SU VERBU de AGIUDU (verbi ausiliari) AÌ (avere): no tenit su particìpiu, e candu bolit nai possiedo tandu si ponit Tenniri : deu tengu fàmini. Si ponit puru po nai esserci, esservi : no ddoi at nemus; no nc'at nemus. Ma in tertza persona plurali si ponit essi : nci fiant unu sciacu mannu de cosas ESSI (essere): is formas de zona a zona. Si ponti cun i verbus intransitivus e riflessivus. Su gerundiu tenit duas formas: essendu, essendi. Su participiu est cussu de Istari (istadu: seu istadu). Serbint po fairi is tempus cumpostu
AI E TENNI (avere e possedere) Eus nadu ca chi depu nai ca una cosa est sa mia tandu pongu TENNI: tengu fàmini, tengu de iscrì, tengu passièntzia. AI no tenit particìpiu e tandu poneus Tentu: apu tentu cosa de fai. TENNI DE + infiniu si ponit po nai ca depu fai una cosa a marolla: tengu cosa de fai. TENNI si ponit po nai puru ca una cosa o personi si pesat cun cura: dd'ant tentu beni lo hanno allevato bene
ESSI (ESSERE) Candu si fueddat de su tempu tandu poneus fai: oi fait tempus bonu, fait basca. Est+a sigiu de s'infiniu bolit narri c è, bisogna, occorre : est a si cuntentai, est a si ddu comporai. Essi + gerùndiu: nos narat chi una cosa dda seus fiendu: seu iscriendu, seu andendu a domu. Essi + de est impersonali: custu gi fiat de pensai (ciò si poteva immaginare). Essi + po, candu seu po fai una cosa: femus po bessiri (stavamo per uscire, eravamo sul punto di uscire).
AI (AVERE) INDIDADORI (Indicativo) Presenti (presente) Apu (ho) as at eus eis ant Passau cumpostu (Passato prossimo) apu tentu (ho avuto) as tentu at tentu eus tentu eis tentu ant tentu
AI (AVERE) INDIDADORI (Indicativo) Passau simpli emu (ia, iu, imu) (avevo) iast o ias iat emus (iaus, estus, imus) estis (iais, istis) iant Trapassau emu tentu (avevo avuto) ìasta tentu iat tentu emus tentu estis tentu ìant tentu
AI (AVERE) INDIDADORI (Indicativo) Benidori Benidori a innantis Apu a ai (avrò) apu a ai tentu (avrò avuto) As a ai (avrai) as a ai tentu (avrai avuto) At a ai (avrà) at a ai tentu (avrà avuto) Eus a ai eus a ai tentu Eis a ai eis a ai tentu Ant a ai ant a ai tentu
AI CUNIUNGIDORI (CONGIUNTIVO) Presenti apa (che io abbia) apas (che tu abbia) apat (che egli abbia) apaus apais apant Passau cumpostu apa tentu (che io abbia avuto) apas tentu (che tu abbia avuto) apat tentu (che egli abbia avuto) apaus tentu apais tentu apant tentu
AI CUNIUNGIDORI (CONGIUNTIVO) Passau simpli Trapassau essi (che io avessi) essis essit èssimus estis (èssidis) essint essi tentu (che io avessi avuto) essis tentu essit tentu èssimus tentu estis tentu èssint tentu
AI CUNDITZIONAU (CONDIZIONALE) Presenti Passau emu a ai (avrei) emu a ai tentu (avrei avuto) iast (ias) a ai iast (ias) a ai tentu iat a ai iat a ai tentu emus a ai emus a ai tentu estis a ai estis a ai tentu Iant a ai iant a ai tentu
AI (INDEFINIUS) Cumandu apas tui apat issu apaus nosu apais bosatrus Disfiniu Presenti: ai Disfiniu Passau: ai o essi tentu Gerundu presenti: endi o endu Gerundu passau: endi o endu tentu Particìpiu passau: tentu apant issus
ESSI (essere) INDIDADORI (indicativo) Presenti Passau Cumpostu seu (sono) seu istètiu (sono stato) ses (sei) ses istètiu (sei stato) est (è) est istètiu (siamo stati) seus seus istètius seis seis istètius funt o sunt funt istètius
ESSI (essere) INDIDADORI (indicativo) Passau Simpli Trapassau femu (fia-fudiu-fiu-fimu) (ero) fìast o fust o fudiast fiat (fut-fuat-fùera-fudiat-fudit) femu istètiu (ero stato) fìasta istètiu fiat istètiu femus (fuaus-fiaus-festus-fimus -fudistus-fumus-fudestus) festis (fistis-fustis-fudistis) femus istètius festis istètius fiant-fuant-fuent-fudiant fìant istètius
ESSI (essere) INDIDADORI (indicativo) Benidori Benidori a innantis Apa essi (sarò) apa a essi istètiu (sarò stato) Ast (as) a essi ast (as) a essi istètiu At a essi at a essi istètiu Eus a essi eus a essi istètius Eis a essi eis a essi istètius Ant a essi ant a essi istètius
ESSI CUNIUNGIDORI (CONGIUNTIVO) Presenti Passau cumpostu Sias (che io sia) sia istètiu (che io sia stato) siast siat siaus siais Siant siast istètiu siat istètiu siaus istètius siais istètius siant istètius
ESSI CUNIUNGIDORI (CONGIUNTIVO) Passau simpli Trapassau fessi (fussi) (che io fossi) fessi istètiu (che io fossi stato) fessis (fussis) fessis istètiu fessit (fussit) (fessat) fessit istètiu fèssimus (fùssimus) fèssimus istètius festis (fèssidis, fùssidis) festis istètius fèssint / fùssint (fessant) fèssinti istètius
ESSI CUNDITZIONAU (CONDIZIONALE) Presenti emu a essi (io sarei) iast a essi iat a essi emus a essi estis a essi iant a essi Passau emu a essi istètiu (io sarei stato) iast a essi istètiu iat a essi istètiu emus a essi istètius estis a essi istètius iant a essi istètius
ESSI - Cumandu (imperativo) e indefinius (indefiniti) Cumandu sìasta tui siat issu siaus nosu siais bosatrus sìant issus Disfiniu Presenti: essi o èssiri Disfiniu Passau: essi stètiu Gerundu Presenti: sendi o sendu stètiu Gerundu Passau : sendi o sendu stètiu Participiu: stètiu o stau