Messadi dil parlament communal per mauns dalla votaziun all'urna dils 25 da november 2018 pertuccont in credit d'obligaziun per la renovaziun digl areal dalla staziun e dils autos da posta a Glion Preziadas habitontas, preziai habitonts En in process da plirs onns han la vischnaunca e la Viafier retica (VR) elaborau ina sligiaziun communabla partenent il svilup e la renovaziun dalla staziun da Glion. Ils stabiliments hodierns dalla VR e dalla posta (PostAuto Schweiz AG (PAG)) ein antiquai e satisfan strusch pli allas pretensiuns dils passagiers. Sil pli tard sigl onn 2024 eis ei d'ademplir specialmein las normas dalla lescha davart l'egualitad da persunas cun in impediment (BehiG, SR 151.3), q.v.g. in access al traffic public senza barrieras per persunas en sutga cun rodas e persunas cun ina mobilitad limitada. In terminal da bus cun ur alzaus ora tenor ils basegns da persunas cun in impediment drova pli bia plaz. Quei cundiziunescha la spustada dalla plazza hodierna ed ina reorgnaisaziun dil menaschi entuorn la staziun da Glion. Quei porscha medemamein la pusseivladad da meglierar la situaziun urbana, d'ereger in attractiv liug alla staziun sco era d'utilisar bein il territori Pendas grazia al sutpassadi ed ad in stabiliment da Park+Ride. Aschia retschevess Glion e l'entira regiun in center da traffic topmodern. Era la finanziaziun ei segirada per bien 60 pertschien pervia dallas contribuziuns cantunalas e dil project current da reconstrucziun dalla VR. Perquei cusseglia il parlament communal alla cuminonza dallas votantas e dils votants all'urna d'approbar il credit d'obligaziun. Situaziun da partenza Glion ei per la Surselva buca mo il center regiunal, mobein era in punct da traffic central. Per incumbensa dil cantun respectivamein dalla Confederaziun tegn la PAG en funcziun endisch lingias d'autos da posta che colligian ils vitgs e las valladas dil contuorn cun Glion e cun la lingia dalla VR denter Cuera e Mustér. Vitier vegnan aunc ils bus che substitueschan ils trens dalla VR duront las uras marginalas. Sper Cuera ei Glion il secund grond center da traffic dalla PAG el Grischun. Midadas da tren e d'autos da posta confortablas e segiras cun distanzas cuortas denter ils differents mieds da transport alla staziun da Glion ein criteris relevonts per hosps da vacanzas e passagiers dils vitgs dil contuorn per far viadi culs mieds da traffic publics. Dapi in temps corrispunda l'infrastructura da traffic a Glion denton buca pli allas pretensiuns actualas. Aschia ei la VR gia dapi 2016 vidlunder da renovar l'infrastructura dalla viafier. Quellas lavurs cumpeglian novs binaris, in perrun central, in sutpassadi cun rampa e scalas, in niev baghetg da survetsch sco era sanaziuns al liug da scargar e cargar ieli e diesel. La terminaziun
dallas lavurs ei previda per 2019. Ina secunda mesira per augmentar l'attractivitad ei l'amplificaziun digl urari. Cun metter en funcziun ils novs trens en direcziun Surselva denter 2021 e 2023 duei era il tact da mes'ura vegnir introducius. Naven da quei temps duein ils trens puspei secruschar a Glion e buca pli a Castrisch. Ultra da quei ha il cussegl d'administraziun dalla VR decidiu da lantschar in svilup digl areal el liug dil baghetg existent dalla staziun hodierna che basegna ina renovaziun. Ultra da purschidas per ils hosps viagionts el plaunterren duein novas pusseivladads da diever scaffir en quei punct central era in spazi da viver ed in liug per plazzas da lavur. La VR ei per il mument alla tscherca d'utilisaders adattai per quei liug attractiv. Ils projects da construcziun actuals e planisai dad omisduas varts dalla staziun rinforzan il caracter da center entuorn la staziun. L'erecziun d'ina plazza da posta nova en in auter liug ei perquei indispensabla. Sin fundament dils plans che cumpeglian era la surbaghegiada Marcau ei in menaschi regulau cun autos da posta el liug actual buca pli pusseivels, sch'igl ei da risguardar las normas dalla lescha davart l'egualitad da persunas cun in impediment. La basa legala per il pensum dalla vischnaunca ei la lescha davart il traffic public el cantun Grischun. Tenor art. 2 al. 1 segireschan il cantun e las vischnauncas communablamein l'avertura dil territori cantunal cun mieds da traffic publics. Per la construcziun da fermadas per la reit d'autos da posta ei da principi la vischnaunca responsabla. Project general Finamiras e pretensiuns Ensemen cun la VR e la PAG ei vegniu encuretg ina sligiaziun stabila e persistenta che garantescha il menaschi d'autos da posta era egl avegnir. Cun l'elaboraziun dil concept general ein las suandontas finamiras stadas centralas per l'organisaziun futura dalla plazza d'autos da posta: - ina plazza d'autos da posta ch'ei aschi datier sco pusseivel dils perruns dalla viafier per minimar il viadi a pei per passagiers che midan mied da transport; - in'ordinaziun reglada dils singuls autos da posta aschia che las destinaziuns vid ils vehichels ein bein legiblas ton per ils passagiers che vegnan neu dil marcau sco era per quels che vegnan dalla staziun; - in'ordinaziun dils autos da maniera che arrivadas e partenzas san sesplegar independentamein (minimar disturbis da menaschi e retards) e che l'entrada ei contonschibla senza deturs; - in plaz per 4 tochen 6 autos da posta liungs cun carr annex, 3 autos da posta liungs senza carr annex, 2 tochen 3 autos da posta cuorts senza carr annex, 3 parcadis per vehichels supplementars, deposit per carrs annexs; 2
- las fermadas dils autos da posta ston vegnir construidas tenor ils basegns da persunas cun in impediment, q.v.g. cun in'altezia digl ur dalla fermada da 22 cm; - ina zona da spetga schurmegiada en cumbinaziun cun il perrun da casa cuvretg dalla VR; - in liug ideal da parcar velos en connex cun ils trens ed ils autos da posta; - ina cumpensaziun aschi buna sco pusseivla per ils parcadis che crodan naven pervia dalla plazza d'autos da posta; - ina revaletaziun dalla plazza dalla staziun sco zona da pedunzs e per il traffic plaun. Cun agid d'in biro da planisaziun da traffic qualificau e risguardond las numerusas pretensiuns e circumstanzias ein totalmein 25 variantas per l'organisaziun e l'ordinaziun dil menaschi d'autos da posta vegnidas examinadas. Sin fundament dallas finamiras e pretensiuns menziunadas ei la spustada viers ost egl areal dil P+R hodiern secristallisada sco la megliera varianta. Explicaziuns dils projects parzials Il coc dil project fuorma la plazza d'autos da posta nova, ina via da colligiaziun nova, il stabiliment per P&R e la renovaziun dalla plazza dalla staziun. Ulteriuras pintgas mesiras ein colligiadas cun il concept da traffic niev. Igl entir project secumpona da siat projects parzials. Quels vegnan explicai detagliadamein sco suonda: 01 Avertura plazza d'autos da posta Igl access alla plazza nova per ils autos da posta succeda tras la via da rimnada nova suenter il Glogn. Quei possibilitescha in vial da transit en direcziun unica ed in detretschament tier ils access als parcadis dil traffic motorisau individual. Aschia san manevers da semenar prigulus vegni evitai, quei che augmenta senza dubi considerablamein la segirtad. 02 Plazza d'autos da posta L'ordinaziun dils bus e la direcziun dalla lingia ein vegnidas coordinadas cun l'interpresa PostAuto Graubünden, cun la VR e cun igl Uffeci per energia e traffic dil Grischun. Ils urs alzai ora corrispundan allas ordinaziuns dalla lescha davart l'egualitad per persunas cun in impediment. Per motivs finanzials vegn ei desistiu da cuvierer tut ils perruns. In tetg survegn mo il tschancun che colligia il perrun da casa dalla VR cun ils perruns dils autos da posta viers vest per dar suost als passagiers. 03 Spustaziun/construcziun P+R La dislocaziun digl implont P+R sin la vart nord dils implonts da perrun ei cundiziunada dalla construcziun nova dalla plazza d'autos da posta. Igl ei previu ina construcziun sempla. Tut tenor il svilup ella zona Pendas fuss ei era pusseivel e raschuneivel d'integrar ils implonts en ina surbaghegiada futura. 3
04 Renovaziun plazza dalla staziun, anteriura plazza d'autos da posta La plazza dalla staziun renovada denter la surbaghegiada Marcau e la surbaghegiada dalla staziun duei daventar ina zona da pedunzs. Cun la reorganisaziun dil traffic carreschan ils autos da posta buca pli sur quella plazza, quei che munta in grond gudogn da qualitad per lezza. Singuls viadis han liug per furnir spediziuns postalas ord ils vitgs agl uffeci postal el plaunterren dalla surbaghegiada Marcau, en cass dad autos da posta ni da trens retardai ni en cass da colonnas sin la Via dil Glogn. 05 Renovaziun Via dalla Staziun Ultra dalla rasada da fundament e la drenascha insufficienta ei era la cuvrida dalla Via dalla Staziun dapi ditg en in stan munglus. La surfatscha ei maluliva, plein ruosnas e cun scarps ella cuvrida. La renovaziun serva per acceder allas surbaghegiadas Marcau ed Eden sco era alla plazza d'autos da posta el senn d'in traffic circular, sco pendant alla via da rimnada suenter il Glogn. Pervia dall'urgenza en connex cun l'avertura dil center Marcau ei ina part dallas lavurs vegnida exequida gia il zercladur/fenadur 2018. Per reservar la via primarmein per ils autos da posta e tener liber ella dil traffic individual buca necessari eis ei planisau d'introducir in sistem da parcar empalau dinamic (Parkleitsystem) tier la sviada Via dil Glogn/Via dalla Staziun. 06 Mesira Via dil Glogn La spustada dil vial da circulaziun alla Via dil Glogn simplifichescha l'entrada naven dalla Via dalla Staziun da maun dretg ella Via dil Glogn per ils autos da posta aschia che lezs ston buc ir sur il vial oppost e vegnan cheutras naven pli dabot. 07 Parcadi da velos Il traffic plaun duei survegnir ina valeta pli gronda cun promover igl ir cun velo alla staziun sco fuorma da mobilitad alternativa al traffic individual motorisau e cun in parcadi da velos. Vitier s'audan era indrezs corrispundents per e-bikes. El rom dalla plansiaziun da detagl ei il concept da concretisar e d'approfundar. Il punct central ei ch'ils projects parzials funcziunan sco in'unitad, era sin il nivel dall'urbanistica. Ulteriuras parts integralas dalla construcziun nova dalla plazza d'autos da posta ein la dismessa dalla remisa e la perfuraziun dil sutpassadi per pedunzs en direcziun Pendas egl areal dil P+R. Il sutpassadi ei gia en construcziun. Omisdus projects stattan sut l'egida e la responsabladad dalla VR. Alla construcziun dil sutpassadi contribuescha la vischnaunca cun decisiun dil parlament communal dils 30 da settember 2015 ina summa da 926'000 francs. 4
1. access per autos da posta alla plazza d'autos da posta 2. plazza d'autos da posta nova cun access meglierau alla viafier 3. spustada dil P+R dalla vart Pendas 4. plazza dalla staziun nova/zona da pedunzs 5. Via dalla Staziun renovada cun sistem da parcar empalau 6. vial da circulaziun niev cun entrada per autos da posta ella Via dil Glogn 7. parcadi da velos Resumaziun dils cuosts Ils cuosts totals dils siat projects parzials per la renovaziun dalla staziun e dalla plazza d'autos da posta a Glion muntan tenor preventiv a CHF 7.95 milliuns (inclus tpv). L'exactadad dil preventiv ei tenor ordinaziun SIA tier +/- 10 pertschien. Corrispundentamein ein reservas vegnidas calculadas. En detagl secumponan ils cuosts sco suonda: 01 avertura plazza d'autos da posta 2'128'000 CHF 02 plazza d'autos da posta 2'617'000 CHF 03 spustada/construcziun P+R 594'000 CHF 04 renovaziun plazza dalla staziun, ant. plazza da posta 1'270'000 CHF 05 renovaziun Via dalla Staziun 861'000 CHF 06 mesira Via dil Glogn 391'000 CHF 07 parcadis da velos 87'000 CHF TOTAL 7'948'000 CHF 5
Finanziaziun Contribuziun dil cantun Per edifecis ed implonts che servan al traffic public sin via ein da principi las vischnauncas responsablas. La regenza dil cantun Grischun accepta denton la construcziun nova dalla plazza d'autos da posta da Glion sco mesira da promover il traffic public cun il dretg da survegnir contribuziuns. El rom dalla missiva da quen 2017 suttametta la regenza al Cussegl grond in credit obligont per ina contribuziun cantunala da maximalmein 3,95 milliuns francs per decisiun. Il Cussegl grond ha ils 11 da zercladur approbau la damonda cun 110 encunter 0 vuschs. Il conclus da credit era suttamess al referendum da finanzas facultativ. Ils 18 da settember 2018 ei il termin da referendum da 90 dis spiraus senza che enzatgi havessi fatg referendum. La decisiun ei pia entrada en vigur. Per giudicar l'altezia dalla contribuziun ha la regenza valetau igl interess dil cantun per mintga project parzial. Las tariffas da contribuziun ein las suandontas (extract dil messadi tier il quen 2017): Prestaziuns preliminaras dalla vischnaunca Ils cuosts per la renovaziun dalla Via dalla Staziun ein gia cunteni el preventiv 2018, silmeins quei che pertucca la sanaziun per propi dalla via. Resalvada ei l'approbaziun dil credit supplementar entras il parlament communal dils 20 da zercladur 2018. Ei setracta dalla summa da 325'000 francs. Sin fundament da quella prestaziun preliminara sereducescha il credit obligont (brut) da 7'948'000 sin 7'623'000 francs. Contribuziun VR (RhB) La VR separticipescha cun in'atgna prestaziun commensurada vid il project. Aschia metta ella a disposiziun gratuitamein il terren per la plazza dalla staziun e contribuescha ulteriuras summas, damai che las meglieraziuns suenter la renovaziun muntan ina plivalur era per la VR. 6
Contribuziuns tenor plan da quatier «Centrum staziun» Tenor il plan da quatier legal «Centrum staziun» ha il possessur dalla parcella 485 (areal Maissen) da contribuir ina cumpart da 50 pertschien alla construcziun dil tschancun via da rimnada suenter il Glogn, perquei che quella serva era d'access a siu areal. Tenor preventiv munta quella summa a rodund 400'000 francs. Ultra da quei ei vegniu fixau el plan da quatier che la surbaghegiada Marcau hagi da pagar ina contribuziun da 50 francs per meter surfatscha da vendita als cuosts da spustada el cass d'ina spustada dalla plazza d'autos da posta. Era per la sanaziun dalla Via dalla Staziun ei ina procedura da perimeter vegnida introducida. Cuosts nets/consequenzas finanzialas per la vischnaunca Ils cuosts restonts per la vischnaunca muntan a 2.5 tochen 3 milliuns francs. Ils cuosts nets definitivs dependan dalla contribuziun dalla VR, dalla contribuziun da perimeter definitiva sco era da contribuziuns da tiarzs. Las expensas vegnan a semanifestar els quens annuals vegnents sco cuosts nets suandonts: 2018: 470'000 francs; 2019: 1.15 miu. francs; 2020: 340'000 francs; 2021: 1 miu. francs. Malgrad la situaziun finanziala precara dalla vischnaunca vesan il parlament e la suprastonza communala quella investiziun sco responsabla. Ella porscha in grond surpli da valur per liung temps. Grazia alla coordinaziun cun las lavurs dalla VR e la contribuziun dil cantun san ils cuosts restonts vegnir reduci fermamein. Plan da termins per la realisaziun 2018 projectaziun e planisaziun concept da traffic detagliau, entschatta planisaziun via d'accesss, introducziun revisiun parziala plan da quatier «Center staziun»; renovaziun Via dalla Staziun (part sanaziun) 2019 realisaziun via d'access suenter il Glogn, execuziun revisiun parziala plan da quatier, realisaziun dislocaziun P+R, parcadi da velos dalla vart Pendas, planisaziun da detagl plazza da posta, inoltraziun damonda da baghegiar ed ev. entschatta da baghegiar 1. etappa, cumpletaziun Via dalla Staziun (part sistem da parcar empalont) 2020 construcziun plazza da posta 2. etappa/colligiaziun surbaghegiada staziun parcadi da velos dalla vart staziun, planisaziun plazza dalla staziun 2021 realisaziun plazza dalla staziun, cumpletaziun Via dil Glogn La planisaziun e la realisaziun dalla surbaghegiada dalla staziun entras la VR succeda simultanamein ed ei medemamein prevedida per ils onns 2020/21. 7
Ina schanza per la vischnaunca La renovaziun dallas infrastructuras alla staziun da Glion per ils hosps viagionts ei in basegns exprimiu gia daditg. Malgrad ils cuosts considerabels vesa il parlament communal l'investiziun egl avegnir ed en in center da traffic persistent sco impurtont ed endretg. L'attractivitad dalla vischnaunca e dall'entira regiun vegn rinforzada ed il project semtga per la mobilitad da damaun. La gronda muntada regiunala semuossa buc il davos ella contribuziun considerabla ch'il Cussegl grond ha approbau. Ultra da quei sustegn il parlament la revaletaziun dalla plazza dalla staziun sco liug da sentupada per passantas e passants. Il parlament communal dad Ilanz/Glion ha approbau il messadi dalla suprastonza communala a caschun dalla sesida dils 20 da zercladur 2018 cun 23 vuschs gie ed 1 abstenziun per mauns dalla votaziun all'urna. Il project ei vegnius presentaus alla populaziun a caschun da duas occurrenzas d'informaziun publicas ils 20 da fevrer 2018 ed ils 6 da november 2018. Proposta Sin fundament dallas explicaziuns precedentas fa il parlament communal las suandontas propostas per mauns dalla votaziun all'urna: Per la renovaziun digl areal dalla staziun e dils autos da posta da Glion vegn concedius in credit brut da CHF 7'623'000.00 plus in'eventuala carischia. Eventualas contribuziuns da tiarzs ein da deducir. La suprastonza communala vegn autorisada da realisar il conclus. Parlament communal Ilanz/Glion 8