottu sos Santos su prus santu, unu sorrisu trasforma su piantu e in tempu serenu s uraganu. Siada ogni Franchiscu dignu tantu de su propriu numen francescanu fa chi sos populos de tottue rispettene, amiren et onoren tottu su chi in terra est naturalle 29

de tottu su creau s innamoren commente innamoradu fusti tue de s opera de Deus immortalle Palmas Francesco Sant Antoni e su fogu Mai appo perdidu su coraggiu puru chi non m appe sa fortuna favoridu po Sant Antoni de su mes Ennaggiu tempestas de ogni razza nd appo idu ma su giovanu cun coro e azzaggiu sempre a faghe su fogu est resessidu commo Innaziu cun s istola potente beneighe trattores, fogu et gente. Mura Giovanni Antonio Invocatzione a Santu Bernardinu M invoco a tie oh Bernardu isprigu craru et possedente ispiritu divinu penza de sollevare su mischinu a dognia malle pone su riparu aggiuda a chie tribballa su terrinu chi in sa vida non bivat de avaru aggiuda chie calpestadu est de calchi assassinu chi su tempus passendelu est amaru gia un ojada a tottu custa gente gente istrangia cun gente Busacchesa salvalos de penas et de affannos ch ana tentu una bona gentillesa po ti poder festare a medas annos. Mura Giovanni Antonio 30

Poesia po sa Madonna e Bonaccattu Invoco a tie oh Nostra Signora giai chi benida ses de Bonaccattu isco ca meda meracculos as fattu però meracculos faend ancora et sias de Busachi protettora gente de idda et gente de su sattu de aggiudare fae sa manera et beneighe a sa idda intera. Mura Giovanni Antonio Santa Lughia Santa Lughia sa manu ti tocco martire Santa de grazias piena. Preghende a tie mi peso et mi crocco, ti canto puru poesia amena. D ogni istante t imploro et t invoco chi mi torrese sa vista appena appena. Disizzo de iere cun sa vista mia sos ojos bellos de Santa Lughia. Lughia po sett annos seo preghende senza idere ancora unu signalle, fozzis sa oghe mia no intende chi tengio su catarru bronchiale. Intantu ti saludo et seo andende a riposare in su campu centralle. Inie cun ammigos mi trattenzo de ojos prus bisonzu no de tenzo. Bi tenzo babbu et mamma in campusantu, duas sorres et frades prus minorese. A mie m est toccadu su piantu, sa pena, sa tristura, sos dolorese. 31

In sa campagna vestida de verde mantu, itte fatto in su campu de sos fiorese? Mind ando aue est babbu et mamma mia assummancu li fatto cumpagnia. De ogni parte m agatto sorpresu, sa mente de deliriu est distrutta et de sos annos intendo su pesu. Issos che suni supra et deo sutta. Sa candella chi prima fid allutta De faghe lughe at finidu o suspesu. No isco si sa chera cussummidu, o su lobinzu chi si ch est finidu. Mereu Francesco Invocatzione a Sant Antoni Oe m invoco Antoni padovanu essende cegu m accosto a sa porta, l appo toccada et bida attera orta cando de ojos fui ancora sanu. Oe appena la tocco cun sa manu ca sa pippia de s oju si ch est morta seo che Gesu Cristu in su senediu ca non ses tue a bi ponnere rimediu. Ecco chi seo arrivadu a sa losa chi riposa sa mia mamma cara. Oh mamma isvegliadi pensa et nara si bives penitente o gloriosa, si sese in chellu mustrammi sa cara commente un istella luminosa et li nasa a Deusu si est seguru su postu e collocare a mie puru. Custa est sa risposta de Gesusu: in chellu non ti poded accettare. 32

Deppes in prugatoriu restare ancora po chent annos et piusu. Dae su paradisu ses esclusu non podes né bessire né intrare, custu mi dispiaghede fizzu meu ma tottu faghede et iffaghe Deu. Oh mamma ti salludo et resta unida impare a sos anghelos de chellu. Si pro mei serrau est su cancellu et non b at né intrada né bessida a sas animas rudes fatto appellu, mi fatto maggiormente una partida cun s aggiudu de issos inue passo mancu mattas prantadas bi lasso. Mereu Francesco A Gesù Cristu Gesù Cristu, de su mundu salvatore chi naschiu ses in d una grutta, sa ricchesa tue as postu a sutta pro fagher triunfare s amore. Leni sas penas et su dolore a s intera umanidade iscuta. Sa gente siat unia et risoluta pro combattere famene et terrore. Sos chi ant compitu de governare amostent onestade cun decoro e su tribagliu non fatzant mancare. Su popolu biancu, nieddu o moro appat semper de itte campare et serena paghe intro e su coro. Cugudda Giuseppe 33

Poesia po Don Innaziu ( scritta in occasione del suo primo operato sacerdotale a Busachi) De unu logu bellu e Campidanu chi jamadu c abbarrada Santeru est benidu custu bonu cristianu chi po mei si balled un imperu geo di tengo tant e cunsideru ch est benefattore e su genere umanu et ad occuppadu in Busacche cust ispaziu et po bene sia benidu Don Ignaziu. Mura Giovanni Antonio Tribballos de idda A un istudente Chi ti faghes onore in iscolla ti fazzo un aregallu sutta manu sa farra in su sedazzu giai si colla et s impasta me i su tianu. In bollitinu ti fazzo una maggiolla chi pappas casu tottu su eranu chi su chi naro jeo no intendese bacca non de mrughese e non de bendese. Ricordo di Fadda Salvatore Su massaiu busachesu Sollu fu su massaiu busachesu cun sos attrezzos suos approntau cun giuo et carru et arau. 34

A triballare bene fud avesu Su terrenu pulliu e coltivau Su e illagru commente su e presu, cun messa bella a professione messare ca giai fu po sa Sardigna campione. Palmas Antonio (ricordo di Deidda Giovanni Antonio) Su pastore Su pastore est alligru et cuntentu sona sona su gregge pascullada, in baraccas de linna abitada affrontando frittu abba et bentu cando fu serenu su firmamentu astros et bentos istudiada osservando luna et isteddas in s isperanza de annadas bella. Palmas Antonio Sa massaia busachesa Sa massaia de domo Busachesa in tribaglios de manu onorada su pane jughiad in sa mesa su coccoi de simbulla pintada bene cottu et untu po bellesa gustosu a chie lu pappada bellu de gustu et bellu de figura cun totus sas igienes de natura. Triballando sempere de continu in domo tessiada et fillada istoffasa de lana et de linu nenzolloso et ammantas froriggiadasa 35

et su bellu costume recrammada in d un arte de frores de giardinu ancora indossau de tanta gente onore de Sardigna e Continente. Palmas Antonio Usos de sa massaia Su Lunis sa massaia armat su trigu a sa mola giughet su molidore, si che ponet in terra su cherrigu cun su sedatzu et s issedatzadore; et poi su chilliru cherridore, ca fit cussu su custummen antigu. Sezionando sa farra perfetta de su crivaggiu a sa simula netta. Ei su Martis s iscrua sa trama In su fogu che ponet su craddagiu. Cun tanta passienzia et cun calma, cuncordat unu bellu trebidaggiu. et si nde tenet aggiudu sa mama, già devet cuncordare su telagiu. A sos contos si podet resessere tenta s ora, subitu est a tessere. Ei su Mercuris andat a s erriu pro fagher sa lessia a sos pannos: bind andada chi tenet figgios mannos et bind andada cun su figgiu pittiu o sied in s ierru o in s istiu femminas a chimmanta et sessant annos. Ancora trabbagliana sas pessones ca tando non c aiat pensiones. Sa Giobia sos magiadogios si che magiada et cun s iscarda s iscardat su linu. 36

Cun su maggiu iscudinde continu tottu sa die maggiando s abagiada. Et a su notte sa cannuga ingagiada cun su fusu alligru ballarinu cun sa lughe de candela pampaluga, intantu si c accurret sa cannuga. Sa Chenabara si ponet a cosire: cammisas, giacchettas, pantalones. Sa natura non podet proibbire, in su proliferare sas persones. Bind at naschidos et senza naschire, et devet preparare saigiones. Est gasi sa massaia abituada semper in domo sua affacendada. Su Sabadu sinde pesat cun lestresa, a mesanotte et sa una e manzanu; et s impastat su pane in su tianu poi lu suighede in sa mesa. Ca tando si faghiat tottu a manu de macchinas non che fit s impresa. Ma su pane faghiant et tottu a mesa die fit su pane cottu. Sa Omminiga manzanu issu et issa cun coidu si pesant a bon ora. Si mudant et andant a missa, pregant a Deus et Nostra Signora ca paris an giuradu una promissa de la mantenner bi tenent ancora. Et in coro issoro podent creere de aer fattu un atteru dovere. Oe an cambiadu religione cun sas de oe pius si coittat, ca tenet atter una istruzione a s antigu nessunu non l imitat. 37

Tando fit unu solu s istallone però como est su primu chi capitat. Et si no est a sos gustos suos chende podet passare finas duos. Como andana puru in discoteca, et non sunu pensende a tribagliare a discoteca andan pro ballare et poi giogan a sa musca ceca. Et curret su puddeccu a sa puddecca fin a si ponner a fianc appare. Sa pedde de issu cun sa pedde sua ca tantu est a currer a sa nua. Anzianos, coiados, signorinas ca non suni pensende a tribagliare. In s istiu sicc andant a su mare et current in tottu sas marinas. Si ponent nuas pro las abbronzare in pettus sas lughentes istellinas si corcan in su sole tottu nuas pro amostare sas bellesas suas. No usana oncrollaiu, né telagiu, né cannugas né fusos ballerinos. Non faent pane zicchi, né crivagiu, né saigiones a sos pupolinos. Sos fustinos cun tottu s imballagiu como si usat tottu pannolinos. De los usare nde tenet brama ca s usana pro fizzu e pro sa mama. Ecco inu est sa differenzia de su de oe a su tempus passau. Deo ticc appo giuttu a connoschenzia de commente su mundu est cambiau tando teniant pius resistenzia ca fit a dogni clim abituau. 38

Oe c at tottu gai sunt protettos de sa die chi naschint sunt infettos. Intesu azzis su cambiamentu de s antiga zente modernada. Primu sa vida fit sacrifficada pro poder procurare s alimentu. Oe su populu est pius cuntentu sa zente tottu est penzionada. Ca oe su tribagliu at fattu sosta et s alimentu lu dan in sa Posta. A tie prego istimadu lettore su tema a manu tua app affidadu. Si cantande appo fattu calchi errore ti prego chi nde sia perdonadu. Et commente bos tratto cun amore ispero gai chi sia trattadu. Cun istima et tanta simpatia bos saludo cun custa poesia. A tottus et manc unu chend escludo cun custa poesia bos saludo. Ca su saludu est una cosa giusta bos saludo cun poesia custa. Selis Vincenzo Su sabateri In sa pobera mesa de tribagliu possedis duas sullas ispuntadas, unu trincette cuzzu et chena tagliu su cale segat a iscorriadas, unu matteddu bessiu in isbagliu, in d una code sa sola pistada, un antiga tanaglia chena sestu chi non piga sa cosa mai prestu. 39

Possedis puru unu pagu de formittas Male cozzadas appettas perra perra, un ispruzzone cun pagas zuddittas disordinas parandosi guerra, unu pallittu ripara punzittas orruinadu, carrigu e terra chi sutta terra che che ria postu paris cun su padronu conchi tostu. Palmas Lolleddu Cossiggios A unu figgiu partìu militare Mi nas c as fattu bellu su viaggiu tantu nde so cuntentu figgiu meu su chi ti prego est de t armare e coraggiu po sa salude giai due penza Deu. Non jese a s inimigu su passaggiu mancari gires in su globu intreu ca sa fama de s omine fioridi s omine si ma s onore non moridi. In s omine cunsistin sos valores non ch at bene de attera genia tratta rispettu a sos superiores e a tottu s intera cumpagnia. Usa familiares sos amores commente fusti me in primaria custu est su veru puntu e osservare rispetta pro ti fagher rispettare. Piga Salvatore 40

Si non t offendes giovanedda bella Si non t offendes giovanedda bella ti iao unu rimproveru o cossiggiu s attera notte passende in carrella t appo idu rientrare e su passiggiu no e decente po femmina sarda de rientrare a talle ora tarda. Non naro tantu tarda essere s ora narre prus de su giustu e itte b ada però sa mesunotte fu passada et tue fust ancora in giru fora bene poded istare sa signora ca fust a postu tuo arrettirada issa pro te cun oriollos suos et tue foras po capriccios tuos. Anonimo Cossiggios po unu figgiu Iscutta et tene a nottu caru figgiu ca ti trebidi a tempu benidore a su dovere pone contivigiu commente bonu sumministradore s ogu giuggheddu apertu et ista abigiu no est tempus de fagher su signore abbarra onestu et lassa su macchine caddu chi currede tene mallu fine. Est suggettu de su caddu curridore de di ennere in manu sa eccesa perde sa libertade ei s onore s onestade badangia sa bellesa mancari du cricche su dottore 41

si ti cura ti causada ispesa et chi sa meghina non t iccappa sa frebba ti cussummada e ti pappa. A chi si pigada su divertimentu no manca mai sa cuvusione si occurre de tenne mancamentu s ind errie sa popullazione a d ogniunu bo lasso in testamentu de bos umiliare a s arrejone et su chi s arrejone no iscutta bive sempe isciustu e no asciutta. Su andare in sociu est rovina servi et pappa in famiglia tua sun de accordu sa gente istrozzina unu furada in facce et unu a cua arrau logu chi non bada ispina su piscadore a s ambidda betta lua et d ogniunu banda cun bidea malla et foeddando d esse sociu bacanalla. Su proverbiu antigu est connottu a fae bene et lassare s abusu d ogniunu perde cun su malu bottu cun su bonu operare accanza prusu s autoridade bos pinniga tottu bos fae purdigare tramma et fusu et s ommine in presone malle istada torrada a perdere su chi acquistada. Fae su fattu tuo onestamente et lassa istare su lussu et fantasia no mire solu su tempus presente 42

po oe et po crasa chere dividia cando est piccioccu s omine est potente cando s imbeccia tene tremullia et si cando est piccioccu non sind ingolle cando est becciu non tene itte molle. Su bene de su mundu est po fianza a chie tene bisongiu si du ende sa pessone chi tene mala usanza pappa s angenu et su suo difende benidi iscuerrada ognia mancanza ca d ogniunu giughede ogoso et intendede et isporcadu chi sia su morale tottu ti nanta ca operas malle. A chi este a s angenu abituadu este a d ognia perigulu suggettu chi capita fracassu in bighinadu d ognunu ti tenede in suspettu benidi a pagu a pagu iscuerradu mancari fattu su malle in segretu a chi pappa su suo et s arretirada in malu ogu sa idda non du mirada. Manovale o siada maistu negoziante o sia campagnolu d ogniuno est marcadu in su registru sa condutta e tennere in s orrolu et in atteros tempos sind at bistu su malle acquistadu andare in bolu su bene angenu ch essidi assolutu et si non paga babbu paga fruttu. Su tempu favoridu ada bastante 43

a su ladrone cun s imboddigosu mancari siasa oe bene istante chere nudda a torrare bisongiosu su bene angenu c anda che foggia bollante che da etta su entu furiosu et po unu certu tempu ti consollada ma commente est benidu ti che ollada. Su chi ti naro est una cosa sola cun d ogniunu ischìdi cumportare su chi ti nara su mastru in s iscolla est utile abbastanza e osservare sindinunca su tempus ti che golla ei ti mori senza d imparare et de s operare beni riconnottu et ti mentova d ogniunu appusti mottu. Versos non minde benidi a sa mente po bos podere ispiegare ognia motivu foeddo de sa fura interamente non sollu de su pascolu abusivu unu de bona famiglia dipendente arrejonando cumpari istruttivu mancari paggia ca foedda bene si du cumprobbas fide non de tene. Ogni persone a sa natura tirada et imparada cun sa gente chi abìtada a su piccioccu sa testa di girada a ch acciuffare su pei coittada cando est cottu pianghede et suspirada a pagu a pagu su sambene ifrittada et a chie chered abbarrare tranquillu e sanu d ogniunu de su fogu iste lontanu. 44

Si callecunu s agattada offendiu ispetto a mi torrare una risposta a lassare s angenu aisi intendiu ca a d ogniunu suore di costa unu moridi grassu et unu arrendiu nesciuno d ischi s iscoada nosta et non sollu de esse mallu su furare ma non cumbeni mancu a criticare. Ricordo di Mura Giovanni Antonio, di una poesia scrittagli dal padre Su fumu Medas penzant tantu a fumare, ancora non si cherent proibire unu viziu feu, et sighint a abbrujare inare chi podiant mengius investire. Miseros chie ddos podet foraggiare cando sa moneta ant a finire? Su fumu no est bella virtude et condiziona puru sa salude. Cugudda Giuseppe Quella che segue è una poesia comparsa negli anni 50 in vista delle elezioni: si trattava di una forma alternativa di propaganda elettorale. Su 28 de Aprile lassa sollu su cuille dae chizzo su pastore et su massaiu su laore non capites pro torrare prestu a bidda pro votare. Et sa femmina elettora, domoresa o cosidora operaia o impiegada su manzanu bessa mudada, cun s avvisu in sa borsetta 45

pro votare a sa eretta pro votare, ma pro chie? Pro so meres chi oe in die ana in manu su potere et non tenen piaghere de lassare sa poltrona. Elettore s ora est bona cun s ischeda nara BASTA de sa mandrona e sa casta nos devimus liberare bisogn e faghere cessare sa camorra ei s ingannu ca si non giumpimus occannu atteros chimbe suffrimusu sos pischecanes bidimus viaggende in fuoriseria et s operaiu in sa miseria salta a su pei patronale su mezzadru a s ugualle dividi cun su padronu unu mussu grussu et bonu lea su mere de sa pischera che de oro miniera de unu sollu principale. Et su bene demaniale a su poperu can furadu sa mama ad allattadu una fizza cun decoro commente fizz e Moro chedda mandad accordada a sa grande depravada cittade ca sa Sardigna l est Patria matrigna et non la poded isfamare 46

et toccad a emigrare. Gai puru su piccioccu gira su mundu a pitoccu in chilca e sa fortuna. Non bos naro ad una ad una sas nostras calamidades elettores chi votades a memoria gia l ischides ca si in massa bos unides lisi damos una botta a sa canaglia bigotta bigotta pro interessu s agatta su mundu fessu però fessu pru no este ca pro s operaiu in s este su sole ruiu est bessidu a s afflittu proferidu et insegna s istrada giusta de s emancipazione. Elettore attenzione! Falche marteddu e istella in sa primaria casella de s ischeda pone signu, custu signalle est pignu de una lotta santa et giusta calca sa manu robusta vota gai et seguru ista ca as votau comunista su partitu prottettore de dogni trabagliadore. Palmas Francesco 47

Sa Eccesa Su ecciu A descrier su ezzu est commovente in prosa o in poetica rima; si est poberu, solu et sofferente, meritat amore et tanta istima. In famiglia riscaldat s ambiente fin a s ultima ora dae sa prima; restat sempre gelidu su clima si sa barba bianca no est presente. Sa domo unu ezzu senza tennere de raccontos et cosizzos de confortu, s intendet de issu sa mancanza, non solu cando mancat pro esser mortu, ma finzes cando istat a distanza pregat chi prestu torred a bennere. Palmas Francesco A mamma mia Chimbant annos a oe, oh mamma mia, in su mese de Abrille che ses motta in campusantu, vicinu a sa potta, m ammento ses istada seppellia. Semplicemente sena fantasia in d una fossa in terra vuotta. Non t ammentas piusu de una otta de cando mi cantasa s anninnia. Oe bagnende su terrinu asciuttu unu riu de lacrimas, t imploro et un Ave Maria canto innoghe. 48

M ammento de su latte chi appo suttu dae sas venas tuas de su coro et po cumpensu ti canto una oghe. Mereu Francesco Al caro amico Giovanni Antonio Deidda T as meritadu fama et dignas lodes, fusti de me s unicu fedale, ses passadu a su regnu immortale, como sa gloria celeste ti godes. Onoradu as patria, bidda et nebodes, ziu cumprensivu et solidale, a sos chi de te sentin sa mancanza sa mia prus sentida condoglianza. Palmas Francesco Sa eccesa Mira su ezzu, paret sempre tirriosu cun su tempus, ca lestru l est passadu. A pizzinnu at tentu pagu gosu, como ch istat bene est imbezzadu; anzis ti lu ides fuliadu, finzas firmu non tenet mai reposu. Gai sos annos de sa vida at impreadu pro su gustu d esser sabiu e amorosu. Sa ezzesa est cumpanza de amentos, de istagiones chi non poden torrare, ca fuidos sun pro sempre cun sos bentos. Gai su ezzu trist et solu det andare, tribulende in cuss istadu, a possos lentos, ma i coro bramende de olare. Manca Giovanni 49

Un vecchio infelice Sa vida mia finindo infelice canto chi mi condolia s idea et oe sendo becciu et malatrice d ogni die mi enit pru fea. Ma prima de versare rughe in chea dignamente cunfido a s iscrittrice unu versu chi non sia giaru de sa triste ivventura e disamparu. Chi prosìgo cun s avventura mia gia bind ada de pianghe fittianu chie non sentid a mie no est umanu notte et die vivende in angustia. Dae tottus sas partes seo orfanu sena cunfortu et sena cumpangia et po acciunta seo cegu puru camminando a baccheddu a manu in muru. S omine cegu a su muru s afferra in ojoso b ada unu nieddu vellu. Una die bidia s abe in chellu, oe non bio né chellu né terra. Non bio barca, nave, né battellu non bio badde, collina, né serra, non bio montes copertos de nie, no isco cand est notte et cand est die. Mereu Francesco Terza Edade Appena superadu sessant annos, intramos in sa terza edade, de giovinezza perdeus sos pannos, in salude et abilidade. Sos males beninti in cantidade 50

A chi los at pittios, a chie mannos; sa eccesa est piena de affannos ca sa natura no b at piedade. Piedade non tenet sa natura non podet cussos males impedire sia cun bona et cun mala sorte. A prus ca nos giughede a sa morte sa eccesa in parte est pro suffrire, po dognunu su tempus chi che dura. Ma su mengius onore già s ottene cando su male che finid in bene. Palmas Antonio A ninna ninna ninnìa A ninna ninna ninnìa du a sa modd e ollia unu siccad unu froridi a ch isposad a chi moridi po s amore professada su perdeu innamorada de sos sentimentos mannos de sa die ses pannos non mi doso bogo prusu bella daghi enint in susu m abbuttono chei frida custa sia sa chentida de su bindighi isposo. T incumando duas cosas po non minde iare contu daghi app a esse mottu t app a giare perdonanza du decidio in s annanza 51

c app a professar a tie tue bella s inginie geo app a dispedire disporre po mi estire s abitu e Santa rughe crivella non de lese lughe fin aue su defuntu. Attopp ai cuddu mundu a mi narre s orrosariu bae a domm e su croffariu chi attia croffaria sos de Santa Maria ca sinde sunt obbrigaos; tres preides an parau bestios de sed iscura faemmi sa trepputtura anca t imbenugas tue atteru logu noddue in sa cappella e su Cristu. Avvisa duos maistos cun taullas et cun frizza duos maistos avvisa prenos de disubienzia su chi ana pretenzia chi tocched imperialle, a s amoradu coralle chi a tie ti chere dimanda a cresia m accumpangia si mi cummandas a Deus bella seghesta su meu ca duend ad e abbasta. Et faendo tanti gattu faemmi missa in Cunventu bella no ddue se no 52

in su meu penzamentu. Ricordo di Crobu Monserrata Versos de un Attitadora (dedicati a se stessa prima di morire.) Finios sos amores sunti de nois duos, eite pagu onore ti an fattu sos tuos. Serradela sa porta non lasseis intrare a Giuanni Battista, custa est s uttima orta ch intendeis cantare sa oghe mia trista. Anonimo Attitos Busachesos Abbas de duos rios benios sunt appare, benia est s ora e ti dare sos ultimos adios. S orrosa gravellina da pongio in s acredda, a Mariangelledda arregolle Lillina. Dae Santa Maria m ant ettau una oghe, figgiu non du creia ca mi lassas innoghe. Itte bellos gravellos chi jughes in su pettus, 53

sa prena e modos bellos amada dae tottus. Anonimo A unu cumpangiu A un oppare Illustre compare semper in vena ch abbandonais versos in poesia, a su saludu meu Ave Maria m ais sempre rispostu Grazia Plena, e grazie a sa paghe serena da sa famiglia ostra tott unia. Sos chimbant annos de cumpangia, cun sa consorte ostra tantu amena chi ais su coro incatenadu, solennemente festeggiais oe in d unu clima d eranu inoltradu de abrile sa die bintinoe arzillu, sanu, forte ch eroe cun s eroina ostra a su costadu bos fazza sos chent annos bonu proe. Palmas Francesco A unu paesanu emigrau Mi cuntento caru paesanu c as indossau lussuosos pannos et a s edade de ottantabattor annos geo t incontro virtuosu et sanu as camminadu pianu pianu ei ti ses salvadu de sos affannos as fattu una grande cuntierra 54

et as onoradu sa busachesa terra. Mura Giovanni Antonio A Francesco Palmas, amico e consigliere disinteressato Franchiscu, amigu caru, poeta famau, ti depo pubblicamente ringratziare ca m as sempere et meda cossigiau in rima sarda a mi cimentare. Gasi amosta de no esser interessau a esser campione, a primeggiare. Tenes fantasia et ottima memoria et intras de Busachi in s istoria. Cugudda Giuseppe A su maistu Cugudda (in risposta alla poesia precedente) In via Balbo a sole ispaltu a fagher passeggiadas mi addestro, ciau carissimo maestro leggio in su duru asfaltu. Proite non t ana iscrittu prus in altu ca como cun sos pes ti calpestro? si esse giogadu a pallacanestro giai t evitao cund unu saltu, però a chi giughede su accheddu faghe non de podede de mancu pone sos pese in s iscrittu biancu et diventare lu faghe nieddu et pro su maistu chi vivede a fiancu sinde lea Franchiscu su capeddu. Palmas Francesco 55