SECONDO AGOSTINO E SENECA
Le tappe di questo percorso vengono analizzate In Agostino Nelle Confessiones In Seneca Nelle Epistulae ad Lucilium
397-398 Confessio laudis e confessio peccatorum Inquieta ricerca della verità e della felicità Finalità religiosa dell opera
Nam confessiones praeteritorum malorum meorum, quae remisisti et texisti, ut beares me in te, mutans animam meam fide et sacramento tuo, cum leguntur et audiuntur, excitant cor, ne dormiat in desperatione et dicat: Non possum, sed evigilet in amore misericordiae tuae et dulcedine gratiae tuae, qua potens est omnis infirmus. Confessiones, X, 3,4
Furto delle pere Hortensius CONFESSIONES Influenza di nuove filosofie Approdo alla religione cristiana
FURTO DELLE PERE Analisi psicologica: il significato del furto Le inquietudini della giovinezza La matrice del male nel cuore dell uomo
Et ego furtum facere volui, et feci [ ] nec ea re volebam frui, quam furto appetebam, sed ipso furto et peccato. foeda erat, et amavi eam; amavi perire, amavi defectum meum, non illud, ad quod deficiebam, sed defectum meum ipsum amavi. Confessiones, II, 4, 9
HORTENSIUS Filosofia: via per raggiungere verità e felicità Aspirazione al perfezionamento interiore Possibilità di una sintesi tra paganesimo e cristianesimo
Et usitato iam discendi ordine perveneram in librum cuiusdam Ciceronis, cuius linguam fere omnes mirantur, pectus non ita. Sed liber ille ipsius exhortationem continet ad philosophiam et vocatur Hortensius. Ille vero liber mutavit affectum meum et ad te ipsum, Domine, mutavit preces meas et vota ac desideria mea fecit alia. Viluit mihi repente omnis vana spes et immortalitatem sapientiae concupiscebam aestu cordis incredibili et surgere coeperam, ut ad te redirem. Confessiones, III,4,7
Incontro con nuove filosofie Manicheismo Fabella Persica Religione razionalistica Contrapposizione di bene e male Scetticismo Dubbio universale Sospensione del giudizio Neoplatonismo Abbandono della visione materialistica della divinità Il male come privazione di bene
Approdo al cristianesimo Conversione Battesimo per mano di Ambrogio 387 Vescovo d Ippona 396
Et ecce audio vocem de vicina domo cum cantu dicentis et crebro repetentis quasi pueri an puellae, nescio: Tolle lege, tolle lege [ ] ibi enim posueram codicem Apostoli, cum inde surrexeram. Arripui, aperui et legi in silentio capitulum, quo primum coniecti sunt oculi mei [ ] Nec ultra volui legere nec opus erat. Statim quippe cum fine huiusce sententiae quasi luce securitatis infusa cordi meo omnes dubitationis tenebrae diffugerunt. Confessiones, VIII,12,29
EPISTULAE AD LUCILIUM 62-65 Opera filosofica più matura e personale Percorso verso la saggezza Ricerca di un perfezionamento morale Utili insegnamenti per i posteri
Secessi non tantum ab hominibus sed a rebus, et in primis a meis rebus: posterorum negotium ago. Illis aliqua quae possint prodesse conscribo; salutares admonitiones, velut medicamentorum utilium compositiones, litteris mando, esse illas efficaces in meis ulceribus expertus, quae etiam si persanata non sunt, serpere desierunt. Epistulae ad Luciulium,8,2
Il percorso di Seneca prevede: Conquista del dominio su se stessi Importanza dell esame di coscienza La vecchiaia
Ita fac, mi Lucili: vindica te tibi, et tempus quod adhuc aut auferebatur aut subripiebatur aut excidebat collige et serva. Epistulae ad Lucilium,1
Permitte mihi hoc loco referre versum tuum, si prius admonuero ut te iudices non aliis scripsisse ista sed etiam tibi. Turpe est aliud loqui, aliud sentire: quanto turpius aliud scribere, aliud sentire! Epistulae ad Lucilium,24,19
L esame di coscienza e il perfezionamento morale Nemo, nisi cui omnia acta sunt sub censurā suā, quae numquam fallitur, libenter se in praeteritum retorquet [ ] Securae et quietae mentis est in omnes vitae suae partes discurrere; occupatorum animi, velut sub iugo sint, flectere se ac respicere non possunt. De brevitate vitae 10,4,5
LA VECCHIAIA Complectamur illam et amemus; plena est voluptatis, si illa scias uti. Gratissima sunt poma cum fugiunt; pueritiae maximus in exitu decor est; deditos vino potio extrema delectat, illa quae mergit, quae ebrietati summam manum imponit; quod in se iucundissimum omnis voluptas habet in finem sui differt. Epistulae ad Lucilium,12,4-5
Fine presentazione Vittoria Pagetti 5^A